Karta mobilizacyjna: 2 miliony Polaków może dostać wezwanie do wojska. Kto pierwszy?

W obliczu napięć na wschodniej granicy Polski coraz więcej obywateli pyta o zasady powołania do służby wojskowej. Nowe przepisy MON z stycznia 2025 roku precyzyjnie określają, kto może otrzymać kartę mobilizacyjną i w jakiej kolejności. Za unikanie obowiązku grozi choćby kilka lat więzienia.

Fot. Warszawa w Pigułce / Shutterstock

Ministerstwo Obrony Narodowej wydało szczegółowe rozporządzenie dotyczące procedur mobilizacji. Dokument określa nie tylko sposób doręczania kart powołania, ale także kolejność wzywania obywateli i surowe konsekwencje dla tych, którzy nie stawią się na wezwanie.

W pierwszej kolejności powołanie otrzymają żołnierze pasywnej rezerwy posiadający nadany przydział mobilizacyjny. To oznacza, iż osoby bez wcześniejszego kontaktu z wojskiem prawdopodobnie nie będą wzywane na początku ewentualnego konfliktu.

Kto dostanie wezwanie najpierw? Lista priorytetów

Zgodnie z informacjami Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji, mobilizacja może obejmować poszczególne województwa, powiaty, a choćby konkretne jednostki wojskowe. Nie każdy z kategorią zdolności A automatycznie otrzyma powołanie – wszystko zależy od decyzji politycznych i tego, czy zostanie ogłoszona mobilizacja powszechna, czy tylko częściowa.

Pierwsza grupa to żołnierze pasywnej rezerwy z przydziałem mobilizacyjnym. Te osoby już w czasie pokoju otrzymują specjalne karty z określonym miejscem i terminem stawiennictwa w przypadku mobilizacji.

Druga grupa to specjaliści o kluczowych kwalifikacjach. Wojsko szczególnie potrzebuje:

• Operatorów dronów
• Informatyków i specjalistów cyberbezpieczeństwa
• Lekarzy i diagnostów laboratoryjnych
• Weterynarzy
• Kierowców ciężarówek
• Psychologów
• Programistów

Jak podaje portal Business Insider Polska, pierwsze wezwania już trafiły do pracowników branży IT, którzy otrzymali przydziały mobilizacyjne w regionalnych centrach rekrutacji.

Kto jest zwolniony z mobilizacji? Długa lista wyjątków

Ustawa o obronie Ojczyzny przewiduje szeroką grupę osób automatycznie wyłączonych z służby wojskowej w czasie mobilizacji. Na liście znaleźli się:

Osoby pełniące funkcje państwowe:

• Posłowie i senatorowie
• Radni wszystkich szczebli
• Osoby na kierowniczych stanowiskach państwowych

Pracownicy kluczowych instytucji:

• Urzędnicy administracji państwowej
• Pracownicy NBP, CBA, ABW
• Osoby w firmach związanych z bezpieczeństwem narodowym
• Pracownicy przedsiębiorstw zbrojeniowych
• Specjaliści w firmach współpracujących z armią

Grupy społeczne podlegające szczególnej ochronie:

• Kobiety w ciąży
• Osoby opiekujące się dziećmi
• Opiekunowie niepełnosprawnych członków rodziny
• Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności

Lista zwolnień jest znacznie dłuższa i obejmuje także duchownych, niektóre grupy zawodowe oraz osoby niezbędne do funkcjonowania infrastruktury krytycznej państwa.

Nowe zasady doręczania – mogą przyjść o każdej porze

Styczniowe rozporządzenie MON wprowadza rewolucyjne zmiany w sposobie doręczania kart mobilizacyjnych. Wcześniej zajmowała się tym głównie administracja samorządowa. Teraz wezwania mogą doręczać:

• Jednostki wojskowe
• Pracownicy Poczty Polskiej
• Policja
• Listonosze

Najważniejsza zmiana: karty powołania można doręczać o każdej porze dnia i nocy, również w weekendy i święta. Przesyłki otrzymane przez Pocztę Polską do godz. 8 muszą być dostarczane tego samego dnia do godz. 15, a otrzymane po godz. 8 – najpóźniej do północy.

Procedura jest bezwzględna – nieodebranie przesyłki nie zwalnia z obowiązku. Po określonym czasie karta mobilizacyjna jest uznawana za dostarczoną, niezależnie od tego, czy adresat faktycznie ją otrzymał.

Surowe kary za uchylanie się od służby

Nowe przepisy znacząco zaostrzają konsekwencje za niestawienie się na wezwanie mobilizacyjne. Termin stawienia się może wynosić zaledwie 6 godzin od ogłoszenia mobilizacji powszechnej lub wybuchu wojny.

Za uchylanie się od obowiązku wojskowego grożą:

• Kara grzywny
• Ograniczenie wolności
• Kara więzienia do kilku lat

Dodatkowo każda zmiana miejsca pobytu dłuższego niż trzy miesiące musi być zgłoszona do Wojskowego Centrum Rekrutacji. Mechanizm ma zapewnić, iż nikt nie uniknie powołania przez zwykłą przeprowadzkę czy wyjazd za granicę.

Kto musi stawić się na kwalifikację wojskową w 2025 roku?

W tym roku do kwalifikacji wojskowej wezwano szerokie grupy obywateli:

Mężczyźni:

• Urodzeni w 2006 roku
• Urodzeni w latach 2001-2005 bez określonej kategorii zdolności wojskowej
• Osoby czasowo niezdolne w latach 2023-2024, których okres niezdolności już się skończył

Kobiety:

• Urodzone w latach 1998-2006 z kwalifikacjami przydatnymi dla wojska
• Kończące w roku akademickim 2024/2025 studia na kierunkach istotnych dla obronności

Inne grupy:

• Ochotnicy powyżej 18 roku życia
• Osoby o nieuregulowanym statusie wojskowym do 60 roku życia

Co to oznacza dla Ciebie?

Jeśli jesteś w wieku mobilizacyjnym (18-60 lat, a w przypadku oficerów i podoficerów do 63 lat), powinieneś być świadomy obowiązków wynikających z nowych przepisów.

Najważniejsze obowiązki obywatela:

• Utrzymywanie aktualnych danych w Wojskowym Centrum Rekrutacji
• Zgłaszanie każdej zmiany miejsca pobytu dłuższego niż 3 miesiące
• Stawienie się na wezwanie do kwalifikacji wojskowej
• Przyjęcie karty mobilizacyjnej, jeżeli zostanie doręczona

Praktyczne konsekwencje nowych przepisów:

• Karta mobilizacyjna może zostać dostarczona o każdej porze
• Nie ma możliwości uniknięcia przez nieodebranie przesyłki
• Termin stawienia się może być bardzo krótki (nawet 6 godzin)
• Za niestawienie się grożą surowe kary, włącznie z więzieniem

Co zrobić, jeżeli otrzymasz kartę mobilizacyjną:

• Natychmiast zapoznaj się z treścią dokumentu
• Sprawdź miejsce i termin stawiennictwa
• Przygotuj niezbędne dokumenty osobiste
• Skontaktuj się z pracodawcą w sprawie zwolnienia z pracy
• W przypadku problemów zdrowotnych – zgłoś się do komisji lekarskiej

Zwolnienia i odroczenia: choćby jeżeli otrzymasz wezwanie, przez cały czas możesz ubiegać się o:

• Odroczenie ze względów rodzinnych (opieka nad dziećmi, niepełnosprawnymi)
• Zwolnienie ze względów zdrowotnych
• Zmianę na służbę zastępczą (w ograniczonych przypadkach)

Eksperci wojskowi przypominają zasadę: „wojnę rozpoczynają zawodowcy, a kończą rezerwiści”. W przypadku dużego konfliktu armia może sięgnąć po osoby bez doświadczenia wojskowego, ale priorytetem pozostają osoby z odpowiednimi kompetencjami i wcześniejszym przygotowaniem wojskowym.

Warto również rozważyć alternatywy – osoby zapisane do Korpusu Obrony Cywilnej mogą mieć szansę na uniknięcie tradycyjnej mobilizacji, otrzymując zamiast tego zadania związane z ochroną ludności cywilnej i infrastruktury krytycznej.