100. rocznica powstania Banku Polskiego upamiętniona na nowych srebrnych monetach probierczych

Prekursor dzisiejszego Narodowego Banku Polskiego, Bank Polski powstał po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w wyniku I wojny światowej. Rocznica ta jest szczególnie ważna we współczesnej historii Polski, gdyż jest pierwszą instytucją, która wyemitowała złoty, do dziś obowiązujący w Polsce, który również w tym roku obchodzi swoje 100-lecie. The Bank Polski Spółka Akcyjna (Spółka Akcyjna Banku Polskiego) miała nadzorować reformę walutową i konsolidację finansów publicznych, które rząd Władysława Grabskiego prowadził od grudnia 1923 do wiosny 1924. Program rewizji miał na celu osiągnięcie stabilizacji budżetu , zrównoważony rynek pieniężny i stabilny kurs ówczesnej marki polskiej, którą później zastąpił złoty, nowa waluta Polski. Bank Polski SA stał się bankiem emisyjnym, który zastąpił Polski Bank Pożyczkowy, pozostałość po okupacji cesarskiej niemieckiej w 1916 roku. Mandat prawny banku został podpisany przez Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego, który sformalizował statut Banku Polskiego jako Spółka akcyjna 20 stycznia 1924 r. Bank otrzymał wówczas wyłączność emisji złotego jako waluty krajowej do 31 grudnia 1944 r. Pierwszym prezesem banku został Stanisław Karpiński, a działalność banku rozpoczęła się 28 kwietnia 1924 r. Tego dnia premier Władysław Grabski odsłonił wewnątrz gmachu wybudowanego pierwotnie w 1911 roku dla Rosyjskiego Banku Państwowego tablicę z napisem:

„Państwo Polskie, ustanawiając w 1924 roku Bank Polski jako ostoję porządku monetarnego kraju i wyraz aktualnej więzi z wielowiekową instytucją o tej nazwie, wyraża swą wdzięczność licznym obywatelom, którzy nie szczędzili ofiar Skarbu Państwa”

Działalność Banku Polskiego przerwał wybuch II wojny światowej. W obawie, iż majątek kruszcowy Banku Polskiego zostanie zrabowany przez nacierające wojska III Rzeszy, planowano ewakuację 75 ton złota z terenu Banku Polskiego. Została ona zorganizowana i przeprowadzona przez szefa Ministerstwa Skarbu Ignacego Matuszewskiego wraz z polskim dyplomatą Henrykiem Floyarem-Rajchmanem we wrześniu 1939 r. Bogactwo kraju na złocie przeszło przez Rumunię, Turcję i Syrię, aż w końcu trafiło do skarbców w Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Kanada. Tymczasem żołnierze Armii Krajowej i pracownicy Banku bohatersko bronili tego miejsca przez prawie miesiąc, zapobiegając w tym czasie niemieckiemu atakowi na Stare Miasto. Budynek Banku Polskiego uległ znacznym zniszczeniom podczas II wojny światowej, a znaczna jego część została później częściowo rozebrana. Kierownictwo instytucji zmuszone było ewakuować się do Paryża, a później do Londynu, gdzie kontynuowała działalność, ograniczając jednak swoją działalność. Pod koniec II wojny światowej w 1946 roku decyzją zarządu Banku Polskiego siedzibę jego władz przeniesiono z Londynu z powrotem do Warszawy. Jednakże nowy Rząd Tymczasowy powołał Narodowy (Narodowy) Bank Polski SA dekretem Krajowej Rady Narodowej ze stycznia 1945 roku. W wyniku tej zmiany Bank Polski został pozbawiony prawa emisyjnego, a tym samym prawa funkcjonujący bank centralny. Bank nakazano likwidację w 1951 roku i zakończyć rok później. Zasoby złota i majątek stanowiący zabezpieczenie wartości banknotów Banku Polskiego były dystrybuowane przez władze komunistyczne na wydatki budżetowe w latach 1946–1958. Część złota i jego wartość przeznaczono na odszkodowania dla obywateli obcych krajów, których majątek został wywłaszczony w wyniku ustawy o nacjonalizacji przemysłu. Dzisiaj, kompleks Biura Senatora zajmuje większą część miejsca, w którym kiedyś stał Bank. Pozostałości zachowanych zabytkowych elementów murów i fundamentów, przede wszystkim prawej połowy przy ulicy Bielańskiej w Warszawie, są zachowane i wpisane do rejestru zabytków.

Srebrne monety próby są produkowane przez Mennicę Polską w jej siedzibie w Warszawie na zlecenie Narodowego Banku Polskiego i zaprojektowane przez Dominikę Karpińską-Kopiec. Rewers monety przedstawia przedwojenną fasadę budynku Banku Polskiego. Budynek powstał w latach 1907-1911 i pierwotnie służył jako oddział Państwowego Banku Cesarstwa Rosyjskiego. Nad głównym projektem znajduje się tekst RZECZPOSPOLITA POLSKA 2024 wzdłuż górnej krawędzi. Poniżej tekstu i nominału znajduje się symbol narodowy Polski, orzeł w koronie 10 zł. jest umieszczony tuż w prawym dolnym rogu herbu. Awers przedstawia wizerunek pierwszego prezesa Banku Polskiego Stanisława Karpińskiego na tle ozdobnego portalu nad wejściem do głównej sali operacyjnej banku. Pamiątkowy napis w górnym otoku brzmi 100. ROCZNICA UTWORZENIA BANKU POLSKIEGO SA z STANISŁAW KARPIŃSKI umieszczony pod jego podobizną.

Dostępne od 25^t Kwiecieńkażda srebrna moneta próby jest hermetyzowana i prezentowana w grubym, wyściełanym etui na karty wraz z certyfikatem autentyczności. Dodatkowe informacje na temat tych i innych monet emitowanych przez Narodowy Bank Polski można znaleźć na stronie internetowej sklepu internetowego.