Mołdawia w przededniu wyborów parlamentarnych 2025 [RAPORT]

Zdjęcie: Rok obaw i nadziei. Co czeka Europę w 2023 (18)

Mołdawia znajduje się ponownie na politycznym rozdrożu, a wybory parlamentarne zaplanowane na 28 września 2025 roku zapowiadają się jako jedne z najważniejszych w jej postsowieckiej historii. Wybory te nie są jedynie rywalizacją między poszczególnymi siłami politycznymi, ale stanowią najważniejszy test dla integralności instytucjonalnej i orientacji geopolitycznej kraju. Od wyniku głosowania zależy, czy Mołdawia utrzyma swoją proeuropejską trajektorię, zapoczątkowaną przełomowym zwycięstwem wyborczym Partii Działania i Solidarności (PAS) w 2021 roku, czy też zwróci się znów w kierunku rosyjskiej strefy wpływów. Krajobraz wyborczy ujawnia zasadniczy spór polityczny: obecny rząd PAS prowadzi kampanię opartą na obietnicy integracji europejskiej jako gwarancji bezpieczeństwa i suwerenności, co jest narracją dodatkowo wzmocnioną przez trwającą wojnę w sąsiedniej Ukrainie. Z drugiej strony, podzielona, ale strategicznie zdywersyfikowana opozycja stara się wykorzystać powszechne niezadowolenie społeczne wynikające przede wszystkim z trudności gospodarczych, wysokiej inflacji i braku widocznych postępów w zapowiadanych reformach.

Na scenie politycznej dominują cztery główne obozy. Rządząca PAS, kierowana przez prezydent Maię Sandu i premiera Dorina Receana, prezentuje prounijny, antykorupcyjny program, ale obciążona jest rozczarowującym bilansem pierwszej kadencji u władzy. Prorosyjska opozycja, niegdyś stanowiąca monolityczny blok, uległa pewnemu rozdrobnieniu: oprócz „suwerenistycznego” sojuszu komunistów i socjalistów w opozycji do rządu PAS stoi także radykalny, populistyczny ruch „Zwycięstwo”, kontrolowany przez prorosyjskiego oligarchę Ilana Șora, oraz nowy centrowy blok „Alternatywa”, który ma na celu przyciągnięcie wyborców rozczarowanych zarówno rządem, jak i tradycyjną opozycją.

Rywalizacja wyborcza toczy się w cieniu licznych ataków hybrydowych Federacji Rosyjskiej, która usiłuje zdestabilizować Mołdawię i podważyć jej proces demokratyczny, przede wszystkim dzięki nielegalnego finansowania prorosyjskich podmiotów politycznych, kampanii dezinformacyjnych, cyberataków i szantażu energetycznego. Unia Europejska z kolei stała się kluczowym graczem, zapewniającym Mołdawii znaczące wsparcie finansowe oraz perspektywę akcesji, wiążąc tym samym swoją wiarygodność w regionie z przetrwaniem proeuropejskiego rządu w Kiszyniowie.

Niniejszy raport analizuje złożoną grę wymienionych czynników. Bada historyczny kontekst wyborów z 2021 i 2024 roku, przedstawia szczegółową ocenę najważniejszych podmiotów politycznych i ich strategii oraz analizuje wpływ wojny w Ukrainie. Publikacja ponadto bada wewnętrzne linie podziału, w szczególności trudności gospodarcze i niezadowolenie społeczne z rosnących kosztów życia, które będą kształtować zachowanie wyborców. Na koniec raport omawia potencjalne ryzyka dla przebiegu procesu wyborczego i przedstawia trzy prawdopodobne scenariusze powyborcze: odnowioną większość PAS, niestabilną koalicję pod wodzą PAS lub rządy prorosyjskiej opozycji, która z dużym prawdopodobieństwem istotnie zmieniłaby kurs polityczny Mołdawii.