Wybory parlamentarne w Czechach, zaplanowane na 3–4 października 2025 roku, odbędą się w atmosferze rosnącej presji gospodarczej, napięć geopolitycznych i głębokiej polaryzacji politycznej. Główne partie polityczne rywalizują o władzę w warunkach niezadowolenia społecznego z powodu wysokiej inflacji, kosztów życia, kontrowersji wokół Zielonego Ładu oraz różnic w podejściu do wojny w Ukrainie. Choć sondaże wskazują na wyraźne prowadzenie opozycyjnego ruchu ANO pod przywództwem byłego premiera Andreja Babiša, to scena polityczna pozostaje rozdrobniona, a znaczna część elektoratu deklaruje otwartość na nowe ugrupowania.
Czeski system polityczny opiera się na proporcjonalnej ordynacji wyborczej do 200-osobowej Izby Poselskiej, przy obowiązujących progach 5% dla partii i 8–11% dla koalicji. Reforma z 2021 roku poprawiła proporcjonalność przydziału mandatów, ale nie usunęła ryzyk strukturalnych dla mniejszych ugrupowań. W przededniu kampanii wyborczej zarysowały się istotne przesunięcia w dynamice partyjnej: wyjście Partii Piratów z rządu, sukcesy nowych formacji protestu (Stačilo!, Motoristé sobě), a także konsolidacja radykalnej prawicy wokół SPD.
Wśród głównych sił politycznych:
- ANO 2011 prowadzi kampanię opartą na przekazie gospodarczym i narodowym, z dystansem wobec obecnego kursu unijnego, pozostając jednak poniżej progu radykalizmu SPD.
- Koalicja SPOLU (ODS, KDU-ČSL, TOP 09) akcentuje odpowiedzialność, doświadczenie rządowe i proeuropejską tożsamość, ale mierzy się z trudnościami komunikacyjnymi oraz kolejnymi skandalami.
- STAN i Piratów cechuje poszukiwanie nowej tożsamości po rozpadzie koalicji PirSTAN i słabych wynikach w 2024 roku.
- SPD i Stačilo! starają się zagospodarować elektorat protestu po obu stronach spektrum ideologicznego, z silną obecnością tematów suwerennościowych, antyimigracyjnych i prorosyjskich.
- Přísaha i Motoristé sobě testują potencjał jednowymiarowych narracji (antykorupcyjnej i antyklimatycznej).
Wybory w 2025 roku będą de facto referendum nad bilansem rządów centroprawicy, ale także testem odporności czeskiej demokracji na populizm, dezinformację i naciski zewnętrzne. Potencjalne konfiguracje rządowe obejmują zarówno powrót ANO do władzy z tolerancją SPD i współpracą z SOCDEM, jak i mniej prawdopodobne przedłużenie rządów SPOLU–STAN przy wsparciu Piratów i Zielonych. Ostateczny wynik zależeć będzie od mobilizacji wahającego się elektoratu, skuteczności strategii kampanijnych oraz zdolności partii do tworzenia spójnych i stabilnych koalicji.
W szerszym wymiarze wybory w Czechach mogą mieć wpływ na układ sił w Europie Środkowej, relacje w ramach Grupy Wyszehradzkiej i stanowisko Czech wobec kluczowych wyzwań dla Unii Europejskiej, w tym transformacji energetycznej, bezpieczeństwa regionalnego i przyszłości integracji politycznej.
