Podczas drugiego Szczytu Azja Środkowa – Rosja, który odbył się 9 października w Duszanbe, przywódcy sześciu państw uzgodnili wspólny plan działań na lata 2025-2027. Uczestnicy spotkania zobowiązali się do pogłębienia współpracy gospodarczej, politycznej i humanitarnej oraz wspólnego działania na rzecz stworzenia wielobiegunowego porządku światowego opartego na poszanowaniu prawa międzynarodowego i różnorodności modeli rozwoju.
W komunikacie uczestnicy szczytu potwierdzili swoje zaangażowanie na rzecz tworzenia wielobiegunowego świata, który – ich zdaniem – powinien zapewnić bezpieczeństwo, zachowanie tożsamości kulturowej i cywilizacyjnej oraz równe szanse dla wszystkich państw. Za fundament takiego porządku uznano „różnorodność modeli rozwoju między państwami, niepodzielność bezpieczeństwa oraz ścisłe przestrzeganie zasad prawa międzynarodowego zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych”.
Strony zgodziły się na zacieśnienie współpracy w walce z terroryzmem, ekstremizmem, nielegalną migracją i handlem narkotykami. Szczególną uwagę poświęcono sytuacji w Afganistanie, uznając stabilność w tym kraju za najważniejszy czynnik bezpieczeństwa w Azji Środkowej. Potwierdzono również znaczenie Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP) jako skutecznej platformy współpracy regionalnej.
W sferze gospodarczej główny nacisk położono na eliminację barier handlowych oraz rozwój infrastruktury transportowej i logistycznej, w szczególności Korytarza Północ–Południe. Strony zadeklarowały wolę pogłębiania więzi gospodarczych, tworzenia stabilnych łańcuchów produkcyjnych i przyciągania inwestycji. Podkreślono rolę Eurazjatyckiego Banku Rozwoju oraz Eurazjatyckiego Funduszu Stabilizacji i Rozwoju w finansowaniu projektów i utrzymaniu stabilności gospodarczej w regionie, a także znaczenie rozszerzenia płatności w walutach narodowych.
Za priorytetowe obszary współpracy uznano handel cyfrowy, wykorzystanie sztucznej inteligencji, energetykę niskoemisyjną oraz współpracę przemysłową. Dużą uwagę poświęcono także współpracy humanitarnej – w komunikacie podkreślono znaczenie pogłębiania więzi w dziedzinie kultury, edukacji, nauki, sportu i turystyki. Uczestnicy szczytu z zadowoleniem przyjęli utworzenie Międzynarodowej Organizacji Języka Rosyjskiego.
W dziedzinie migracji strony potwierdziły swoje zaangażowanie w zapewnienie bezpieczeństwa, ochronę praw i uzasadnionych interesów obywateli, a także poszanowanie ich godności w krajach regionu. Zwrócono uwagę na potrzebę optymalizacji mechanizmów, które z jednej strony wzmacniają bezpieczeństwo publiczne, a z drugiej – gwarantują godne warunki pracy.
Zgodnie z przyjętym Wspólnym Planem Działań na lata 2025–2027, postępy we wdrażaniu ustaleń będą omawiane podczas regularnych spotkań ministrów spraw zagranicznych. Wyniki zostaną przedstawione na trzecim Szczycie Azja Środkowa – Rosja, planowanym na 2027 rok (miejsce obrad nie zostało jeszcze ogłoszone).
W szczycie uczestniczyli prezydenci: Kazachstanu – Kasym-Żomart Tokajew, Kirgistanu – Sadyr Żaparow, Rosji – Władimir Putin, Tadżykistanu – Emomali Rachmon, Turkmenistanu – Serdar Berdymuchamedow oraz Uzbekistanu – Szawkat Mirzijojew.
W swoim wystąpieniu Władimir Putin potwierdził zamiar dalszego zacieśniania strategicznego partnerstwa Rosji z krajami Azji Środkowej, podkreślając ogromny, wciąż niewykorzystany potencjał gospodarczy regionu. Zauważył, iż wymiana handlowa Rosji z pięcioma państwami Azji Środkowej przekroczyła 45 miliardów dolarów, ale wskazał na duże możliwości wzrostu, przywołując przykład handlu z Białorusią, który sięga 50 miliardów dolarów, mimo znacznie mniejszej liczby ludności.
Putin wezwał do rozszerzenia współpracy przemysłowej, zwiększenia rosyjskich inwestycji (obecnie przekraczających 20 miliardów dolarów) oraz szerszego wykorzystania rozliczeń w walutach narodowych. Wskazał również na znaczenie wspólnych projektów infrastrukturalnych – takich jak korytarze transportowe Północ–Południe i Wschód–Zachód – oraz współpracy w sektorze energetycznym, obejmującej budowę elektrowni jądrowych i modernizację elektrowni wodnych.
Rosyjski przywódca podkreślił jedność stanowiska Rosji i państw Azji Środkowej wobec kluczowych kwestii międzynarodowych, takich jak stabilizacja sytuacji w Afganistanie, pokojowe rozwiązanie konfliktu palestyńsko-izraelskiego poprzez utworzenie niepodległego państwa palestyńskiego oraz dyplomatyczne rozwiązanie sporu wokół irańskiego programu nuklearnego.
Za jeden z filarów partnerstwa uznano także intensywne więzi humanitarne, w tym kształcenie ponad 212 tysięcy studentów z regionu w Rosji oraz działalność rosyjskojęzycznych szkół i filii 25 rosyjskich uniwersytetów w Azji Środkowej.
Źródło: Fergana Agency
Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium
