Obywatele polscy posiadający podwójne obywatelstwo (tj. polskie i innego państwa) nie są automatycznie wykluczeni z obowiązku obrony ojczyzny, w tym z mobilizacji w razie wojny. Podlegają oni ogólnym zasadom powszechności obowiązku obrony, określonym w Ustawie o obronie Ojczyzny (znowelizowanej w styczniu 2025 r.), które obejmują wszystkich obywateli polskich w wieku 18–60 lat, niezależnie od miejsca zamieszkania czy rezydencji podatkowej.
Zgodnie z art. 4 ust. 3 Ustawy o obronie Ojczyzny, obywatel polski będący równocześnie obywatelem innego państwa nie podlega obowiązkowi obrony tylko wtedy, o ile stale zamieszkuje poza granicami RP (np. centrum jego interesów życiowych – praca, rodzina, miejsce pobytu – jest za granicą, co musi być udokumentowane).
Samo posiadanie drugiego paszportu nie wystarczy do zwolnienia – to warunek łączny z faktycznym, stałym pobytem poza Polską.
Oznacza to, iż osoba która uzyska drugie obywatelstwo i będzie zamieszkiwać poza Polską (choć nie koniecznie w kraju którego dodatkowe obywatelstwo posiada), to nie obowiązuje jej obowiązek służby wojskowej, czyli nie dotyczy jej obowiązek wykonywania obowiązków wynikających z nadanych przydziałów mobilizacyjnych, pełnienia służby w jednostkach zmilitaryzowanych oraz wykonywania świadczeń na rzecz obrony.
Prawna definicja „miejsca zamieszkania” jest bardzo ogólna i nieprecyzyjna. Art. 25 KC wskazuje bowiem, iż miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Należy tu wziąć pod uwagę sferę faktycznego przebywania oraz zamiaru pozostania w danej miejscowości na stałe, co musi występować łącznie.
Samo zamieszkiwanie w danym miejscu, jednak bez woli stałego pozostania nie ustanawia w danej miejscowości, nie ustanawia w tym miejscu „miejsca zamieszkania” danej osoby.
Doktryna posługuje się również pojęciem „centrum interesów życiowych”, podobnie jak w przypadku ustalania rezydencji podatkowej.
Zamiar stałego pobytu należy określić przy użyciu obiektywnych kryteriów, które wskazują, iż konkretna osoba skupiła swoje działania życiowe w określonym miejscu, czyniąc z niego centrum swoich interesów. Konieczne jest tu uwzględnienie opinii zwykłego obserwatora, który – bazując na okolicznościach związanych z danym przypadkiem – doszedłby do wniosku, iż określona miejscowość jest głównym punktem aktywności życiowej tej osoby.
Nowelizacja z stycznia 2025 r. zaostrzyła przepisy, eliminując wcześniejsze luki i potwierdzając, iż mobilizacja może objąć choćby osoby stale mieszkające za granicą (w tym z podwójnym obywatelstwem), jeżeli nie udowodnią spełnienia warunków zwolnienia. Wyjazd za granicę nie zwalnia de facto z obowiązku – niestawienie się na wezwanie grozi karą (do 5 lat więzienia), ale nie znosi tego wyjątku
Niezależnie od obywatelstwa, z mobilizacji wykluczeni są np. osoby z przeciwwskazaniami zdrowotnymi, kobiety w ciąży, opiekunowie małych dzieci czy osoby na kluczowych stanowiskach państwowych. Podwójne obywatelstwo nie dodaje tu dodatkowych przywilejów.
