Brytyjski gigant naftowy BP rozpoczął wiercenie dwóch nowych odwiertów poszukiwawczych w poszukiwaniu gazu głęboko pod Morzem Kaspijskim. Azerbejdżan szuka więcej gazu na rynek wewnętrzny i na eksport do Europy.
Azerbejdżan importuje gaz z Iranu i Rosji, aby zaspokoić zarówno rosnący popyt krajowy, jak i istniejące kontrakty eksportowe. Baku zobowiązało się również do podwojenia eksportu do Europy w ciągu pięciu lat.
Pierwszy z odwiertów znajduje się poniżej istniejącego pola gazowego Shah Deniz, które w tej chwili zapewnia większość eksportu gazu z Azerbejdżanu. Ten odwiert, którego ukończenie ma potrwać około roku, powinien potwierdzić, czy gaz w głębokim zbiorniku może być wydobywany komercyjnie.
Nowe odwierty w znanych lokalizacjach
BP podał, iż drugi odwiert jest skierowany na możliwy zbiornik poniżej głównego pola naftowego Azerbejdżanu, pola Azeri-Chirag-Guneshli (ACG). Ten projekt wiercenia będzie podążał za istniejącym odwiertem na części jego głębokości i oczekuje się, iż zostanie ukończony w ciągu zaledwie trzech miesięcy. Wiercenia morskie w głębokich wodach są niezwykle kosztowne, a każdy odwiert kosztuje wiele dziesiątek milionów dolarów.
Pierwszy odwiert jest wiercony w ramach istniejącej umowy produkcyjnej między Baku a konsorcjum eksploatującym złoże, w skład którego wchodzi BP, państwowa spółka naftowa SOCAR z Azerbejdżanu, turecka państwowa spółka naftowa TPAO, irańska państwowa spółka naftowa NICO i rosyjski Łukoil. Oznacza to, iż zarówno każdy gaz wyprodukowany ze złoża głębokiego należy do konsorcjum, jak i to, iż konsorcjum może odzyskać koszt odwiertu z przychodów wygenerowanych ze sprzedaży gazu ze złoża.
Sytuacja z odwiertem ACG jest bardziej złożona. Podobnie jak większość pól naftowych, ACG produkuje również duże ilości gazu; Część jest pompowana z powrotem na pole w celu zwiększenia produkcji ropy, a reszta jest dostarczana na ląd rurociągiem. Zgodnie z umową produkcyjną ropa wydobywana ze złoża należy do konsorcjum ACG, w skład którego wchodzą BP, SOCAR, TPAO, Exxon Mobil i sześć innych międzynarodowych firm, które wspólnie eksportują ropę na rynki światowe. Gaz dostarczany na lądzie należy jednak do SOCAR i jest wykorzystywany do zaspokojenia krajowego zapotrzebowania Azerbejdżanu na gaz.
Nowy odwiert poszukiwawczy w głębokim złożu gazu jest finansowany przez samo konsorcjum ACG przed zawarciem porozumienia w sprawie tego, kto jest właścicielem gazu, i bez gwarancji, iż będzie w stanie odzyskać koszty. Ten nietypowy ruch sugeruje zarówno przekonanie konsorcjum, iż zlokalizuje znaczne złoża gazu, jak i to, iż będzie w stanie zapewnić sobie umowę własnościową, która odpowiada zarówno Baku, jak i jego partnerom handlowym w konsorcjum.
Zobowiązania wobec Unii Europejskiej
Jeśli komercyjne ilości gazu zostaną odkryte przez jeden lub oba odwierty poszukiwawcze, w obecnej sytuacji nie będzie trudności ze znalezieniem rynków zbytu dla gazu. Rosyjska inwazja na Ukrainę, późniejsze nałożenie sankcji przez UE oraz odwetowa decyzja Moskwy o ograniczeniu przepływu gazu wywróciły do góry nogami europejski rynek gazu. Ponieważ azerbejdżański gaz płynie już do Grecji i Bułgarii, w ostatnich miesiącach kraje Europy Południowo-Wschodniej sygnalizowały zainteresowanie importem gazu z Azerbejdżanu.
W lipcu Bruksela i Baku podpisały przełomowe porozumienie, na mocy którego Baku zwiększy dostawy gazu do Europy z 10 mld m sześc. do 12 mld mł w 2022 r. – i podwoi dostawy do 20 mld mł do 2027 r. W ubiegłym roku eksport do Europy wyniósł 11,4 mld m3, a w tym roku ma wynieść 11,6 mld m3. Nie jest jasne, czy niedobór wynika z ograniczonej produkcji, czy z ograniczonej przepustowości trzech rurociągów, które tworzą Południowy Korytarz Gazowy, który transportuje azerbejdżański gaz do Europy.
Pod koniec 2021 roku Azerbejdżan podpisał trójstronną umowę wymiany, w ramach której Turkmenistan wysyłał gaz do północno-wschodniego Iranu, a Iran wysyłał odpowiednią ilość z północno-zachodniego Iranu do Azerbejdżanu.
Kacper Ochman
Kaukaz Południowy i Azja Centralna to obszary, które leżą w obszarze moich zainteresowań już od czasów studiów. Bezpośrednią inspiracją dla mnie do stworzenia bloga były podobne platformy prowadzone przez ekspertów zajmujących się innymi regionami. Kierunek Kaukaz to miejsce gdzie będę dzielił się obserwacjami i analizami. Chciałbym aby moje wpisy były interesujące i interesujące zarówno dla osób nieobytych z tematyką wschodnią jak również osób znających temat od podszewki.
