Gruzja notuje wzrost obrotów handlowych z Armenią i Azerbejdżanem

W ciągu ostatniego roku Gruzja odnotowała znaczny wzrost obrotów handlowych z sąsiednimi Armenią i Azerbejdżanem. W miarę jak rozszerza swoją rolę jako centrum handlowego, częściowo pomaga jej wojna Rosji z Ukrainą. Statystyki pokazują, iż sąsiedzi Gruzji z Kaukazu Południowego należą do jej głównych partnerów handlowych.

Zacieśnienie więzi handlowych było głównym tematem rozmów na częstych spotkaniach na wysokim szczeblu między gruzińskimi przywódcami a ich odpowiednikami z Azerbejdżanu i Armenii.

Azerbejdżan i Armenia były odpowiednio szóstym i siódmym największym dostawcą towarów Gruzji w ciągu pierwszych 11 miesięcy 2022 r. Import z Azerbejdżanu wzrósł o 12 procent rok do roku, osiągając 573 miliony dolarów, podczas gdy import z Armenii wzrósł o 42 proc. do 548 mln USD. Dwa sąsiednie kraje odegrały jeszcze większą rolę w eksporcie Gruzji, a Azerbejdżan i Armenia zajęły odpowiednio 3. i 4. miejsce, po Chinach i Rosji. W tym samym okresie eksport do Azerbejdżanu wzrósł o 22 proc, osiągając 595 mln USD, prawie tyle samo, co w przypadku Rosji, podczas gdy eksport do Armenii odnotował gwałtowniejszy skok, zwiększając się o 120 proc., przekraczając 495 mln USD.

Rekordowy wzrost wymiany handlowej – rośnie reeksport samochodów

„Obroty handlowe [między Gruzją a Armenią] wzrosły o około 70 procent w ciągu ostatniego roku i przekroczyły 1 miliard dolarów, co jest godnym pochwały wynikiem” – powiedział gruziński premier Irakli Garibaszwili podczas niedawnej wizyty w Erywaniu. W sierpniu Garibaszwili i Paszynian zainaugurowali nowy 160-metrowy most na granicy swoich krajów, który, jak zauważyli przywódcy, jeszcze bardziej przyspieszy rozwój więzi handlowych. Wzrost eksportu w latach 2020-2021 dotyczył głównie żywności, napojów, tekstyliów i innych grup towarowych o niższej wartości. Jednak eksport pojazdów ponownie odnotował nagły silny powrót w 2022 r., przyczyniając się do podwojenia wartości eksportu do Armenii rok do roku.

Reeksport samochodów był dynamicznie rozwijającym się biznesem w Gruzji w ostatnich latach, prawie podwajając się w ciągu ostatniego roku, stanowiąc 15 procent całkowitego eksportu, przewyższając tylko rudę miedzi i inne produkty mineralne. Kraj od lat jest regionalnym centrum importu, a następnie reeksportu samochodów – głównie używanych – i przyciąga coraz większą uwagę całego regionu, w tym Rosji, państw Azji Środkowej. Wzrost eksportu pojazdów w 2022 r. oddawał tendencje rosnącego reeksportu pojazdów do sąsiednich państw, takich jak Kazachstan i Kirgistan, co wzbudziło podejrzenia, iż ostatecznym miejscem przeznaczenia niektórych z tych samochodów może być gdzie indziej, na przykład Rosja dotknięta sankcjami.

Media w Armenii również odnotowały znaczny wzrost importu zachodnich samochodów po dwuletniej przerwie. Niektórzy przypisywali wzrost związanym z wojną ograniczeniom w eksporcie amerykańskich i europejskich samochodów do Rosji, co doprowadziło Rosjan do wykorzystania Armenii jako kraju tranzytowego do kupowania samochodów z zagranicy. Jednak istotnym czynnikiem jest nowo wprowadzona polityka celna Erywania, pozwalająca na bezcłowy import niektórych kontyngentów samochodów elektrycznych.

Gaz, metale szlachetne i energia elektryczna

Narodowy Bank Gruzji przypisał wzrost gruzińskiego eksportu bardziej wzrostowi cen towarów we wszystkich dziedzinach niż wzrostowi obrotów handlowych – które również wzrosły, ale w mniejszym stopniu. Samochody stanowią większość eksportu Gruzji do Azerbejdżanu. W imporcie do Gruzji towarów z Azerbejdżanu większość stanowi gaz ziemny, który stanowił ponad połowę importu z kraju (302 mln USD w pierwszych 11 miesiącach 2022 r.), ponownie rosnąc po niewielkim spadku w latach pandemii. W przypadku Armenii rudy i koncentraty miedzi stanowiły około 65 procent całego importu. Rudy miedzi nie pozostają jednak w Gruzji, ale są reeksportowane do innych państw przez gruzińskie porty.

Obecna wymiana handlowa Gruzji z dwoma krajami Kaukazu Południowego nie cieszy się dużą różnorodnością, ale istnieje jeden obszar handlowy o sporym potencjale wzrostu: wytwarzanie energii elektrycznej. Gruzja sezonowo eksportowała i importowała energię elektryczną od obu swoich sąsiadów na przestrzeni lat. Ale w 2022 roku Armenia wyeksportowała do Gruzji więcej energii elektrycznej niż jej całkowity eksport w ciągu całej dekady, od 2011 do 2021 roku. Hakob Vardanjan, armeński wiceminister administracji terytorialnej i infrastruktury, przypisał ten trend uproszczonym procedurom eksportowym. Planowana jest również budowa nowej linii przesyłowej między Armenią a Gruzją.

Gruzja ma nadzieję na zwiększenie produkcji energii elektrycznej i wraz z Azerbejdżanem stara się wykorzystać nowe możliwości eksportowe do Europy. Zachęca również, przynajmniej ogólnie, Armenię do zaangażowania się w nowe umowy. „Omówiliśmy współpracę w dziedzinie energii, potencjał i możliwości obu państw w zakresie produkcji energii elektrycznej” – powiedział dziennikarzom gruziński minister gospodarki Lewan Dawitaszwili 12 stycznia podczas wizyty gruzińskiej delegacji rządowej w Armenii.

Kacper Ochman

Kaukaz Południowy i Azja Centralna to obszary, które leżą w obszarze moich zainteresowań już od czasów studiów. Bezpośrednią inspiracją dla mnie do stworzenia bloga były podobne platformy prowadzone przez ekspertów zajmujących się innymi regionami. Kierunek Kaukaz to miejsce gdzie będę dzielił się obserwacjami i analizami. Chciałbym aby moje wpisy były interesujące i interesujące zarówno dla osób nieobytych z tematyką wschodnią jak również osób znających temat od podszewki.