26 listopada podczas spotkania szefów dyplomacji Polski i Ukrainy zapadła ważna decyzja. Ministrowie Radosław Sikorski i Andrij Sybiha uzgodnili, iż Ukraina nie będzie już blokować prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na Wołyniu.
To przełomowy krok, który powinien zakończyć długoletni spór między oboma krajami dotyczący Rzezi Wołyńskiej.
Giertych docenia Tuska i Sikorskiego
Roman Giertych, były wicepremier, a w tej chwili poseł Koalicji Obywatelskiej, gwałtownie zareagował na ogłoszenie tej decyzji. W swoim nocnym wpisie na portalu X, który gwałtownie zyskał dużą uwagę, w 13 słowach ocenił ją jako duży sukces polskiej dyplomacji. Giertych, bez wahania, wskazał Donalda Tuska i Radosława Sikorskiego jako głównych architektów tego porozumienia. "Po ponad 80 latach pochowamy naszych Rodaków. To wielki sukces Tuska i Sikorskiego" — napisał w krótkim, ale wymownym komunikacie.
Giertych podkreślił, iż osiągnięcie to jest dowodem na skuteczną dyplomację, która doprowadziła do rozwiązania jednego z najbardziej bolesnych punktów w polsko-ukraińskich relacjach.
Tusk: To klucz do pełnego pojednania
Donald Tusk również skomentował tę decyzję, wyrażając nadzieję, iż będzie to krok ku pełnemu pojednaniu między Polską a Ukrainą. Na portalu X napisał: "Mam nadzieję, iż tym razem nie będzie już żadnych przeszkód". Tusk podkreślił, jak ważne jest zakończenie tego sporu dla przyszłości stosunków między oboma narodami.
Premier zwrócił również uwagę, iż tylko pełne uznanie tragicznych wydarzeń z przeszłości może otworzyć drogę do prawdziwego pojednania. "To klucz do pełnego pojednania naszych narodów, tak potrzebnego w tym dramatycznym momencie naszej wspólnej historii" – dodał.
Spór o Rzeź Wołyńską
Decyzja o zniesieniu zakazu ekshumacji kończy wieloletni spór, który trwał politycznie od 2017 roku. Wówczas ukraiński IPN wprowadził zakaz przeprowadzania prac poszukiwawczych na Ukrainie, co było wynikiem demontażu pomnika UPA w Hruszowicach. Od tego czasu Polska i Ukraina wielokrotnie negocjowały w tej sprawie, nie dochodząc dotąd do porozumienia.
Spór o ekshumacje ma swoje korzenie w różnych interpretacjach wspólnej historii. W latach 1943-45 Ukraińska Powstańcza Armia (UPA) i Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) przeprowadziły brutalną czystkę etniczną na Polakach, która pochłonęła około 100 tysięcy ofiar. Dla Polski była to zbrodnia ludobójcza, dla Ukraińców był to efekt symetrycznego konfliktu zbrojnego, za który w równym stopniu odpowiedzialne były obie strony.
Dodatkowo Ukraińcy postrzegają OUN i UPA wyłącznie jako organizacje antysowieckie (ze względu na ich powojenny ruch oporu wobec ZSRR), a nie antypolskie.
