6 grudnia najwyżsi urzędnicy bezpieczeństwa z Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu i Uzbekistanu przybyli do New Delhi na pierwsze spotkanie doradców ds. bezpieczeństwa narodowego między Indiami a Azją Środkową.
Indyjski przedstawiciel ds. bezpieczeństwa narodowego Ajit Doval docenił znaczenie stosunków na linii Indie-Azja Środkowa, podkreślając ich wspólne interesy, takie jak stabilizacja sytuacji bezpieczeństwa w Afganistanie. Od szczytu w styczniu 2022 r. do niedawnego spotkania NSA Indie zwiększyły w tym roku zasięg w Azji Środkowej.
Spotkanie odbyło się 10 miesięcy po pierwszym w historii szczycie Indie-Azja Środkowa, który ponownie rozpalił impuls do rozwoju rozwijających się stosunków Indie-Azja Środkowa.
Przeszłość i teraźniejszość
W styczniu 2022 r. premier Indii Narendra Modi przewodniczył szczytowi Indie-Azja Środkowa z udziałem wszystkich pięciu głów państw Azji Środkowej. Wirtualne spotkanie pokazało zaangażowanie Indii w „rozszerzoną politykę sąsiedztwa”, która zakłada dywersyfikację partnerów geopolitycznych New Delhi i celów dyplomatycznych, a także gotowość do zaangażowania partnerów z Azji Środkowej na wielu frontach.
Pomimo otwartości rządów Azji Środkowej, od czasu kryzysów, takich jak wojna Rosji na Ukrainie, globalna inflacja i brak bezpieczeństwa żywnościowego przyćmiły ambicje Indii do zasypania geopolitycznego podziału z Azją Środkową. Jak pokazały niedawne szczyty między Indiami a państwami Azji Środkowej, bezpieczeństwo pozostaje centralnym punktem stosunków indyjsko-środkowoazjatyckich, ale Indie muszą nawiązać więzi z tym dynamicznym regionem poprzez tranzyt, handel, inwestycje i kontakty międzyludzkie, aby umocnić New Delhi jako wiarygodnego i długotrwałego partnera w Azji Środkowej w obliczu wyzwań geopolitycznych.
Przeciwdziałanie brutalnemu ekstremizmowi od dawna jest centralnym punktem stosunków między Indiami a Azją Środkową. W 1995 roku prezydent Tadżykistanu Emomali Rahmon ocenił, iż Duszanbe i New Delhi będą musiały się skoordynować, aby chronić swoje instytucje przed grupami terrorystycznymi. Od tego czasu stosunki dwustronne charakteryzują się wspólnymi inicjatywami antyterrorystycznymi.
Ponadto Indie próbowały zwiększyć swoją obecność w regionie poprzez renowację baz wojskowych w Tadżykistanie. Indie prowadziły szpital wojskowy w dystrykcie Farkhor w Tadżykistanie, aby służyć bojownikom opozycji przeciwko talibom. Został zamknięty po rozwiązaniu Sojuszu Północnego, ale krążyły pogłoski – choć bez dowodów – iż Indie utrzymują obecność sił powietrznych w Farkhor. Indie wydały około 70 milionów dolarów na renowację bazy lotniczej Ayni w Tadżykistanie w latach 2002-2010. Nie ma doniesień, iż Indie stacjonowały swoje samoloty w tej bazie. jeżeli bazy lotnicze będą operacyjne, zapewnią Indiom przewagę nad dwoma przeciwnikami: Chinami i Pakistanem. Tadżykistan znajduje się w pobliżu Korytarza Wachańskiego, który łączy Afganistan i Chiny, a także administrowany przez Pakistan Kaszmir.
Indie dołączyły do kierowanej przez Chiny Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SzOW) – która obejmuje Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan i Uzbekistan – jako pełnoprawny członek w 2017 r. Ugrupowanie zapewnia New Delhi forum do nawiązywania stosunków bezpieczeństwa z Astaną, Biszkekiem i Taszkentem, dodając do silnych więzi z Duszanbe. Indie były gospodarzem wspólnych ćwiczeń antyterrorystycznych w ramach Regionalnej Struktury Antyterrorystycznej z udziałem Kazachstanu, Kirgistanu, Uzbekistanu i Rosji. Wspólne ćwiczenie potwierdza partnerstwo Indie-Azja Środkowa w dziedzinie bezpieczeństwa i przyczynia się do możliwości stworzenia przez Indie wszechstronnych partnerstw w całej Azji Środkowej
Presja geopolityczna
Zmieniające się postrzeganie krytycznych zagrożeń bezpieczeństwa wpływa na stosunki między Indiami a Azją Środkową. Podczas gdy SzOW ma na celu rozwiązanie problemów związanych z bezpieczeństwem regionalnym, jego rozszerzenie o Indie, Pakistan, a ostatnio Iran, nieco przeformułowało dyskusje na temat bezpieczeństwa w organizacji. Na ostatnim szczycie organizacji skoncentrowanej na bezpieczeństwie Indie uznały współpracę handlową w związku z zakłóceniami łańcucha dostaw związanymi z pandemią oraz rosnącymi kosztami importu energii i żywności za krytyczne obszary zainteresowania.
Indie obejmą rotacyjne przewodnictwo w organizacji i będą gospodarzem szczytu w 2023 roku. Pozycja przewodniczącego SzOW może dać New Delhi możliwość kształtowania przyszłorocznego programu priorytetowego dla połączeń międzyregionalnych i wspólnych kwestii gospodarczych. Premier Modi wcześniej opowiadał się za wzmocnieniem łączności z Azją Środkową. Modi spotkał się z prezydentem Uzbekistanu Szawkatem Mirzijojewem na marginesie 22. szczytu SzOW, który odbył się we wrześniu w Samarkandzie, aby podkreślić rozszerzenie dwustronnych stosunków między ich krajami.
Wojna Rosji na Ukrainie i przejęcie władzy przez talibów w Afganistanie stworzyły nowe zagrożenia i możliwości dla państw Azji Środkowej. Indie powinny skorzystać z okazji, aby wzmocnić się jako konsekwentny partner w Azji Środkowej. Wspólne działania antyterrorystyczne pozwalają New Delhi na elastyczne zdolności bezpieczeństwa w regionie i monitorowanie przeciwników z bliższego zasięgu. Jednak bez zdecydowanej koordynacji w innych kwestiach w celu uzupełnienia aspektu bezpieczeństwa, stosunki Indie-Azja Środkowa są podatne na presję geopolityczną, gospodarczą i wewnętrzną.
Pogłębienie relacji gospodarczych
Tegoroczna seria kryzysów geopolitycznych położyła ogromny nacisk na istniejące stosunki dwustronne i przetestowała odporność współpracy poprzez wielostronne zobowiązania. Zarówno Indie, jak i państwa Azji Środkowej szukają dodatkowych partnerów poza swoimi tradycyjnymi sojusznikami, aby przeciwdziałać tej presji geopolitycznej i rozszerzyć swój zasięg poza bezpośrednie sąsiedztwo. Indie i państwa Azji Środkowej skorzystałyby na rozwijających się relacjach wspieranych przez inicjatywy w wielu sektorach.
Kwestie bezpieczeństwa pozostają sednem dwustronnych stosunków Indie-Tadżykistan. Rozszerzenie tego porozumienia o inne kraje Azji Środkowej pokazałoby gotowość New Delhi do włączenia całego regionu do agendy polityki zagranicznej. Stany Zjednoczone regularnie kontaktują się z krajami Azji Środkowej poprzez wielostronny format C5+1. Podobnie Japonia rozpoczęła dialog „Azja Środkowa plus Japonia” w 2004 r. w celu wzmocnienia współpracy dyplomatycznej i gospodarczej z tym regionem. Stworzenie podobnego wielostronnego formatu – opartego na szczycie w 2022 r. – dałoby Indiom lepszy punkt wyjścia do dalszych kontaktów z partnerami z Azji Środkowej.
Na froncie gospodarczym Indie powinny promować się jako centrum przedsiębiorczości dla swoich odpowiedników z Azji Środkowej. Indie szczycą się ponad 38 000 oficjalnie uznanych start-upów i stały się trzecim co do wielkości źródłem start-upów technologicznych na świecie. New Delhi może wykorzystać swoją pozycję jako centrum technologicznego do połączenia powstającego sektora przedsiębiorczości technologicznej z sektorem państw Azji Środkowej.
Chociaż poprawa łączności między Indiami a państwami Azji Środkowej jest celem New Delhi i Azji Środkowej, Pakistan i rządzony przez talibów Afganistan ograniczają te ambicje. Zamiast tego Indie mogą promować ustanowienie korytarzy powietrznych z państwami Azji Środkowej, aby ułatwić przepływ ludzi i towarów między subkontynentem a Azją Środkową. Metoda ta zwiększyłaby wielkość handlu i wspierałaby relacje międzyludzkie. Air Astana wznowiła bezpośrednie loty między Ałmaty a New Delhi w grudniu 2021 r. Podobnie Tadżykistan wznowił loty między Duszanbe a New Delhi w kwietniu po przerwie spowodowanej pandemią.
Bezpieczeństwo jest podstawą stosunków Indii z krajami Azji Środkowej i przez cały czas jest najbardziej istotnym czynnikiem łączącym New Delhi z regionem. Niemniej jednak Indie i państwa Azji Środkowej muszą zdywersyfikować swoje stosunki, aby uwzględnić inne sektory i środki współpracy, aby wzmocnić odporność stosunków i stworzyć wielopłaszczyznowe partnerstwa.
Kacper Ochman
Kaukaz Południowy i Azja Centralna to obszary, które leżą w obszarze moich zainteresowań już od czasów studiów. Bezpośrednią inspiracją dla mnie do stworzenia bloga były podobne platformy prowadzone przez ekspertów zajmujących się innymi regionami. Kierunek Kaukaz to miejsce gdzie będę dzielił się obserwacjami i analizami. Chciałbym aby moje wpisy były interesujące i interesujące zarówno dla osób nieobytych z tematyką wschodnią jak również osób znających temat od podszewki.
