Bohaterowie powstania listopadowego upamiętnieni. Spoczywają w Chęcinach

emkielce.pl 1 dzień temu

Kilkudziesięciu żołnierzy powstania listopadowego, którzy spoczywają pod Górą Zelejową w Chęcinach doczekało się godnego upamiętnienia. Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Narodowego odnowiło znajdujący się tam obelisk, oczyściło teren i zamontowało specjalną tablicę.

O sprawie grobu zmarłych na cholerę żołnierzy pisaliśmy jako pierwsi w sierpniu 2021 roku.

Teraz na miejsce wybraliśmy się z Dariuszem Kaliną, jednym z autorów odkrycia.

– Samo miejsce i pomnik było znane już od dawna zarówno mieszkańcom, jak i turystom. Stoimy bowiem dokładnie kilkanaście metrów od wejścia na Górę Zelejową, która jest sztandarowym szlakiem turystycznym z Kielc do Chęcin. Pewnego dnia, zadzwonił do mnie Karol Sierar i zapytał, czy nie moglibyśmy się tym zająć. Przyszliśmy na miejsce. Były tu wtedy straszne chaszcze. Obelisk był bardzo zaniedbany i uszkodzony. Rok wcześniej został przewrócony przez złodziei. Postanowiliśmy posprzątać teren, który sam się okazał cmentarzem. Tego nie widzieliśmy. Udało nam się odczytać inskrypcje na pomniku, iż w tym miejscu mamy do czynienia z cmentarzem cholerycznym i nie dawało nam spokoju – tłumaczył.

Inskrypcja znajdująca się na pomniku brzmi: „Tu spoczywają Ciała tych, które Przez Cholerę Czyli Przez Karę Boską pochowani zostali Tak Dnia 20 czerwca R.P.1831".

Odkrywcy postanowili poszukać więcej informacji w księgach parafialnych kościoła św. Bartłomieja.

– Pod rokiem 1831 dotarliśmy do danych wskazujących, iż cholera faktycznie była wtedy zmorą tych terenów. Wśród zmarłych na nią znajdujemy jednak nie mieszkańców Chęcin, ale więźniów i żołnierzy. Mają oni nazwiska, które nie powtarzają się w tej miejscowości w aktach chrztu i urodzin. Są też nazwiska obcokrajowców – zauważył Dariusz Kalina.

– Takie osoby i ten rok można skojarzyć z oblężeniem Warszawy przed pierwszymi przegranymi bitwami powstania w Warszawie. Zaczyna się wówczas dziać coś niepokojącego, a dodatkowo pojawia się cholera. Rozprzestrzenia się ona wśród żołnierzy przerażająco szybko. Cofnijmy się jednak na moment do lat przed powstaniem. Czasy napoleońskie zostawiły nam sieć szpitalnictwa wojskowego. Powstał wówczas między innymi Szpital Główny w Warszawie. Niestety, w trakcie zrywu niepodległościowego nie był w stanie zapewnić miejsca wszystkim rannym i chorym. Wówczas zdecydowano o powstaniu szpitali wojskowych w Busku-Zdroju, Jędrzejowie i Włoszczowie – tłumaczył.

Część wojskowych udała się więc na tereny dzisiejszego województwa świętokrzyskiego. Kielce odmówiły stacjonowania chorego wojska, więc żołnierze dotarli do Chęcin. Mogli oni trafić w jedno miejsce – do chęcińskiego więzienia, które znajdowało się na terenie dzisiejszego klasztoru franciszkanów.

– Wówczas spontanicznie powstały miejsca dla tych, którzy byli chorzy. Od żołnierzy zarażali się także mieszkańcy i obsługa więzienia. Ci, którzy zmarli pochowani są właśnie w tym grobie – dodał nasz rozmówca.

Stowarzyszeniu udało się przywrócić miejscu bardziej godną formę. Pieniądze na ten cel pochodziły m.in. ze zbiórki pieniędzy na cmentarzu. Odnowiono istniejący pomnik, dodano również specjalną tablicę i uprzątnięto teren.

– Udało nam się pomnik umyć, naprawić i uzupełnić. U góry widnieje krzyż katolicki wykonany na wzór istniejącego wtedy krucyfiksu na terenie więzienia. Jest flaga, którą umieścił pan Grzegorz Wiatr ze swoją drużyną patriotycznych ludzi, którzy tutaj dobrowolnie przychodzą i oddają część tym ludziom tutaj pochowanym. Chciałbym też podziękować panu Krzysztofowi Myślińskiemu za zaangażowanie w nasz projekt. Była to gigantyczna praca – dodał Dariusz Kalina.

LISTA OSÓB POCHOWANYCH POD GÓRĄ ZELEJOWĄ:

Żelichowski Sebastian żołnierz

Andrzej Liszka więzień

Mikołaj Rozworski żołnierz

Szczepan Bżdżeń więzień

Antoni Miklasiński żołnierz

Wincenty Waczyński żołnierz

Gertruda Banachowa więzień

Stanisław Chałużeński więzień

Jakób Smeżyński więzień

Wojciech Wachowicz żołnierz

Błażej Zalas żołnierz