Rząd Łotwy zatwierdził nowelizację ustawy dotyczącej pomocy dla ukraińskich uchodźców, wprowadzając istotne ograniczenia w świadczeniach i programach integracyjnych.
W 2026 roku budżet na wsparcie Ukraińców spadnie z 65 mln euro do 39,7 mln euro. „Zmiany dostosowują zakres wsparcia do obecnej sytuacji i ograniczeń budżetowych”, informuje gabinet premiera.
Ustawa z 2022 roku powstała w odpowiedzi na nagłą falę uchodźców po wybuchu pełnoskalowej wojny w Ukrainie. Przez ponad dwa lata przepisy nie ulegały znaczącym zmianom, ale spadek liczby nowych przyjazdów i stabilniejsza sytuacja skłoniły władze do przeglądu systemu.
Na Łotwie przebywa w tej chwili 31 152 ukraińskich cywilów, w tym 17 167 kobiet i 13 985 mężczyzn. Najwięcej osób jest w wieku produkcyjnym (21 959), 6 977 to dzieci i młodzież, a 2 216 to seniorzy powyżej 65.
„Dane pokazują rosnącą integrację Ukraińców z rynkiem pracy: 9 909 osób posiada aktywne umowy o pracę, a znaczna część zarabia powyżej tysiąca euro miesięcznie”, wskazuje rząd.
Koniec niektórych ulg i świadczeń
Nowelizacja wprowadza obowiązkowe współpłatności pacjenta, z wyjątkiem dzieci, kobiet w ciąży i osób z określonymi diagnozami, zachowujących dostęp do publicznej opieki zdrowotnej na równi z obywatelami Łotwy.
Zlikwidowano również zasiłki na rozpoczęcie pracy lub samozatrudnienia, choć Ukraińcy przez cały czas mogą korzystać z usług agencji zatrudnienia. Ponadto wprowadzono opłaty za usługi weterynaryjne i rejestrację zwierząt, a ulgi komunikacyjne dostosowano do standardów obowiązujących wśród dzieci i osób niepełnosprawnych.
Wsparcie mieszkaniowe skrócono do 60 dni, a pomoc żywnościowa do 30 dni przy dziennym zasiłku w wysokości 5 euro na osobę. Dla grup szczególnie narażonych okres ten może zostać wydłużony do 180 dni wraz z wynagrodzeniem dla gospodarstw przyjmujących.
Gminy mają możliwość przedłużenia pomocy maksymalnie do końca 2026 roku. Na początku tego miesiąca samorządy wspierały zakwaterowanie dla 3 246 Ukraińców.
Przedłużenie ważności dokumentów podróży
Nowelizacja przewiduje przedłużenie ważności ukraińskich dokumentów podróży do 4 marca 2027 roku. „To rozwiązanie ułatwia Ukraińcom funkcjonowanie w warunkach prawnych kraju przyjmującego”, podkreśla gabinet.
Redukcja wsparcia odzwierciedla stabilizację liczby uchodźców oraz zmniejszenie napływu nowych przybyszów w związku z trwającym konfliktem. Eksperci rządowi wskazują, iż ograniczenie części świadczeń, w tym zasiłków na rozpoczęcie działalności i wprowadzenie współpłatności, może wpłynąć na integrację Ukraińców, kierując ich w stronę obowiązujących norm i systemów rynku pracy.
„Decyzje Rygi wpisują się w europejski trend kalibrowania wsparcia dla uchodźców w miarę przedłużania się konfliktów i ograniczania zasobów finansowych”, podkreśla kancelaria premiera.
Wprowadzenie bardziej warunkowego wsparcia może sprzyjać samodzielności uchodźców, ale jednocześnie stwarza ryzyko pozostawienia najbardziej podatnych osób bez odpowiedniego zabezpieczenia socjalnego.
Łotewski rząd zatwierdził poprawki w projekcie zmiany przepisów, które zostaną przedstawione Sejmowi, jednoizbowemu litewskiemu parlamentowi.
