Azja Centralna: Wysokie koszty braku działań na rzecz klimatu

Zmiany klimatyczne mogą być „katalizatorem” globalnej współpracy, ale stwarzają również znaczące wyzwania społeczne, polityczne i geopolityczne w Azji Środkowej. Zmiana klimatu jest problemem globalnym, który dotyka wielu regionów świata, w tym Azji Środkowej. Region doświadcza bezprecedensowego kryzysu klimatycznego, powodując znaczące zmiany w środowisku regionu i wpływając na lokalne społeczności, gospodarki i ekosystemy.

W ostatnich latach zmiany klimatyczne w regionie wiązały się z rosnącymi rocznymi temperaturami, przedłużającą się suszą, topnieniem lodowców, intensywnymi falami upałów, zmniejszoną pokrywą śnieżną, a także zwiększoną częstotliwością klęsk żywiołowych.

Azja Środkowa doświadczyła znacznego wzrostu temperatury w ostatnich latach, a średnie temperatury wzrosły o 1-2 stopnie Celsjusza w ciągu ostatniego stulecia. Doprowadziło to do wzrostu suszy, wpływając na produkcję rolną i zagrażając bezpieczeństwu żywnościowemu. Naukowcy odkryli, iż od końca 1980 roku obszary pustynne w regionie rozszerzyły się na wschód i rozprzestrzeniły się na północ choćby o 100 kilometrów w północnym Uzbekistanie i Kirgistanie.

Boczny tor światowego zainteresowania

Ze względu na różne czynniki, w Azji Środkowej kryzysowi klimatycznemu nie poświęca się tyle uwagi, co w innych regionach. Region nie zawsze znajduje się w nagłówkach gazet i nie jest tak szeroko komentowana w mediach, co utrudnia ludziom poznanie skutków zmian klimatu. Ponadto kraje w regionie stoją przed szeregiem wyzwań, takich jak ubóstwo, niestabilność polityczna i rozwój gospodarczy, które mogą mieć pierwszeństwo przed wyzwaniami związanymi ze zmianami klimatu. Ponadto państwa tej części globu dysponują ograniczonymi zasobami finansowymi i instytucjonalnymi umożliwiającymi inwestowanie w łagodzenie zmiany klimatu i przystosowanie się do niej. Utrudnia im to uzyskanie międzynarodowej uwagi i wsparcia.

Pomimo rosnącego zagrożenia związanego ze zmianą klimatu, świadomość społeczeństwa i decydentów w regionie jest ograniczona na temat skutków zmian klimatu i potrzeby podjęcia działań w celu złagodzenia i dostosowania się do tych skutków. Chociaż niektórzy odnoszą się do zmian klimatu jako „katalizatora” globalnej współpracy, jednocześnie stanowią one poważne wyzwania społeczne, polityczne i geopolityczne w Azji Centralnej, ponieważ region jest bardzo podatny na ich skutki, w tym niedobór wody, brak bezpieczeństwa żywnościowego i zwiększoną częstotliwość klęsk żywiołowych.

Kryzys klimatyczny jeszcze bardziej zaostrzy istniejące napięcia polityczne, zwłaszcza dotyczące zasobów wodnych, ponieważ kraje konkurują o dostęp do ograniczonych zasobów. Wpływa to również na stabilność państw i zwiększa ryzyko konfliktów i migracji transgranicznej. Azja Środkowa stoi w obliczu poważnego kryzysu niedoboru wody z powodu skutków zmian klimatu. Region jest w dużej mierze zależny od śniegu i topnienia lodowców z Himalajów i Pamiru, ale rosnące temperatury powodują szybsze topnienie tych formacji lodowych, co ostatecznie prowadzi do obniżenia poziomu wody w rzekach i jeziorach. Jednocześnie zwiększenie parowania z powodu wyższych temperatur zmniejsza dostępność wody powierzchniowej. Zmiany te wywierają istotną presję na sektor rolny regionu i zwiększają ryzyko konfliktu o dostęp do wody.

Klęski zbiorów oraz inne kataklizmy w regionie

Brak bezpieczeństwa żywnościowego jest kolejnym poważnym problemem w Azji Środkowej w wyniku zmiany klimatu. Region stoi w obliczu spadku plonów z powodu niedoboru wody, zwiększonej częstotliwości klęsk żywiołowych, takich jak susze i powodzie, oraz degradacji gleby z powodu zwiększonego zasolenia i pustynnienia. Czynniki te utrudniają rolnikom produkcję wystarczającej ilości żywności, aby zaspokoić potrzeby regionu, co prowadzi do niedoborów żywności i skoków cen.

Jednym z ostatnich przykładów braku bezpieczeństwa żywnościowego w regionie jest sytuacja w Uzbekistanie i Kazachstanie, gdzie połączenie nienormalnych temperatur zimą, złego przygotowania i degradacji gleby skłoniło lokalne rządy do zakazania eksportu żywności. Kraje te są w dużym stopniu uzależnione od rolnictwa, a skutki braku bezpieczeństwa żywnościowego wpływają na źródła utrzymania milionów ludzi i zwiększają ryzyko niestabilności społecznej i politycznej.

Azja Centralna stoi również w obliczu zwiększonej częstotliwości klęsk żywiołowych w wyniku zmiany klimatu, która powoduje znaczne szkody w infrastrukturze, zakłóca działalność gospodarczą i wpływa na źródła utrzymania milionów ludzi. Region jest świadkiem bezprecedensowej liczby corocznych powodzi, susz i osunięć ziemi. Jednym z ostatnich przykładów zwiększonej częstotliwości klęsk żywiołowych w Azji Środkowej jest sytuacja w Kirgistanie, który w ostatnich latach nawiedziła seria powodzi i osunięć ziemi. W 2019 r. kraj został dotknięty poważnymi powodziami, które spowodowały znaczne szkody w infrastrukturze i zakłóciły działalność gospodarczą. W tym samym roku seria osunięć ziemi spowodowanych ulewnymi deszczami dotknęła społeczności i infrastrukturę, prowadząc do ofiar śmiertelnych i przesiedleń ludzi.

Co może zrobić region aby zapobiegać skutkom zmian klimatycznych?

Pomimo powszechnego sceptycyzmu klimatycznego w regionie, jasne jest, iż kwestia ta nie może być ignorowana. W perspektywie krótkoterminowej rządy Azji Centralnej powinny podjąć działania łagodzące skutki zmian klimatu. Po pierwsze, rządy powinny opracować i wdrożyć kompleksowe plany adaptacyjne, aby pomóc społecznościom i kluczowym sektorom gospodarki, takim jak rolnictwo, energia i gospodarka wodna, przygotować się i reagować na skutki zmian klimatu.

Po drugie, rządy powinny inwestować w modernizację istniejącej infrastruktury, takiej jak tamy, wały przeciwpowodziowe i systemy nawadniania, aby zmniejszyć ryzyko szkód spowodowanych ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi i zapewnić, iż infrastruktura krytyczna jest odporna na skutki zmian klimatu. Po trzecie, rządy mogą wspierać rolników w przyjmowaniu zrównoważonych praktyk rolniczych, które są lepiej dostosowane do zmieniającego się klimatu i mogą pomóc w zwiększeniu plonów i poprawie bezpieczeństwa żywnościowego.

Po czwarte, samorządy lokalne powinny priorytetowo traktować rozwój zintegrowanych planów gospodarki wodnej, które promują zrównoważone wykorzystanie wody i zmniejszają ryzyko niedoboru wody i konfliktów o wspólne zasoby wodne. Inne działania powinny koncentrować się na zmniejszaniu ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, inwestowaniu w energię odnawialną i budowaniu zdolności.

Przede wszystkim współpraca

Istnieje szereg kroków, które rządy państw tego obszaru muszą podjąć, aby złagodzić skutki zmian klimatycznych w perspektywie długoterminowej. Pierwszym krokiem jest przejście na energię niskoemisyjną. Rządy Azji Środkowej muszą wspierać przejście na niskoemisyjne źródła energii, takie jak energia wiatrowa, słoneczna i wodna, oraz stopniowo wycofywać się z paliw kopalnych. Pomoże to zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych i spowolnić tempo zmian klimatu na poziomie globalnym.

Po drugie, rządy mogą również wdrażać środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej w budynkach, transporcie i przemyśle. Pomoże to zmniejszyć zapotrzebowanie na energię i obniżyć emisję gazów cieplarnianych. kooperacja regionalna może odegrać kluczową rolę w przeciwdziałaniu zmianie klimatu w Azji Centralnej. Współpracując ze sobą, kraje w regionie mogą wykorzystać swoje wspólne zasoby, wiedzę i doświadczenie, aby sprostać wyzwaniom związanym ze zmieniającym się klimatem. Należy jednak zachować realizm co do przeszkód we współpracy regionalnej, zwłaszcza w odniesieniu do wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi w Azji Środkowej.

Współpracę regionalną komplikują interesy polityczne i gospodarcze (np. spory o zasoby wodne i energetyczne), nowe konflikty (np. rosyjska agresja na Ukrainę) oraz rywalizacja o wpływy regionalne. Interesy te mogą utrudniać krajom skuteczną współpracę w celu sprostania wyzwaniom związanym ze zmianą klimatu. Budowanie zaufania między krajami ma zasadnicze znaczenie dla skutecznej współpracy regionalnej w stawianiu czoła wyzwaniom związanym ze zmianą klimatu.

Kraje stoją przed szeregiem wyzwań, w tym ograniczonymi zasobami finansowymi, co może utrudniać inwestowanie w środki niezbędne do łagodzenia skutków zmiany klimatu i dostosowywania się do nich. Aby skutecznie sprostać wyzwaniom związanym ze zmianą klimatu, kraje będą musiały znaleźć sposoby na zapewnienie wystarczających środków finansowych i zasobów.

Kacper Ochman

Kaukaz Południowy i Azja Centralna to obszary, które leżą w obszarze moich zainteresowań już od czasów studiów. Bezpośrednią inspiracją dla mnie do stworzenia bloga były podobne platformy prowadzone przez ekspertów zajmujących się innymi regionami. Kierunek Kaukaz to miejsce gdzie będę dzielił się obserwacjami i analizami. Chciałbym aby moje wpisy były interesujące i interesujące zarówno dla osób nieobytych z tematyką wschodnią jak również osób znających temat od podszewki.