Czy można robić zdjęcia ludziom w miejscu publicznym?

duzykadr.pl 1 rok temu

Zdjęcie: czy można robić zdjęcia ludziom w miejscu publicznym

W dzisiejszych czasach, gdy każdy z nas ma telefona z camera, robienie zdjęć staje się coraz bardziej powszechne. Często zastanawiamy się, czy robienie zdjęć osobom w przestrzeni publicznej jest zgodne z prawem, a także jakie są granice tego, co dopuszczalne. W tym wprowadzeniu postaramy się przybliżyć Państwu kwestie związane z prawem do wizerunku oraz sytuacje, w których fotografowanie ludzi bez ich zgody może być dopuszczalne.

Omówimy również kwestię różnicy między miejscem publicznym a prywatnym. To ważne, aby dostosować swoje zachowanie na podstawie kontekstu, w jakim się znajdujemy, gdy chcemy uwiecznić pewne chwile na zdjęciach.

Podsumowanie kluczowych punktów

Prawo do wizerunku i jego regulacje prawne
Zasady reagowania w przypadku fotografowania ludzi bez their zgody
Różnica między miejscem publicznym a prywatnym i jej wpływ na uprawianie fotografii
Kwestie praw autorskich oraz praw osób fotografowanych
Etyczne aspekty związane z fotografowaniem innych osób w miejscach publicznych
Przegląd znanych przypadków sądowych związanych z fotografią publiczną

Prawo do prywatności a fotografowanie w miejscach publicznych

W dobie powszechnego dostępu do aparatów fotograficznych, telefonów, a także coraz bardziej zaawansowanych dronów, fotografowanie ludzi w miejscach publicznych staje się coraz częstszym zjawiskiem. Właśnie dlatego warto zastanowić się nad zagadnieniem prawa do prywatności oraz jego związkiem z prawem cywilnym w kontekście fotografowania osób w przestrzeni publicznej.

W Polsce ochrona praw do wizerunku wpisana jest w Kodeks cywilny (art. 23 i 24). Mówi on o tym, iż każdy ma prawo do decydowania o wykorzystaniu swojego wizerunku, i co za tym idzie – wymagana jest zgoda osoby fotografowanej na publikację zdjęć, na których się znajduje.

W praktyce jednak, sytuacje bywają różne, a fotografowanie ludzi w przestrzeni publicznej nie zawsze oznacza naruszenie ich prawa do prywatności. Poniżej przedstawiamy kilka istotnych wskazówek, jak postępować w takiej sytuacji:

Zawsze warto zwrócić się z uprzednim pytaniem czy można zrobić zdjęcie danej osobie. Szczególnie o ile jest to zdjęcie portretowe lub w inny sposób skupia się na konkretnej jednostce.
W przypadku tzw. „fotografii ulicznej” czyli takiej, gdzie fotografujemy otoczenie z licznymi przypadkowymi przechodniami, zgodę na publikację zdjęć można uznać za zbędne. Istotne jest jednak, aby nie skupiać się na jednostkowych osobach oraz nie wykorzystywać takich zdjęć komercyjnie ani do celów naruszających prywatność.
Ochrona prawa do prywatności jest silniejsza, gdy osoba znajduje się na terenie prywatnym. Wówczas konieczna jest zgoda na publikację zdjęć również w przypadku, gdy dana osoba byłaby niewidoczna na zdjęciu (na przykład widziana zza okna).

Warto także pamiętać, iż wizerunek osób publicznych, jak celebryci czy politycy, podlega innym zasadom. W przypadku osób publicznych zgoda na publikację zdjęć jest mniej restrykcyjna, szczególnie gdy zdjęcia dotyczą ich funkcjonowania w sferze publicznej, na przykład podczas wykonywania obowiązków zawodowych.

Podsumowując, prawo do prywatności oraz prawo cywilne stoją na straży ochrony wizerunku osób fotografowanych. Jednak sytuacje, kiedy paradoksalnie prawo do prywatności schodzi na drugi plan, także mają miejsce – szczególnie w kontekście fotografii ulicznej oraz fotografii osób publicznych. Kluczem jest przestrzeganie zasad etyki, szacunku dla prywatności oraz poszanowania prawa do decydowania o swoim wizerunku.

Zdjęcia bez zgody – kiedy to możliwe?

W przypadku fotografowania w miejscach publicznych, istnieje kilka sytuacji, w których możliwe jest wykonywanie i publikowanie zdjęć osób bez ich zgody. Zasadniczo dotyczy to sytuacji, kiedy fotografowanie osób ma na celu przedstawienie interesu publicznego, gdy na zdjęciu znajdują się podmioty publiczne, oraz gdy spełnione są określone przez prawodawcę kryteria i okoliczności wyjątków ustawowych.

Podmioty na zdjęciach a interes publiczny

Interes publiczny jest jednym z kryteriów determinujących możliwość legalnego fotografowania osób bez zgody. W praktyce oznacza to, iż osoby pełniące funkcje publiczne, jak politycy czy celebryci, mogą być fotografowane bez ich zgody, jeżeli istnieje uzasadniona potrzeba informacyjna, edukacyjna lub artystyczna dla umieszczania ich wizerunków na zdjęciach. Ustawa o prawie autorskim zawiera regulacje dotyczące wizerunku osób publicznych i związku z interesem publicznym.

Interes informacyjny – dotyczy aktualnych spraw publicznych, które powinny być przekazywane za pośrednictwem mediów.
Interes edukacyjny – odnosi się do wykorzystania wizerunku osób publicznych w ramach działalności oświatowej.
Interes artystyczny – polega na rozpowszechnianiu dzieł zawierających wizerunki osób publicznych, w celu promocji kultury.

Wyjątki ustawowe i ich zastosowanie

Istnieją również szczegółowo określone wyjątki ustawowe, które pozwalają na legalne fotografowanie osób w miejscach publicznych bez ich zgody. Przepisy o wizerunku wskazują na następujące sytuacje:

Zdjęcia grupowe – gdy osoba znajduje się na tle innych osób w dużym zgromadzeniu ludzi (np. na koncercie czy manifestacji).
Zdjęcia przypadkowe – fotografie, na których nieznane osoby stanowią jedynie tło dla głównego tematu.
Zdjęcia związane z realizacją interesu publicznego – dotyczy osoba pełniących funkcje publiczne lub ujęć związanych z ważnymi wydarzeniami społecznymi.

W przypadku fotografowania w miejscach publicznych, warto zwrócić uwagę na kontekst i okoliczności danej sytuacji oraz przemyśleć, czy uzyskanie zgody osoby fotografowanej byłoby możliwe lub konieczne. Stosując się do przepisów i przemyślanej oceny sytuacji, można uniknąć konfliktów związanych z prawem do wizerunku.

Prawa autorskie a prawa osób fotografowanych

W dziedzinie fotografii często dochodzi do konfliktów między prawami autorskimi artystów a prawami osób fotografowanych. Prawo polskie reguluje te kwestie, chroniąc zarówno prawa twórcy, jak i osoby przedstawione na zdjęciu. Warto więc przyjrzeć się, jak obowiązujące przepisy chronią interesy obu stron i w jakim zakresie prawa autorskie fotografa mogą być ograniczone.

Na początek warto zrozumieć, czym są prawa autorskie. Mają one na celu obronę twórców oraz chronienie wyników ich intelektualnego wysiłku. W przypadku fotografów, prawa autorskie dotyczą zarówno procesu tworzenia dzieła fotograficznego, jak też samej fotografii jako efektu tego procesu. Jednakże, równie ważne są prawa osób, które stały się tematem zdjęcia, tzw. wizerunek w fotografii.

W Polsce prawo do wizerunku jest uznawane jako jedno z podstawowych praw osobistych każdej jednostki. Chroni ono przed nieuprawnionym rozpowszechnianiem zdjęcia osoby fotografowanej bez jej zgody. Jednak w wielu przypadkach niemożliwe jest uzyskanie zgody przed utworzeniem i użyciem wizerunku. W takich sytuacjach istotne okazuje się zrozumienie, jak działa ochrona praw osoby fotografowanej.

W prawie polskim występują niektóre wyjątki, które pozwalają na publikację obrazów osób bez ich zgody:

Zdjęcia przedstawiające grupy ludzi, które nie mają za pierwszoplanowy cel uwidocznienie konkretnej osoby.
Zdjęcia wykonane w ramach realizacji tzw. celu informacyjnego, np. przekazywanie do publicznej wiadomości wydarzeń mających miejsce w ramach życia publicznego.
Zdjęcia osoby mającej znaczenie publiczne lub celujące w przekazanie do publicznej wiadomości faktów mających miejsce w ramach życia publicznego danej osoby.

Warto dodać, iż w przypadkach sporów pomiędzy twórcą fotografii a osobą fotografowaną, ostateczne rozstrzygnięcie leży w rękach sądów. Sąd dokonuje oceny, czy ingerencja w prawa osób fotografowanych odbywa się z poszanowaniem ich dobra.

Dokładne badanie relacji między prawami autorskimi a prawami osób fotografowanych pokazuje, iż istnieje wiele aspektów i niuansów prawnych, które należy wziąć pod uwagę przed publikacją zdjęcia. Ważne jest, aby jako fotograf szanować prawa autorskie i prawa przedstawionych osób oraz dobierać zdjęcia zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Wskazówki dla fotografujących w przestrzeni publicznej

Fotografowanie w miejscach publicznych może być emocjonującym doświadczeniem, jednak powinniśmy pamiętać o pewnych zasadach, aby utrzymać etykę w fotografii oraz dbać o dyskrecja przy fotografowaniu. Oto kilka porad dla fotografów, które pomogą Ci wykonywać zdjęcia szanując prywatność osób.

Zachowanie dyskrecji podczas robienia zdjęć

Tworząc zdjęcia w przestrzeni publicznej, warto zwrócić uwagę na kilka szczegółów, które pozwolą nam utrzymać dyskrecję oraz zposóbować, by nasze zdjęcia były zgodne z zasadami etyki zawodowej. Warto zastosować następujące wskazówki:

Czytaj sygnały – Obserwuj reakcje okolicznych osób. jeżeli zauważysz, iż ktoś wyraźnie się niepokoi twoją obecnością i aparatem, staraj się nie narzucać.
Zachowaj odległość – Im dalej będziesz od fotografowanej osoby, tym bardziej komfortowo będzie się czuła. jeżeli masz możliwość, użyj dłuższego obiektywu, aby utrzymać odpowiedni dystans.
Ujawnij swoje intencje – Dawaj ludziom szansę na to, aby wyrażali swoje odczucia co do ewentualnego sfotografowania ich. jeżeli widzą, iż masz aparat w ręku i kierujesz się w ich stronę, mają szansę na zareagowanie. Unikaj robienia zdjęć z ukrycia.
Pytaj o zgodę – jeżeli masz wątpliwości, czy dana osoba zgodzi się na to, żebyś ją sfotografował, nie krępuj się zapytać o zgodę. W ten sposób unikniesz ewentualnych konfliktów.
Uszanuj życzenie osoby fotografowanej – jeżeli osoba, której chciałeś zrobić zdjęcie, wyraźnie się sprzeciwia, z szacunkiem zmień temat swojego kadru. W końcu nie warto psuć sobie dnia ani innym ludziom prywatności.

Podsumowując, kluczem do utrzymania etyki w fotografii i dyskrecji przy fotografowaniu jest przestrzeganie zasad kultury osobistej i szacunku dla innych. Zachowując te wskazówki, unikniesz negatywnych emocji zarówno ze swojej, jak i ze strony osób, które fotografujesz.

Znane przypadki sądowe dotyczące fotografii publicznej

W historii orzecznictwa sądowego możemy odnaleźć wiele interesujących przypadków dotyczących fotografii publicznej, które wpłynęły na obecne interpretacje prawne w tej dziedzinie. Przyjrzmy się kilku z nich:

Erno Nussenzweig vs. Philip-Lorca diCorcia (2005)

W jednym z najsłynniejszych przypadków związanych z fotografią uliczną, Erno Nussenzweig zażądał zniszczenia i wycofania swojego wizerunku z wystawy i katalogu autorstwa znanego fotografa Philipa-Lorca diCorcia. Sąd uznał, iż prawa do wizerunku Nussenzweiga muszą ustąpić prawa autorskim artysty i praw do wolności słowa, uznając zdjęcie za dzieło sztuki.

Henri Cartier-Bresson vs. Uznawanie woli odpowiednich osób (1974)

W pewnym momencie znanego fotoreportera Henri Cartier-Bressona, jego zdjęcie trzech nastolatek zostało wykorzystane w doniesieniach prasowych. Związani z postacią na zdjęciu rodzice uznali, iż wizerunek ich cór został naruszony i wystąpili na drogę sądową. Sąd uznał, iż fotografią ta ma wartość artystyczną i prawa autorskie Cartier-Bressona są nadrzędne względem praw do wizerunku.

Paparazzo vs. Krystyna Janda (2014)

W Polsce jednak zdaniem sądu sądzenie o wartości artystycznaj wystarcza do naruszenia praw człowieka. Polski sąd uznał sąsiedzkie zdjęcia słynnej polskiej aktorki, która przebywa na swym tarasie za naruszenie. Powodowi nałożył na fotografa kary oraz nakazy publikacji przeprosin.

Omówione przypadki są dowodem na to, iż orzecznictwo sądowe różni się nie tylko ze względu na jurysdykcję, ale także na interpretację i uznawanie wartości artystycznej fotografii. Dla fotografów i osób fotografowanych ważne jest śledzenie bieżących precedensów sądowych oraz zrozumienie, jak mogą wpłynąć na prawa zarówno osób fotografowanych, jak i samych artystów.

Etyczne aspekty fotografowania ludzi bez ich wiedzy

W dobie powszechnego dostępu do aparatów fotograficznych – zarówno tych profesjonalnych, jak i czyhających w każdym telefonie – pytanie o granice fotografa nabiera szczególnej wagi. Dotyczy to zwłaszcza nieformalnego, często spontanicznego świata fotografii ulicznej. Fotografując osoby bez ich zgody, stajemy przed etycznymi dylematami wynikającymi z kwestii prywatności, odpowiedzialności za zdjęcia czy poszanowania ich uczuć. Jakie zasady obowiązują w tej dyscyplinie już dziś? I jak będziemy je kształtować jutro?

Zarówno amatorzy, jak i zawodowi fotografowie mają obowiązek być świadomi moralnych dylematów związanych z fotografowaniem ludzi w przestrzeni publicznej. Do najważniejszych kwestii należą:

Poufność i prywatność fotografowanych – czy warto zwracać uwagę na to, czy otoczenie, w którym wykonujemy zdjęcia, daje im w miarę możliwości „osłonę” przed naszym obiektywem? Warto.
Szanowanie uczuć i wyrażanie empatii – czy dana osoba, będąc bohaterem naszej fotografii, będzie się z niej cieszyć czy raczej zasmuci? Zastanówmy się na bieżąco.
Odpowiedzialność za utracone wartości – przekształcanie codziennej realizacji w wybujałą fantazję, przy pomocy licznych filtrów czy technik obróbki graficznej, może czasami zdeprecjonować przedstawione na zdjęciu wydarzenia i spowodować, iż osoba, która przyszła zerknąć na naszą stronę, straci doświadczenie wartościowe.

Biorąc pod uwagę powyższe dylematy, warto zrozumieć, iż etyka fotografii ulicznej zależy od kontekstu i zdrowego rozsądku. Należy zawsze myśleć o tym, jak nasze zdjęcia wpłyną na fotografowanych, przede wszystkim w kontekście ich prywatności.

Receptą na niektóre z jakże istotnych problemów są niewątpliwie uprzednie ustalenia z dotyczącymi istoty fotografii ulicznej oraz rozmowy z samymi fotografowanymi osób. W ten sposób będziemy w stanie wniknąć w ich przestrzeń życia, uczuć, marzeń, a także zrozumieć, jak rozumieją swoje własne prawa private space, na podstawie których podejmują decyzje o tym, czy chcą być fotografowane czy nie. W końcu, studiując tematykę etyka fotografii ulicznej, warto zapoznać się z uwypuklonymi redaktorami, którzy to temat opisują dzięki różnych merytorycznych publikacji, blogów, repozytoriów, a także zbiorów fotograficznych.

Nowe technologie i regulacje prawne a fotografia uliczna

Nowe technologie w fotografii, takie jak drony, otwierają nowe perspektywy dla fotografiii ulicznej. Dzięki możliwościom, jakie dają te urządzenia, fotografia z dronów stała się coraz bardziej popularna w ostatnich latach. Jednak rozwój tej dziedziny wprowadza również nowe wyzwania regulacyjne.

Zmiany w przepisach a fotografia z dronów

Z uwagi na coraz większe zainteresowanie fotografią z dronów, władze zaczęły wprowadzać regulacje prawne drony, ograniczając ich użytkowanie w celu ochrony prywatności, bezpieczeństwa oraz przestrzeń powietrzną. Fotografowie muszą więc być świadomi obowiązków wynikających z przepisów dotyczących operowania dronami.

Przyjrzyjmy się kilku najważniejszym kwestiom dotyczącym przepisów prawnych związanych z fotografią z dronów:

Zakaz lotów nad miejscami zabudowanymi – fotografia z dronów w miastach czy nad osiedlami mieszkaniowymi może być problematyczna zgodnie z przepisami.
Ograniczenia wysokości lotów – zdjęcia z dronów mogą być wykonywane tylko na określonej wysokości.
Loty w strefach bezpośredniego nadzoru – dron nie może lądować na czyjejś prywatnej własności bez zgody właściciela.
Obowiązki informacyjne i zgłoszeniowe – operatorzy dronów mają obowiązek zgłaszania planowanych lotów i ewentualnych incydentów powiązanych z używaniem dronów.
Odpowiedzialność za szkody – osoba sterująca dronem ponosi pełną odpowiedzialność za ewentualne szkody wyrządzone podczas lotu.

Chociaż większość regulacji prawnych drony nie ogranicza artystycznej strony fotografii z dronów, wprowadza pewne obostrzenia, które wykorzystujący te nowe technologie w fotografii muszą uwzględniać. Zawsze warto śledzić bieżące zmiany w przepisach, aby być pewnym, iż nasza praktyka fotograficzna nie narusza żadnych przepisów.

Podsumowanie: Jak robić zdjęcia, nie naruszając prywatności

Ważne jest, aby podczas odpowiedzialnego fotografowania w miejscach publicznych zwracać uwagę na ochronę prywatności osób fotografowanych. Szanowanie ich prywatności oraz zgodność z aktualnymi regulacjami prawnymi to podstawowe kwestie, które powinniśmy mieć na uwadze podczas praktykowania fotografii. Należy pamiętać również o prawach autorskich, które mają niekiedy kolizje z prawami do prywatności fotografowanego obiektu.

W trakcie robienia zdjęć, warto kierować się dobrymi praktykami fotograficznymi takimi jak zachowanie dyskrecji oraz adekwatnej odległości od obiektu. Warto zastanowić się nad moralnymi dylematami, które mogą pojawić się podczas fotografowania ulicznego. Wyjątkiem są sytuacje interesu publicznego, który pozwala na robienie zdjęć bez zgody fotografowanych osób, ale i wtedy warto przestrzegać etycznych norm.

Pamiętajmy o tym, iż ochrona prywatności przy fotografowaniu jest nie tylko obowiązkiem prawnym, ale również cenną wartością, która wpływa na postrzeganie nas jako odpowiedzialnych i profesjonalnych fotografów. Bez względu na to, jakich narzędzi używamy, czy to aparat fotograficzny czy dron, zawsze skupmy się na tworzeniu niesamowitych zdjęć, które szanują ogólną prywatność innych ludzi.

Idź do oryginalnego materiału