81. Rocznica Bitwy Partyzanckiej na Porytowym Wzgórzu

W niedzielę, 15 czerwca 2025 roku, na Porytowym Wzgórzu w Lasach Janowskich odbyły się uroczystości upamiętniające 81. rocznicę Bitwy Partyzanckiej – jednego
z najważniejszych wydarzeń polskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej. Miejsce to corocznie gromadzi mieszkańców regionu, przedstawicieli władz, kombatantów, młodzież oraz potomków uczestników bitwy, którzy wspólnie oddają hołd bohaterom tamtych dni.

Uroczystość rozpoczął montaż słowno-muzyczny przygotowany przez uczniów I Liceum Ogólnokształcącego im. Bohaterów Porytowego Wzgórza, który wprowadził uczestników w atmosferę zadumy i refleksji nad trudną historią bitwy z czerwca 1944 roku. Następnie odprawiona została msza polowa w intencji poległych partyzantów, której przewodniczył ksiądz Krzysztof Zych, a homilię wygłosił ksiądz Piotr Strojny. Towarzyszyły jej poczty sztandarowe jednostek samorządowych, organizacji kombatanckich, szkół, instytucji oraz jednostek mundurowych.

Podczas apelu pamięci oddano salwę honorową i złożono wieńce, kwiaty i znicze pod Krzyżem oraz pod pomnikiem partyzantów autorstwa Bronisława Chromego. Obecna była kompania reprezentacyjna wystawiona przez 19 Lubelską Brygadę Zmechanizowaną oraz Orkiestra Wojskowa z Lublina, które nadały uroczystości podniosły charakter.

Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele wielu szczebli władz i instytucji. Powiat Janowski reprezentowali starosta Artur Pizoń, wicestarosta Zenon Zyśko, przewodniczący Rady Powiatu Grzegorz Pyrzyna wraz z radnymi powiatowymi oraz dyrektorzy jednostek organizacyjnych powiatu. Obecni byli także: wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Jacek Czerniak, poseł na Sejm Anna Baluch, poseł na Sejm Kazimierz Choma, Wicemarszałek Województwa Lubelskiego Piotr Breś, Prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie Stanisław Mazur, delegacje władz samorządowych m.in. – Gminy Dzwola na czele z Wójtem Wiesławem Dyjachem, Gminy Janów Lubelski na czele z Zastępcą Burmistrza Czesławem Krzysztoniem, Gminy Chrzanów na czele z Zastępcą Wójta Januszem Wlizło, Gminy Godziszów oraz liczni dyrektorzy instytucji publicznych. W uroczystościach uczestniczył również Krzysztof Męciński, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie, wnuk żołnierza z oddziału NOW-AK Ojca Jana – uczestnika bitwy na Porytowym Wzgórzu, Józefa Męcińskiego ps. „Bystry”. Obecne byli także liczni przedstawiciele stowarzyszeń kombatanckich oraz synowie uczestników bitwy – Zbigniew Markut i Tadeusz Puchalski, którzy swoim przybyciem podkreślili wagę osobistego i rodzinnego wymiaru pamięci historycznej.

Bitwa stoczona 14 czerwca 1944 roku była zwieńczeniem niemieckiej operacji „Sturmwind I”, mającej na celu rozbicie licznych grup partyzanckich działających w lasach janowskich. Wzięły w niej udział oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Armii Ludowej oraz partyzanci radzieccy. Szczególne znaczenie w tym boju miały działania oddziałów Armii Krajowej, które dzięki znajomości terenu i doświadczeniu odegrały istotną rolę w wydostaniu się z okrążenia. Bitwa na Porytowym Wzgórzu pozostaje symbolem poświęcenia środowisk konspiracyjnych w walce o wolność.

Podczas uroczystości głos zabrał starosta powiatu janowskiego, który podkreślił wagę pielęgnowania pamięci o tamtych wydarzeniach:
„Dziś, po 81 latach, naszym obowiązkiem nie jest jedynie wspominać. Musimy zadbać, aby pamięć o tych wydarzeniach była czysta, prawdziwa i wolna od przemilczeń czy uproszczeń. Porytowe Wzgórze to nie tylko miejsce historyczne, ale i symbol odwagi, lojalności i poświęcenia. Ludzie, którzy tu walczyli, porzucili codzienność, rodziny, gospodarstwa, by stanąć w obronie życia, godności i elementarnego człowieczeństwa. Nie szukali sławy – stanęli do walki, bo nie mogli pozostać obojętni wobec terroru i przemocy. Ich wybór był głęboko ludzki i zakorzeniony w poczuciu odpowiedzialności za wspólnotę.
Nie wolno nam też zapomnieć o cierpieniu. Po tej bitwie Lasy Janowskie spłynęły krwią. Wielu z poległych nie ma choćby grobów. Dla ich rodzin jedynym pomnikiem była pamięć przekazywana szeptem, przez lata PRL-u systemowo marginalizowana lub wypaczana. To nasze zadanie, by dziś przywracać im godność – nie złotem, nie miedzią, ale prawdą.”

Obchody 81. rocznicy Bitwy Partyzanckiej na Porytowym Wzgórzu to nie tylko hołd oddany poległym, ale także żywa lekcja historii i dowód na to, iż pamięć o bohaterach jest wciąż żywa i przekazywana kolejnym pokoleniom. Porytowe Wzgórze pozostaje miejscem, które przypomina o wartości odwagi, poświęcenia i odpowiedzialności za wspólnotę.

Tekst: Tomasz Krzysztoń