NATO na zakręcie. 26 lat Polski w Sojuszu Północnoatlantyckim

Zdjęcie: Fot. Ministerstwo Obrony Narodowej/FB

26 lat temu, 12 marca 1999 roku, Polska wraz z Czechami i Węgrami, wstąpiła do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Obecnej rocznicy towarzyszą stojące przed Sojuszem nowe wyzwania związane ze zmianą waszyngtońskiej administracji oraz rosnącym zagrożeniem ze strony Rosji.

Po objęciu urzędu prezydenta Stanów Zjednoczonych przez Donalda Trumpa 20 stycznia 2025 r., zwiększyła się niepewność związana z przyszłością Sojuszu. Już wcześniej kontrowersje wywołały wypowiedzi Trumpa, który oznajmił w lutym 2024 r., iż będzie zachęcał Rosję, by ta robiła „co chce” z krajami członkowskimi, które nie wypełniają swych zobowiązań finansowych wobec Sojuszu – 2 proc. swojego PKB przeznaczanych na obronność.

W lutym br. – w ramach swojego pierwszego spotkania bilateralnego – Polskę odwiedził nowy sekretarz obrony USA Pete Hegseth, który spotkał się z prezydentem Andrzejem Dudą oraz wicepremierem, ministrem obrony narodowej Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem. Podkreślił wtedy, iż więzi USA z Polską są niezachwiane, a USA postrzegają Polskę (wydającą blisko 5 proc. PKB na zbrojenia) jako „modelowego sojusznika na kontynencie europejskim, który chce inwestować nie tylko w swoją obronność, ale również we wspólną obronność i obronę również całego kontynentu”.

W marcu Trump zaznaczył, iż o ile sojusznicy z NATO nie będą płacić, on nie będzie ich bronił.

– To zdrowy rozsądek: nie płacą, nie będę ich bronił

– powiedział Trump, odnosząc się do doniesień o rozważanej formalnej zmianie polityki USA wobec NATO.

Wspominał, iż kiedy podobną groźbę wobec przywódców państw Sojuszu wystosował siedem lat temu, spotkało go dużo krytyki, ale państwa zwiększyły swoje wydatki na obronność. Ocenił przy tym, iż NATO to „nieuczciwy układ”.

W odpowiedzi na rosnące zagrożenie dla Europy ze strony Rosji, prezydent Duda, który w miniony czwartek spotkał się z sekretarzem generalnym NATO Markiem Rutte, poinformował iż na jego ręce złożył pisemny wniosek o postawienie sprawy natychmiastowego zwiększenia wydatków państw Sojuszu Północnoatlantyckiego na obronność do 3 proc. PKB na szycie NATO w Hadze, który odbędzie się w czerwcu 2025 r.

Polska w ostatnich miesiącach aktywnie uczestniczy w różnego rodzaju misjach Sojuszu. Odpowiadając na wezwanie Polski, NATO uruchomiło w styczniu misję „Baltic Sentry”, będącej odpowiedzią na działania rosyjskiej tzw. floty cieni na Bałtyku – chodzi o uszkadzanie przebiegających po dnie Bałtyku kabli energetycznych i telekomunikacyjnych. Misja polega na patrolowaniu regionu przy użyciu jednostek NATO-wskich i narodowych. Ponadto od 17 marca do połowy sierpnia polscy lotnicy będą brali udział w natowskiej misji Baltic Air Policing, czyli patrolowaniu przestrzeni powietrznej państw bałtyckich.

Droga Polski do NATO

Działania polskiej polityki zagranicznej zmierzające do powiązania Polski z Zachodem i jego instytucjami rozpoczęły się po przełomie ustrojowym w 1989 roku. Początkowo celem nie było członkostwo w NATO – nierealne, dopóki istniał ZSRR, ale polscy politycy od początku starali się o kontakty z Sojuszem i gwarancje ochrony z jego strony. W październiku 1989 r. po raz pierwszy w historii NATO na obrady Zgromadzenia Parlamentarnego NATO w Rzymie zaproszono dwóch parlamentarzystów z Polski – wówczas jeszcze należącej do Układu Warszawskiego.

Stosunki dyplomatyczne z NATO Polska nawiązała w marcu 1990 r., gdy szef MSZ Krzysztof Skubiszewski złożył wizytę w Brukseli w Kwaterze Głównej NATO. Polska utworzyła misję łącznikową.

Wprawdzie polska doktryna obronna z 1992 r. postawiła sobie za cel przynależność Polski do NATO, jednak zarówno dla ZSRR jak i dla Zachodu wejście do NATO tej części Niemiec, która przed zjednoczeniem należała do NRD, miało być jedynym wyjątkiem od zasady, iż Sojusz nie otwiera się na inne państwa. Administracja USA – jeszcze w 1993 roku – uznawała, iż sprawa członkostwa Polski, Czech i Węgier jest przedwczesna. Opory wiązały się nie tylko z obawami przed reakcją Rosji. Niektóre państwa członkowskie – jak Francja, kręgi wojskowe i niektórzy politycy, obawiali się osłabienia wojskowego charakteru Sojuszu.

W lipcu 1990 na szczycie w Londynie Sojusz zaproponował państwom Układu Warszawskiego partnerstwo i rozwój kontaktów wojskowych, uznając, iż oba bloki przestały być przeciwnikami. Prezydent USA George Bush w liście do premiera Tadeusza Mazowieckiego zapowiedział zaproszenie Polski i innych państw regionu do nawiązania regularnych kontaktów z NATO – by mogły uczestniczyć w spotkaniach NATO bez prawa głosu.

W lipcu 1991 w Pradze Układ Warszawski został formalnie rozwiązany. Nieudany pucz w sierpniu 1991 r. przeciw prezydentowi ZSRR Michaiłowi Gorbaczowowi ukazał niebezpieczeństwa nieprzewidzianego rozwoju wydarzeń w ZSRR i dał impuls do prac nad kolejnymi sposobami zbliżenia NATO i państw Europy Środkowej.

Rozszerzeniu kontaktów miała służyć Północnoatlantycka Rada Współpracy – NACC, zaproponowana w październiku 1991 r. w Waszyngtonie przez szefów dyplomacji USA i Niemiec. Szczyt NATO w Rzymie w listopadzie tego roku przyniósł deklarację, w której Sojusz – zachowując funkcje obronne – stawiał sobie zadania polityczne związane z bezpieczeństwem w Europie.

We wrześniu 1991 r. premier Jan Krzysztof Bielecki na forum Rady Atlantyckiej w Waszyngtonie wystąpił z postulatem przyjęcia państw Europy Środkowej i Wschodniej do NATO. W grudniu premier Jan Olszewski w sejmowym expose zapowiedział zacieśnianie więzi z NATO, uznając Sojusz za „filar bezpieczeństwa europejskiego, a obecność wojsk USA w Europie za czynnik stabilizujący”.

W marcu 1992 r. w Niemczech prezydent Lech Wałęsa, ku zaskoczeniu MSZ, zgłosił propozycję utworzenia EWG-bis i NATO-bis. Wyjaśniał później, iż pomysł – z którego się wycofał – miał przełamać impas. niedługo potem sekretarz generalny Sojuszu Manfred Woerner oświadczył, iż „drzwi do NATO są otwarte”, a w 1993 roku zapewnił, iż Polska będzie wśród pierwszych nowo przyjętych państw.

We wrześniu 1992 r. po rozmowach premier Hanny Suchockiej i ministra obrony Janusza Onyszkiewicza w Brukseli Suchocka oświadczyła, iż Polska będzie gotowa przystąpić do NATO wcześniej niż do Wspólnoty Europejskiej.

W sierpniu 1993 r. z wizytą w Polsce przebywał prezydent Rosji Borys Jelcyn. Podczas kolacji w Helenowie, ujętej jako „program prywatny”, Jelcyn zadeklarował wobec Wałęsy, iż Rosja nie sprzeciwia się wstąpieniu Polski do NATO i nie uważa jej członkostwa w Sojuszu za zagrożenie dla Rosji. Wpisanie tej deklaracji do oświadczenia kończącego wizytę spotkało się z oporem towarzyszących Jelcynowi ministrów. Kilka tygodni później, pod naciskiem rosyjskich polityków, prezydent Rosji wycofał się z tej deklaracji, a w liście do przywódców zachodnich państw przestrzegał przed przyjęciem do NATO państw środkowowschodniej Europy. 18 września 1993 roku Polskę opuścili ostatni rosyjscy żołnierze.

Rozszerzenie NATO w Europie

Z czasem zmieniło się sceptyczne nastawienie Białego Domu i w 1994 roku Pentagon przedstawił program Partnerstwa dla Pokoju (PdP) – nawiązania dwustronnych kontaktów NATO z dawnymi państwami bloku wschodniego, w tym także byłymi republikami ZSRR. W lutym 1994 do PdP przystąpiła Polska.

W marcu 1993 r. sekretarz stanu USA Warren Christopher oświadczył, iż o ile NATO ma się rozszerzyć, trzeba rozważyć przyjęcie niektórych państw Europy Wschodniej. Minister obrony Niemiec Volker Ruehe zapowiedział, iż przyjęcie tych państw jest tylko kwestią czasu. W maju na obradach Zgromadzenia Północnoatlantyckiego doszło do sporu między ministrem obrony Januszem Onyszkiewiczem a przedstawicielem Rosji w sprawie członkostwa Polski. Niemiecki minister obrony opowiedział się za przyjęciem do sojuszu państw Grup Wyszehradzkiej.

W styczniu 1994 r. w Pradze prezydent Bill Clinton zadeklarował, iż rozszerzenie nie jest już kwestią „czy”, ale „jak i kiedy”. Powtórzył tę deklarację podczas wizyty w Warszawie w lipcu. Jesienią Kongres upoważnił prezydenta USA do rozszerzenia współpracy wojskowej NATO o Polskę, Czechy, Słowację i Węgry.

Rosja, tak jak wcześniej ZSRR, chciała gwarancji, iż na terenie nowych państw członkowskich nie będzie baz, gdzie stacjonowałyby wojska innych państw Sojuszu. Zapis, iż NATO nie widzi takiej potrzeby, znajduje się w studium rozszerzenia z 1995 roku, jest to jednak deklaracja polityczna, a nie dokument formalnoprawny.

W 1996 roku Clinton rekomenduje przyjęcie nowych członków najpóźniej w 1999 r., w 50. rocznicę utworzenia NATO. W lipcu 1997 r. madrycki szczyt NATO wystosował zaproszenia do Czech, Węgier i Polski.

Polski podpis pod dokumentami ratyfikacyjnymi

W październiku 1997 r. zakończyły się rozmowy akcesyjne Polski z Sojuszem. W listopadzie Polska, Czechy i Węgry po raz pierwszy wzięły udział w sesji wielostronnego planowania obronnego. W 1998 r. rozpoczął się proces ratyfikacji. Pierwsze dokumenty ratyfikacyjne złożyła w lutym w departamencie stanu USA Kanada, jako ostatnia – w grudniu Holandia. W grudniu 1998 minister Onyszkiewicz zapewnił NATO, iż Polska spełni minimalne wymogi wojskowe stawiane kandydatom.

11 lutego 1999 r. Sejm upoważnił prezydenta do ratyfikacji Traktatu Waszyngtońskiego. Wyniki głosowania – 409 za, 7 przeciw – przyjęto owacją na stojąco. 18 lutego 1999 prezydent Aleksander Kwaśniewski podpisał ustawę upoważniającą go do ratyfikacji Traktatu.

23 lutego premier Jerzy Buzek kontrasygnował Akt Ratyfikacyjny Traktatu Północnoatlantyckiego.

– Cieszę się, iż po wysiłkach dwóch prezydentów i siedmiu premierów mnie przypadł zaszczyt złożenia podpisu pod tym dokumentem

– mówił.

26 lutego prezydenci Polski, Czech i Węgier jednocześnie ratyfikowali Traktat Północnoatlantycki, wyrażając tym samym oficjalną zgodę tych państw na przystąpienie do NATO.

12 marca 1999 w Independence w stanie Missouri Polska, Czechy i Węgry zostały oficjalnie przyjęte do NATO. Ministrowie spraw zagranicznych trzech państw – ze strony polskiej Bronisław Geremek – przekazali sekretarz stanu Madeleine Albright tzw. instrumenty ratyfikacyjne. Jeszcze przed formalnym przyjęciem nowych członków dyplomaci tych państw uzyskali swobodny dostęp do biur międzynarodowego sekretariatu w siedzibie NATO w Brukseli. Następnego dnia przed Kwaterą Główną w Brukseli zostały wciągnięte na maszt flagi Polski, Czech i Węgier.

Kilkanaście dni po formalnym wstąpieniu Polski do NATO Sojusz dokonał ataku z powietrza na Jugosławię, aby skłonić Serbów do podpisania porozumienia w sprawie Kosowa i zaprzestania prześladowań albańskich mieszkańców tej prowincji. Polska zgłosiła wojskowy samolot transportowy do przewozu pomocy humanitarnej dla uchodźców, wystawiła też kontyngent do sił KFOR.

Jubileuszowy szczyt NATO w kwietniu 1999 r. przyjął nową koncepcję strategiczną, która miała odzwierciedlać zmiany – interwencję na Bałkanach, poza obszarem traktatowym, i przyjęcie nowych członków. Nowa strategia nie brała jednak pod uwagę zagrożeń terrorystycznych, co po atakach z 11 września 2001 przyczyniło się do debaty o ponownej potrzebie zmiany koncepcji strategicznej.

Weszliśmy do NATO – wyzwania

Przystąpienie do NATO wiązało się z koniecznością spełnienia wielu warunków – Polska musiała zmienić system kontroli ruchu powietrznego, wyposażyć samoloty i obronę powietrzną w urządzenia identyfikacji „swój-obcy”, zapewnić bezpieczną utajnioną łączność. Potrzebne były zmiany techniczne i legislacyjne.

Nie ze wszystkich zobowiązań Polsce udało się wywiązać w terminie. Najwięcej trudności sprawiało spełnienie standardów ochrony tajemnicy obowiązujących w NATO, były kłopoty ze znajomością języka angielskiego u oficerów, instalacja systemu „swój-obcy” trwała jeszcze, gdy Polska już należała do Sojuszu, opóźniło się też spełnienie wymogu odtwarzania gotowości bojowej lotnisk. W ramach dostosowywania do wymagań Sojuszu zmieniono sposób planowania rozwoju armii, a wydatki na obronność zostały ustawowo zagwarantowane na poziomie 1,95 proc. PKB.

Dążąc do NATO i już jako członek Sojuszu Polska podkreślała znaczenie gwarancji wspólnej obrony, wynikającej z artykułu 5 traktatu waszyngtońskiego – zasady, iż zbrojna napaść na jednego lub kilku sojuszników będzie uważana za atak na wszystkich i wymaga wspólnej obrony.

Po zamachach 11 września 2001 i rozpoczęciu interwencji wojskowej w Afganistanie w grudniu zostały powołane międzynarodowe siły ISAF mające wspomóc władze afgańskie w obaleniu rządzących od 1996 r. talibów i w walce przeciw szkolącym się w Afganistanie terrorystom. 11 sierpnia 2003 r. NATO przejęło dowodzenie ISAF. Polska w 2002 r. wysłała ok. stuosobowy kontyngent do prowadzonej przez Amerykanów operacji Enduring Freedom. W 2007 r. Polacy przeszli do misji ISAF, a kontyngent został zwiększony. W latach 2006-08 liczył ponad 2500 żołnierzy. Operacja w Afganistanie na długo zdominowała Sojusz i dyskusję o jego zadaniach.

Kolejni członkowie NATO

W 2004 roku do NATO dołączyły kolejne państwa z regionu Europy środkowo-wschodniej – Litwa, Łotwa. Estonia, Rumunia, Słowacja, Słowenia oraz Bułgaria. Było to największe jednorazowe rozszerzenie Sojuszu; po raz pierwszy wewnątrz NATO znalazły się wtedy państwa, które do 1991 roku były częścią Związku Sowieckiego, czyli Litwa, Łotwa i Estonia. W 2009 roku Sojusz powitał również dwójkę nowych członków – Chorwację i Albanię.

Szczyt w Bukareszcie w kwietniu 2008 przyniósł deklarację – jednak bez szczegółów i dat – iż członkami Sojuszu będą w przyszłości Gruzja i Ukraina. Późniejsze zmiany polityczne na Ukrainie i wojna Gruzji z Rosją odsunęły perspektywę członkostwa. Zbiegający się z jubileuszem 60-lecia Sojuszu szczyt w Strasburgu i Kehl zainicjował prace nad kolejną koncepcją strategiczną. W skład powołanej w sierpniu 2009 r. grupy ekspertów pracującej nad nią wszedł były szef polskiego MSZ Adam Daniel Rotfeld.

Nową koncepcję przyjął w 2010 r. szczyt w Lizbonie. Polska z zadowoleniem przyjęła uznanie za główny cel Sojuszu zagwarantowanie wolności i bezpieczeństwa wszystkim członkom NATO oraz podkreślenie więzi transatlantyckich.

Rewolucja Godności i agresja Rosji na Ukrainę

Kolejne lata przyniosły konieczność rewizji polityki i strategii Sojuszu. Na przełomie 2013 i 2014 roku wydarzenia zwane przez Ukraińców Rewolucją Godności doprowadziły do zmiany reżimu w Kijowie na demokratycznie wybrany i proeuropejski rząd. Na wydarzenia Euromajdanu agresywnie zareagowała Rosja, kwestionująca ukraińską suwerenność.

W lutym i w marcu 2014 rozpoczęła się rosyjska okupacja ukraińskiego Półwyspu Krymskiego. W tym samym czasie na wschodzie Ukrainy niezależność zadeklarowały wspierane przez Rosję marionetkowe republiki separatystyczne. Rozpoczęło to konflikt, w którym Ukraina do 2022 roku próbowała odzyskać kontrolę nad całością swoich uznanych międzynarodowo terytoriów, a od 24 lutego 2022 musiała stawić czoła pełnoskalowej inwazji wojsk rosyjskich.

Na początku marca 2014 w reakcji na wydarzenia na Ukrainie Polska, wsparta przez Litwę i Łotwę uruchomiła art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego, mówiący o konsultacjach z sojusznikami, gdy jedna ze stron uzna, iż zagrożona jest jej integralność terytorialna, niezależność polityczna lub szeroko rozumiane bezpieczeństwo. Decyzję o wzmocnieniu wschodniej flanki NATO podjęto na szczycie Sojuszu we wrześniu tego samego roku w walijskim Newport.

Sojusznicy wskazali wtedy agresywną politykę Rosji jako wyzwanie dla bezpieczeństwa NATO. Przyjęto wtedy deklarację o wzmocnieniu Sił Odpowiedzi NATO, w ramach których miała powstać tzw. Szpica – siły bardzo szybkiego reagowania zdolne do reakcji w danym obszarze Sojuszu w ciągu kilku dni.

Obecności wojsk Sojuszu na wschodniej flance NATO

Po szczycie w Newport w listopadzie 2015 roku w Bukareszcie odbyło się spotkanie liderów państw tworzących wschodnią flankę NATO – Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii oraz Bułgarii – co dało początek działającemu w ramach NATO formatowi Bukaresztańskiej Dziewiątki.

Dla obecności wojsk Sojuszu na wschodniej flance najważniejsze znaczenie miał szczyt NATO w lipcu 2016 roku w Warszawie. Jednym z najważniejszych postanowień szczytu było utworzenie czterech batalionowych grup bojowych NATO w ramach inicjatywy Wzmocnionej Wysuniętej Obecności NATO (NATO Enhanced Forward Presence – eFP).

Cztery batalionowe grupy bojowe (liczące od 1000 do ok. 2000 żołnierzy) zostały rozlokowane w 2017 r. w Polsce (w Orzyszu w woj. warmińsko-mazurskim), na Litwie, Łotwie i w Estonii. Każda z tych grup kierowana jest przez państwo ramowe – w Polsce są to Stany Zjednoczone, na Litwie Niemcy, na Łotwie Kanada, a w Estonii – Wielka Brytania.

W międzyczasie do Sojuszu dołączyły jeszcze dwa państwa bałkańskie – Czarnogóra, która stałą się częścią NATO oraz Macedonia Północna, która dołączyła w 2020 roku, po rozwiązaniu konfliktu z Grecją dotyczącego m.in. używania nazwy “Macedonia”. Kolejnym państwem w regionie, która wciąż stara się o akces do Sojuszu, jest Bośnia i Hercegowina.

Po pełnoskalowej rosyjskiej inwazji na Ukrainę wiosną 2022 roku utworzono kolejne batalionowe grupy bojowe w ramach eFP – na Słowacji (państwem ramowym zostały Czechy), na Węgrzech (państwem ramowym zostały same Węgry, ale w skład grupy wchodzą też żołnierze z innych państw), w Rumunii (państwem ramowym została Francja) oraz Bułgaria (państwem ramowym zostały Włochy). Podkreślić należy, iż w Rumunii i Bułgarii siły NATO funkcjonowały już wcześniej, od 2017 roku, w ramach inicjatywy Dostosowanej Wysuniętej Obecności (NATO Tailored Forward Presence – tFP).

Każda z grup bojowych składa się z oddziałów delegowanych przez kilka różnych państw sojuszniczych. Przykładowo w grupie bojowej rozmieszczonej w Polsce poza żołnierzami amerykańskimi służą także żołnierze brytyjscy, rumuńscy oraz chorwaccy. Polscy żołnierze natomiast obecni są w grupie bojowej NATO na Łotwie – razem m.in. z Kanadyjczykami, Włochami, Czechami czy Słoweńcami.

Szczyt NATO w Warszawie w 2016 roku zaowocował także innymi dotyczącymi wschodniej flanki – w tym w szczególności Polski – decyzjami. Wskazać tu należy na decyzję o rozmieszczeniu amerykańskiej brygady pancernej na wschodniej flance Sojuszu; dowództwo oraz większość komponentów jednostki znalazło się w Polsce.

W 2017 r. na szczycie NATO w Brukseli liderzy państw sojuszniczych podjęli decyzję o zwiększeniu Sił Odpowiedzi do poziomu 40 tys. żołnierzy – wcześniej było to kilkanaście tysięcy żołnierzy. Rozmieszczenie części tych sił na wschodniej flance NATO zadeklarował sekretarz generalny Sojuszu Jens Stoltenberg na wirtualnym szczycie zwołanym dzień po rosyjskiej inwazji na Ukrainę 25 lutego 2022 r.

Kolejny, nadzwyczajny szczyt NATO odbył się 24 marca 2022 roku w Brukseli, miesiąc po rosyjskiej agresji na Ukrainę. Przywódcy uznali wtedy rosyjską agresję za najpoważniejsze zagrożenie dla bezpieczeństwa w regionie północnoatlantyckim. Wtedy też zapowiedziano stworzenie wymienionych już wyżej grup bojowych w Rumunii, Bułgarii, na Węgrzech i Słowacji.

W czerwcu 2022 roku na szczycie NATO w Madrycie uznano, iż Federacja Rosyjska jest najważniejszym, bezpośrednim zagrożeniem dla Sojuszu. Liderzy przyjęli nową koncepcję strategiczną, której zadaniem było przystosowanie Sojuszu do zagrożeń związanych z Rosją. Sojusznicy zobowiązali się też rozmieszczenia na wschodniej flance dodatkowych sił, które w razie potrzeby zostaną powiększone z istniejących batalionowych grup bojowych do jednostek wielkości brygady. Zapowiedziano też dążenie do dalszego zwiększania sił szybkiego reagowania NATO do 300 tys. żołnierzy.

Nowy układ sił w północnej Europie i starania Ukrainy o wejście do NATO

Po rosyjskim ataku na Ukrainę chęć dołączenia do Sojuszu zadeklarowały dwa kolejne państwa – Finlandia i Szwecja, oba do tej pory deklarujące neutralność. Jako pierwszej proces akcesyjny udało się przejść Finlandii, która stała się członkiem NATO 4 kwietnia 2023 roku. Wstąpienie tego państwa do Sojuszu wydatnie zmieniło układ sił w północnej Europie – granica NATO z Rosją wydłużyła się bowiem o przeszło 1000 km. Wolniej przebiegła akcesja Szwecji, której wniosek spotkał się z oporem dwóch państw – Węgier i Turcji, która pozostaje w sporze ze Szwecją m.in. w sprawie odmów deportacji ze Szwecji Kurdów, których Turcja uznaje za terrorystów.

Dalszy ciąg przemian w Sojuszu dokonał się m.in. na szczycie w Wilnie w lipcu 2023 r. Dyskusję między sojusznikami zdominowały wtedy dwa tematy – przyszłe członkostwo w NATO broniącej się przed Rosją Ukrainy, a także zatwierdzenie nowych planów ewentualnościowych Sojuszu, opisujących reakcję NATO na kryzys taki jak napaść na któreś z państw wschodniej flanki przez Rosję. W dyskusji o szybkim przyjęciu Ukrainy do NATO sojusznicy nie osiągnęli konsensusu – szczyt zakończył się jedynie zapewnieniami liderów poszczególnych państwo Sojuszu, iż Ukraina w przyszłości dołączy do tej organizacji. Uznano też, iż przyszła akcesja Ukrainy nie będzie wymagała już realizacji dokumentu zwanego Planem Działań na rzecz Członkostwa (MAP).

Ubiegłoroczna 25. rocznica wejścia Polski oraz Czech i Węgier do Sojuszu Północnoatlantyckiego zbiegła się z dwoma ważnymi dla całego NATO wydarzeniami. Od początku stycznia w państwach Europy północnej i środkowej trwały manewry Steadfast Defender 24 – największe manewry Sojuszu od czasów zimnej wojny, ćwiczące scenariusz reakcji na atak “przeciwnika porównywalnej wielkości” na jedno z państw na wschodniej flance Sojuszu. W ramach ćwiczenia wojska sojusznicze ćwiczyły m.in. przerzut żołnierzy i sprzętu przez Atlantyk z USA i Kanady, a następnie przemieszczenie go do najbardziej zagrożonych regionów, jak położony na polsko-litewskim pograniczu tzw. przesmyk suwalski.

W tym samym czasie po ratyfikacji ostatniego państwa sojuszniczego – Węgier – zakończony został proces akcesji 32. sojusznika, czyli Szwecji, która oficjalnie stała się członkiem NATO we wtorek 7 marca. Szwecja utrzymywała militarną neutralność przez ponad 200 lat, od czasów wojen napoleońskich, jednak wraz z Finlandią zdecydowała się na wejście do NATO w 2022, w reakcji na rosyjską pełnoskalową inwazję na Ukrainę.

12 lutego 2025 r. sekretarz obrony USA Pete Hegseth oznajmił w Brukseli, iż – zdaniem władz Stanów Zjednoczonych – członkostwo Ukrainy w NATO jest „nierealne”. Dodał natomiast, iż możliwe jest porozumienie pokojowe pomiędzy Ukrainą a Rosją. Szef Pentagonu wziął tego dnia udział w spotkaniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy w siedzibie NATO. Jak mówił, w ocenie strony amerykańskiej przystąpienie Ukrainy do Sojuszu nie będzie realnym celem w ramach ewentualnego porozumienia pokojowego, wynegocjowanego przez Kijów i Moskwę.

Hegseth dodał, iż „pogoń za tym iluzorycznym celem tylko przedłuży wojnę i spowoduje więcej cierpienia”. „Zamiast tego Ukraina powinna otrzymać wszelkie gwarancje bezpieczeństwa” – podkreślił szef Pentagonu.

Dalsza część tekstu pod grafikami

Prezydent w rocznicę przystąpienia Polski do NATO apeluje o jedność ws. bezpieczeństwa

W 26. rocznicę przystąpienia Polski do NATO prezydent Andrzej Duda ocenił, iż było to historyczne wydarzenie, które zjednoczyło nas ponad politycznymi podziałami. Podkreślił, iż bezpieczeństwo jest wartością nadrzędną i zaapelował o jedność w tej fundamentalnej sprawie dla Polski.

– 26 lat temu Polska przystąpiła do NATO. To historyczne wydarzenie zjednoczyło nas wówczas ponad politycznymi podziałami. Bezpieczeństwo jest wartością nadrzędną i jako Prezydent RP zawsze to podkreślałem. A dziś, jeszcze mocniej niż kiedykolwiek, apeluję o jedność w tej fundamentalnej sprawie dla Polski

– napisał Duda na platformie X w środę (12 marca).

26 lat temu Polska przystąpiła do NATO. To historyczne wydarzenie zjednoczyło nas wówczas ponad politycznymi podziałami. Bezpieczeństwo jest wartością nadrzędną i jako Prezydent RP zawsze to podkreślałem. A dziś, jeszcze mocniej niż kiedykolwiek, apeluję o jedność w tej…

— Andrzej Duda (@AndrzejDuda) March 12, 2025

Polska została przyjęta do Sojuszu Północnoatlantyckiego 12 marca 1999 r. Tego dnia w Independence w Stanach Zjednoczonych minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek przekazał amerykańskiej sekretarz stanu Madeleine Albright dokument ratyfikacyjny Traktatu Północnoatlantyckiego.

Wraz z Polską do NATO zostały przyjęte także Czechy i Węgry. Cztery dni później – 16 marca – w kwaterze głównej NATO w Brukseli odbyła się ceremonia przyjęcia trzech nowych państw do Sojuszu Północnoatlantyckiego.