Hymny narodów świata: Mordowia

W republice mówi się po rosyjsku i mordwińsku, czyli w językach erzja i moksza. Współczesny status autonomiczny sięga lat 20. XX wieku, kiedy najpierw powstał obwód, a w 1934 roku Republika Autonomiczna. W czasie rewolucji Mordwini poparli bolszewików i po ich stronie walczyli w wojnie domowej. W podziękowaniu za to nowa władza odwdzięczyła się Mordwinom przywilejem samorządności, ci zaś z zapałem budowali Kraj Rad. Mordowia dwukrotnie została uhonorowana Orderem Lenina (Za sukcesy osiągnięte przez lud pracujący MASSR w budownictwie gospodarczym i kulturalnym, w związku z 500. rocznicą wejścia narodu mordwińskiego do państwa rosyjskiego), a także Orderem Rewolucji Październikowej i Orderem Przyjaźni Narodów.

Mordwini mają świadomość swej tradycji państwowej, sięgającej XIII wieku. Zachowali też prastarą – bardziej kulturową niż narodową – tożsamość ugrofińską, gdyż zamieszkujące obecną Mordowię dawne plemiona wykształciły dwie różniące się od siebie grupy etniczne: Moksza i Erzja, mówiące własnymi językami. Ich obecność potwierdzają zapisy z VI wieku naszej ery. Dzielili ziemię ze Słowianami i Tatarami, aż do najazdów mongolsko-tatarskich w XIII wieku, które zburzyły podstawy ich bytu. Pod koniec XIV wieku mordwińskie ziemie zaczęto inkorporować do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Książęta mordwińscy stali się wasalami Moskwy i utracili względną niezależność. Mordwini, których religia początkowo opierała się na kulcie sił przyrody, przyjęli prawosławie i stali się ludnością rolniczą. Współcześnie w Mordowii spotyka się obok prawosławia także islam, buddyzm i judaizm, zaś świadectwem bogatej spuścizny religijnej są klasztory, cel pielgrzymek tysięcy wiernych. Najsławniejszy jest XVII-wieczny męski klasztor Sanaksar pod wezwaniem Narodzenia Bogurodzicy. W 2012 roku Republika Mordowii świętowała tysiąclecie jedności narodu mordwińskiego z narodami państwa rosyjskiego.

Przed wojną Rosji z Ukrainą Mordowia była republiką cieszącą się wysokimi wskaźnikami inwestycji, produkcji i PKB. Potencjał ekonomiczny wspiera położenie republiki, przez którą biegną autostrady i szlaki kolejowe prowadzące za Ural i na Syberię. Z tego powodu Sarańsk stał się jednym z jedenastu miast, w których w 2018 rozgrywano mecze mistrzostw świata w piłce nożnej. W 2012 roku Sarańsk zajął drugie miejsce w rankingu Banku Światowego i Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC) „Doing Business in Russia”. Wyniki rankingu, zawierające analizę sytuacji w 30 miastach Rosji, dowiodły, iż łatwiej jest zarejestrować firmę, uzyskać pozwolenia na budowę, podłączyć się do sieci energetycznych i zarejestrować własność właśnie w stolicy Mordowii.

Szumbrat, Mordowija to hymn Republiki i symbol jej państwowości. Autorem tekstu jest S. Kiniakin, zaś muzykę skomponowała N. Koszelewa. Hymn został oficjalnie przyjęty w 1995 roku. Słowa zapisano w trzech państwowych językach republiki: moksza (1. strofka), erzja (2. strofka) oraz rosyjskim (3. strofka). Refren napisano w obu językach, moksza oraz erzja.

Шумбрат, Мордовия!

1. Ши валда, Мордовия, седистот сай,
Ши валда, Мордовия, сельмосот палы, юрнай,
Россиять мяшться мокшень сияста сюлгам,
Россиять карксэземса эрзянь зырняста пулай.
(w jęz. moksza)
Шумбрат! Шумбрат, Мордовия!
Гайняк! Гайняк, Мордовия!
Кельгома краеньке – най панжи маеньке,
Мокшэрзянь шачема-касома край!
Шумбрат! Шумбрат, Мордовия!
Морак! Морак, Мордовия!
Павазу эряфсь катк тонь эрь кудозт сувай!
Ульхть шумбра, ульхть шумбра,
Кода сонць Сияжарсь, ульхть шумбра!
(w jęz. moksza oraz erzja)

2. Тон ютыть, Мордовия, стака кить-янт,
Тон молить, Мордовия, витьстэ,
верьга кандыть прят.
Вий макснесть келей Мокшась ды бойка Сурась,
Секс течис тон седейс ды оймес
– прок ванькс лисьмапрят
(w jęz. erzja)

3.Ты трудной дорогой, Мордовия, шла,
России держалась и голову гордо несла.
Давали силы вольные Мокша, Сура,
Tы духом была и осталась сильна и добра.
(w jęz. rosyjskim)

Witaj, Mordowio

I
O Jutrzenko, Mordowio! Z głębi twego serca,
O Jutrzenko, Mordowio! W twych oczach światło lśni.
Błyszczy w całej Rosji gwiazda Mokszy,
Budzący Rosję świt Erzja.

Refren:
Niech żyje! Niech żyje Mordowia!
Śpiewaj! Śpiewaj, Mordowio!
Ziemio ukochana! Twa kwitnąca wiosna,
Ziemio ukochana Moksza-Erzji!
Niech żyje! Witaj nam, Mordowio!
Śpiewaj! Śpiewaj, Mordowio!
Niech życie radosne zagości w twoim sercu!
Pokój z tobą, Mordowio!
Bądź silna jak promienie słońca!

II
Ty, Mordowio, przeszłaś ponurą, trudną drogę,
Ty, Mordowio, trwałaś wyprostowana i dumna,
Rozległa Moksza i chyża Sura dały ci siłę,
Twoje serce i dusza wciąż czyste jak wiosenne źródło.

III
Ty, Mordowio, przeszłaś długą i trudną drogę.
Byłaś z Rosją zawsze z godnością,
Wolna Moksza i chyża Sura dały ci siłę,
Twoja dusza i serce są potężne.