Katastrofa kysztymska 1957 r. choć według klasyfikacji INES jest trzecim najpoważniejszym wypadkiem nuklearnym po katastrofach w Czarnobylu i Fukushimie, ale to tylko jeden z mrocznych etapów historii strategicznie najważniejszego obiektu ZSRR po II WŚ – kombinatu Majak, w którym produkowano główny składnik dla radzieckich bomb jądrowych – pluton 239. Radioaktywne rzeki i jeziora, regularne awarie, ewakuacja dziesiątków tysięcy ludzi, napromieniowanie setek tysięcy osób i wiele, wiele innego…
---
Wsparcie kanału:
https://www.youtube.com/channel/UCwylAt0VrqZPPNCjQV2t8Qg/join
https://patronite.pl/smartgasm
---
Serwer Discord: https://discord.gg/W2AhwFarxH
---
00:00 Wstęp i o co chodzi
03:31 1939–1945 Początki radzieckiego programu nuklearnego. Po co potrzebny jest reaktor, uran i pluton?
11:46 1946–1949 Powstanie kombinatu plutonowego Majak. Jak powstają odpady promieniotwórcze?
26:06 1950–1956 Wylewanie odpadów radioaktywnych do rzeki Tiecza. Skala i konsekwencje
43:00 1957–1966 Katastrofa Kysztymska
45:06 – Przyczyna awarii
52:32 – Dochodzenie w sprawie ustalenia epicentrum wybuchu
01:02:46 – Porównanie ilości uwolnionego promieniowania z Czarnobylem i Fukushimą
01:14:46 – Sytuacja radiacyjna po katastrofie. Konsekwencje dla personelu zakładów Majak
01:35:24 – Konsekwencje dla miejscowej ludności. Skala ewakuacji + relacje świadków
01:57:21 1967–2015 Jezioro Karaczaj - najbardziej radioaktywne miejsce na Ziemi
02:05:29 2016–… Incydent z pojawieniem się radioaktywnej chmury nad Europą
02:07:15 Podsumowanie mrocznej historii kombinatu Majak + krótka statystyka
02:13:32 interesujące i niezwykle fakty
---
Źródła:
Najważniejsze:
Radioactive Contamination at Chelyabinsk-65 (Thomas Cochran; 1993)
https://web.archive.org/web/20081209055500/http://docs.nrdc.org/nuclear/files/nuc_01009302a_112b.pdf
Nikipelov et al., 1989-1990
https://inis.iaea.org/collection/NCLCollectionStore/_Public/20/071/20071898.pdf
Artykuł «Кыштымская авария крупным планом», magazyn „Природа” (№5, 1990)
Książka „Nuclear Disaster in the Urals” (Zhores Medvedev; 1980) + https://www-libozersk-ru.translate.goog/pbd/Mayak60/link/181.htm?_x_tr_sl=ru&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=wapp
Monografia „Ядерное наследие на Урале: исторические оценки и документы” (VS Tolstikov; 2018)
Artykuł «Течет река Теча…» Alla Yaroshinskaya, magazyn «Столица» (№ 37, 1991)
Inne:
https://nuclear.pl/ochrona,skala,mi%C3%84%E2%84%A2dzynarodowa-skala-zdarzen-jadrowych-ines,0,0.html
https://chem.libretexts.org/Bookshelves/General_Chemistry/Map%3A_Chemistry_-_The_Central_Science_%28Brown_et_al.%29/21%3A_Nuclear_Chemistry/21.06%3A_Nuclear_Fission
https://isis-online.org/uploads/conferences/audio-video/Reactors_and_plutonium_production_October_23_2014_-_4.pdf
https://remm.hhs.gov/nuclearfallout.htm
http://www.atomfast.net/maps/show/937/?lat=55.60582820239902&lng=61.313658594456&z=14
https://web.archive.org/web/20160708022728/https://www.sandiegouniontribune.com/news/2016/apr/29/russias-nuclear-nightmare-flows-down-radioactive/all/
https://www.cia.gov/readingroom/docs/CIA-RDP02T06408R000800010080-4.pdf
https://www.cambridge.org/core/journals/cambridge-archaeological-journal/article/abs/nuclear-generator-of-clouds-accidents-and-radioactive-contamination-identified-on-declassified-satellite-photographs-in-the-mayak-chemical-combine-southern-urals/87633029B9FA1A1154814477B1C11DA7
https://www.trzeciazona.pl/aktualnosci/atomowe-swiatlo-latarni
https://read.nxtbook.com/ieee/spectrum/spectrum_na_may_2020/what_to_do_with_177_giant_tan.html
https://nsarchive.gwu.edu/document/26751-6-valeriy-n-soyfer-marina-o-derteva-mira-m-kosenko-aleks
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32463801/
Fauziya Bayramova «Nuklearny archipelag, czyli atomowe ludobójstwo Tatarów» 2005
https://web.archive.org/web/20160413060001/https://www.newscientist.com/article/mg13418261-900-soviet-plutonium-plant-killed-thousands/
https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1907571116
Źródła dotyczące fragmentu o porównaniu ilości promieniowania uwolnionej przez katastrofę Czarnobylską, Fukushimską oraz Kysztymską:
Ogólne uwolnienie w Czarnobylu:
https://web.archive.org/web/20160304055611/https://www.iaea.org/sites/default/files/chernobyl.pdf (Strona 20: «The total release of radioactive substances was about 14 EBq»)
Ilości uwolnionych izotopów w Czarnobylu:
https://www.unscear.org/docs/reports/annexj.pdf (strona 519 lub 69 w .pdf)
Fukushima:
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S004896971301173X lub https://sci-hub.hkvisa.net/10.1016/j.scitotenv.2013.10.029
https://www.tepco.co.jp/en/press/corp-com/release/betu12_e/images/120524e0201.pdf
Skąd tyle ksenonu 133:
https://www.nature.com/articles/478435a lub https://sci-hub.hkvisa.net/10.1038/478435a
Katastrofa Kysztymska:
https://web.archive.org/web/20081209055500/http://docs.nrdc.org/nuclear/files/nuc_01009302a_112b.pdf (Strona 12)
---
Music by Machinimasound licensed under Creative Commons Attribution 4.0
https://machinimasound.com/
