Eurasianet: Kazachstan przeprowadzi referendum w sprawie budowy elektrowni jądrowej

studium.uw.edu.pl 1 tydzień temu

Kazachstan w październiku planuje przeprowadzenie referendum w celu ustalenia, czy kraj powinien zbudować elektrownię jądrową, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną.

Charakteryzując energię jądrową jako „niezawodną i przyjazną dla środowiska”, prezydent Kassym-Żomart Tokajew wyznaczył datę referendum na 6 października. Pytania referendalne jest proste: „Czy zgadzasz się na budowę elektrowni jądrowej w Kazachstanie?”. Nie jest jednak jasne, kto zbuduje reaktor, jeżeli większość zagłosuje za.

W trakcie swojego orędzia o stanie państwa wygłoszonego w parlamencie 2 września Tokajew oświadczył, iż energia jądrowa jest w stanie w dużej mierze zaspokoić gwałtownie rosnące potrzeby kazachskiej gospodarki. Referendum zostało przedstawione przez prezydenta jako kamień milowy w ewolucji politycznej Kazachstanu. Jego zdaniem nadchodzące referendum będzie kolejnym przejawem szerokiego dialogu narodowego i jaskrawym przykładem wdrożenia koncepcji „państwa słuchającego”.

Organizacje działające na rzecz ochrony praw człowieka kwestionują ideę Kazachstanu jako wschodzącego „państwa słuchającego”. Na przykład w swoim najnowszym raporcie na temat praw jednostki i wolności politycznej na świecie, Freedom House oceniło system rządów w Kazachstanie jako „zniewalający”. „Główne media są albo w rękach państwa, albo należą do przyjaznych rządowi biznesmenów. Wolność słowa i zgromadzeń pozostaje ograniczona i karana ” — czytamy w raporcie Freedom House za rok 2024.

Według Centralnej Komisji Wyborczej rząd planuje przeznaczyć 15,5 miliarda tenge(około 32 milionów dolarów) na październikowe referendum, czyli mniej niż wydano na referendum w sprawie reformy konstytucyjnej w czerwcu 2022 roku.

W obliczu rosnącego zapotrzebowania na energię elektryczną rząd rozważał w ostatnich latach wykorzystanie energii jądrowej. Zapotrzebowanie to znacznie wzrosło w ostatnich miesiącach, biorąc pod uwagę plany Kazachstanu, aby dołączyć do Azerbejdżanu i Uzbekistanu w inicjatywie eksportu energii elektrycznej na rynki zachodnie.

Dziedzictwo Kazachstanu jako poligonu doświadczalnego broni jądrowej, a także wspomnienia katastrofy w Czarnobylu w 1986 roku budzą obawy wielu Kazachów dotyczące elektrowni jądrowych. Niektórzy obawiają się również, iż elektrownia jądrowa, która prawdopodobnie zostanie zbudowana w pobliżu jeziora Bałchasz, mogłaby wyrządzić szkody środowiskowe temu zbiornikowi wodnemu.

Wyniki sondaży wskazują, iż większość Kazachów opowiada się za energią jądrową. To, która firma otrzyma kontrakt na budowę elektrowni jądrowej, jest kolejnym tematem budzącym zainteresowanie. Władze Kazachstanu mają podobno cztery propozycje z czterech krajów – Rosji, Chin, Francji i Korei Południowej. Lokalni obserwatorzy podejrzewają, iż wybór mógł już zostać dokonany na korzyść Rosatomu, rosyjskiego podmiotu jądrowego.