Hymny narodów świata: Chakasja

Republikę zamieszkują głównie Rosjanie i Chakasi, żyje tu także największa diaspora polska w Federacji Rosyjskiej, skupiona w Kulturalno-Narodowej Organizacji Społecznej „Polonia” Republiki Chakasji. W większości członkami stowarzyszenia są ludzie młodzi (średnia wieku 33 lata), co jest ewenementem wśród organizacji narodowościowych. Organizacja zrzesza potomków przymusowych i dobrowolnych osadników z początków XX wieku, którzy przybyli na tereny południowej Syberii, w odróżnieniu od innych części Syberii, gdzie dominowali zesłańcy. W związku z tym Polakom udało się tu lepiej zachować polskość i język, czego przykładem są dynamicznie rozwijające się polskie wioski Znamienka i Aleksandrówka, zamieszkane przez Mazurów.

Niemal połowę terytorium Chakasji zajmują lasy, zaś mocna gospodarka oparta jest na hydroenergetyce, górnictwie kopalin (węgiel, rudy żelaza, miedzi, molibdenu, złota i ołowiu). Rozwinięte są także: przemysł drzewny, produkcja środków transportu, hutnictwo aluminium oraz innych metali kolorowych. Silne rolnictwo. Dla republiki liczącej kilka ponad 600 tysięcy mieszkańców jej potencjał ekonomiczny może stanowić fundament stabilizacji.

Historia Chakasji

W odległej przeszłości obszar współczesnej Chakasji był miejscem intensywnej wymiany handlowej z Arabami, Tybetańczykami i Mongołami. Ludy Chakasji rozwijały się w sprzyjających warunkach klimatycznych, dzięki czemu powstało unikatowe dziedzictwo kulturowe, stanowiące nieoceniony zasób historyczny. Podstawą dziedzictwa kulturowego Chakasji jest nie tylko nieskażona, syberyjska przyroda, ale także dziesiątki tysięcy stanowisk archeologicznych. Wszak początki obecności człowieka na tych ziemiach sięgają 40 – 50 tysięcy lat przed naszą erą.

W IV – III wieku przed Chrystusem istniało tu państwo ludu Dingling, jak odnotowali historycy chińscy. Byli to poprzednicy Chakasów, tureckojęzyczne plemię Kirgizów. W IX wieku powstało tu agresywne imperium stepowe, które podporządkowało sobie Ujgurów i zajęło ziemie Tuwińców. Kirgizi zapewniali swemu imperium elitę wojskową i administracyjną do XIII wieku, kiedy Czyngis-chan i jego potomkowie rozbili w puch zastane struktury i zaprowadzili własne rządy aż po schyłek wieku XVII, gdy zaczęły się nasilać wpływy rosyjskie. Włączono Chakasów do imperium, a Rosja rozpoczęła w ramach swego bezprzykładnego w dziejach świata Drang nach osten kolonizację ich ziem. Rosyjscy osadnicy przejmowali najlepsze ziemie rolne i pastwiska. Oficjalne przystąpienie Chakasji do Imperium Rosyjskiego datuje się na rok 1727, gdy Rosja zawarła traktat graniczny z Chinami, wchłaniając ziemie na północ od gór Sajanu, zaś leżące od nich na południe objęły Chiny. Traktat był początkiem długich wojen z Chińczykami, co skłoniło Chakasów do zbliżenia z Rosją.

W XX wieku, w latach 1918 – 1923, stacjonowała tu biała gwardia, którą pokonali bolszewicy. Od 1923 roku kształtowały się formy samorządności Chakasów, podkreś lające ich autonomię. Był to wynik dążeń wielu syberyjskich narodów, by tworzyć własne organy władzy, a podobnie jak Chakasi działali też Buriaci, Tunguzi, Szorcy, Ałtajczycy… Nie wszystkim się jednak udało. W 1930 roku powstał Chakaski Obwód Autonomiczny, który w 1991 roku stał się Radziecką Republiką Socjalistyczną, by rok później przyjąć obowiązującą do dziś nazwę Republiki Chakasji. W tymże roku młoda republika podpisała układ federacyjny o stowarzyszeniu z Rosją.

W 1992 roku republika przyjęła własną flagę, w 2006 herb, a dopiero w 2015 roku zaakceptowano państwowy hymn Republiki Chakasji, którego muzykę napisał wybitny chakaski kompozytor German Tanbayev. Tekst po rosyjsku napisał przywódca chakaskiej starszyzny Vladislav Torosov (1937 – 2018), zaś słowa pieśni przetłumaczyły na chakaski W. Szulbayeva i G. Kazachinova. Opracowanie hymnu zajęło osiem lat.

Hymn Republiki Chakasji

Хакасия! Сибирь кіні чирі,
Сойан та лары, Ким су а ыны.
Чайаан ха хазы, тилекей сілии!
ркілер сал ан чоннар чыр алы.
Хакасия! Са аа хайхапчам,
Köpiп чазы , тай а-та лары
Чир-суум тынызына к репче ч реем,
Кÿс ма аа кирче тöреен чирiм.
(w języku chakaskim)

Гимн Республики Хакасия
Хакасия, край мой, на Юге Сибири,
Там, где в Саянах шумит Енисей!
Чудо природы, ты лучшая в мире!
Создана Богом на благо людей!
Хакасия! Тобой восхищаюсь,
Глядя на горы, тайгу и поля.
Воздухом Родины я восхищаюсь,
Силы даёт мне родная земля!
(w języku rosyjskim)

Hymn Państwowy Republiki Chakasji

Chakasjo, moja ziemio, na południu Syberii,
Gdzie Jenisej szumi w górach Sajanu!
Cudzie natury, najlepszy w świecie!
Stworzony przez Boga dla dobra ludzi!
Refren:
Chakasjo! Zachwycam się tobą,
Patrząc na góry, tajgę i pola.
Podziwiam powietrze Ojczyzny,
Siłę daje mi moja ojczyzna!
Budujesz fabryki, budujesz tamy,
Siejesz zboża i hodujesz konie,
Odsłaniasz skarby ziemi i wytyczasz drogi
Rękoma swoich pięknych synów!
Refren:
Dumne jest państwo z ciebie,
Chakasjo – przyjazna rodzino narodów!
Odważna i kwietna, mój kraju potężny!
Cząstka Rosji, moja Ojczyzna!