Zbiory pszenicy w Azji Środkowej zakończyły się w sprzyjających warunkach, co daje nadzieję na dobry sezon ozimin, choć prognozy pogody zapowiadają nadchodzące miesiące suszy. W regionie realizowane są jednocześnie ważne zmiany gospodarcze i regulacyjne – od cyfryzacji płatności w Kirgistanie i spadku eksportu Kazachstanu, po nowe prawo o sztucznej inteligencji w Uzbekistanie i dyskusję o energetyce jądrowej w Turkmenistanie.
Globalna inicjatywa monitorowania rolnictwa informuje, iż zbiory pszenicy jarej w Azji Środkowej zakończyły się w październiku w sprzyjających warunkach, co pozwala z optymizmem patrzeć także na trwający sezon siewu pszenicy ozimej.
Według najnowszych danych systemu GEOGLAM Crop Monitor, w północnym Kazachstanie odnotowano poprawę pogody po długotrwałych opadach deszczu we wrześniu, które opóźniły zbiory i doprowadziły do osypywania się ziarna. W raporcie podkreślono, iż odpowiednie opady deszczu we wrześniu i październiku w całym subregionie zapewniły nawilżenie gleby, co powinno przełożyć się na korzystne plony.
Wstępne prognozy dotyczące pszenicy ozimej są dobre, choć monitor ostrzega, iż do stycznia 2026 roku w większości obszarów Azji Środkowej spodziewane są warunki suchsze niż zwykle.
GEOGLAM (Grupa ds. Obserwacji Ziemi w ramach Globalnego Monitoringu Rolnictwa) to inicjatywa państw G20, dostarczająca aktualnych, opartych na badaniach naukowych informacji o stanie upraw, mających zapewnić wczesne ostrzeganie o potencjalnych niedoborach produkcyjnych.
Kazachstan ogłosił wielomiliardowe zakupy podczas niedawno zakończonego szczytu USA – Azja Środkowa. Tymczasem – jak podaje portal InBusiness – dane finansowe pokazują gwałtowny spadek kazachskiego eksportu w pierwszych dziewięciu miesiącach 2025 roku. W tym okresie eksport do Stanów Zjednoczonych wyniósł ok. 750 milionów dolarów, czyli o połowę mniej niż rok wcześniej. Większość kazachskiego eksportu do USA stanowią surowce – przede wszystkim ropa naftowa i uran.
Kirgistan kontynuuje działania mające ograniczyć obrót gotówkowy. Po prezydenckim rozporządzeniu nakazującym pracodawcom elektroniczne wypłaty wynagrodzeń, rząd przyjął przepisy znacząco ograniczające płatności gotówkowe w handlu. Nowe regulacje zobowiązują dostawców do wdrożenia w ciągu kilku miesięcy elektronicznych systemów płatności. Władze przedstawiają je jako narzędzie do walki z unikaniem opodatkowania. „To element polityki przejrzystości dochodów i walki z szarą strefą” – głosi preambuła rządowej rezolucji, cytowana przez portal 24.kg 4 listopada. Wyjątek przewidziano dla obszarów wiejskich, gdzie infrastruktura cyfrowa jest niewystarczająco rozwinięta.
Koalicja Alertów Rogun, regionalna grupa ekologiczna, skrytykowała plany rządu Tadżykistanu dotyczące relokacji mieszkańców z terenów objętych budową tamy Rogun. W ocenie przygotowanej przez organizację stwierdzono, iż oficjalna liczba osób przeznaczonych do przesiedlenia – 60 tysięcy – jest zawyżona, a dane użyte do opracowania planu niewiarygodne, nieaktualne i niekompletne. Zwrócono uwagę, iż obszary przeznaczone pod przesiedlenia nie nadają się do zamieszkania z powodu braku dostępu do czystej wody, słabych gleb i niedoboru pastwisk. „Infrastruktura na nowych terenach często nie jest gotowa na przybycie ludzi, co może doprowadzić do gwałtownego pogorszenia warunków życia” – czytamy w raporcie.
Rosatom stara się zainteresować energetyką jądrową bogaty w gaz Turkmenistan. Podczas konferencji energetycznej na początku listopada wysoki rangą przedstawiciel spółki, Dmitrij Konstantinow, zachwalał energię jądrową jako czyste i nowoczesne rozwiązanie dla Aszchabadu. „Współczesny świat zdecydowanie zmierza w kierunku zielonych źródeł energii elektrycznej, co dotyczy również Turkmenistanu” – powiedział Konstantinow. Oficjalne media turkmeńskie odnotowały jego wypowiedzi, ale nie poinformowały, czy rząd rozważa rozwój energetyki jądrowej. Tymczasem Kazachstan i Uzbekistan realizują projekty budowy reaktorów Rosatomu, a Kirgistan również wyraził zainteresowanie małą elektrownią jądrową.
Senat Uzbekistanu zatwierdził ustawę regulującą rozwój i wykorzystanie sztucznej inteligencji. Nowe przepisy wprowadzają ogólne zasady korzystania z technologii AI oraz mają na celu zwiększenie ochrony praw i wolności obywateli. Choć ustawa zawiera zapisy dotyczące prywatności, eksperci zwracają uwagę, iż mogą one dawać rządowi szerokie możliwości ograniczania krytyki. Zgodnie z informacjami portalu Gazeta.uz z 5 listopada, przepisy stanowią, iż „zasoby informacyjne i systemy stworzone z wykorzystaniem sztucznej inteligencji nie powinny szkodzić człowiekowi, jego życiu, zdrowiu, wolności, honorowi ani godności, a także naruszać jego innych niezbywalnych praw”.
Podobne regulacje obowiązują w Rosji i innych państwach autorytarnych, gdzie kryminalizuje się wszelkie formy wypowiedzi – w tym satyrę – uznawane za podważające godność władz.
Źródło: Eurasianet
Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium
