Nowe prawo uderzy w fikcyjnych beneficjentów. ZUS sprawdzi, kto naprawdę zasługuje na 800 plus!

ZUS zaczyna wielką akcję kontrolną wobec obywateli Ukrainy. Instytucja sprawdzi, czy osoby pobierające świadczenia – w tym 800 plus – faktycznie mieszkają i pracują w Polsce. Nowe przepisy pozwalają urzędnikom na automatyczny dostęp do danych z systemu oświaty i rynku pracy. Celem zmian jest ukrócenie nadużyć i zakończenie tzw. „turystyki świadczeniowej”.

Fot. Shutterstock

ZUS rusza na kontrole Ukraińców. Nowe przepisy zmienią zasady przyznawania 800 plus

Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczyna szeroko zakrojone kontrole wśród obywateli Ukrainy pobierających świadczenia socjalne w Polsce. Chodzi przede wszystkim o weryfikację uprawnień do programu 800 plus. Nowelizacja tzw. specustawy ukraińskiej, która już weszła w życie, wprowadza surowsze kryteria i daje ZUS-owi nowe narzędzia do sprawdzania, czy świadczenia trafiają do osób faktycznie zamieszkałych i pracujących w Polsce.

Nowe zasady dla świadczenia 800 plus

Od 1 czerwca świadczenie 800 plus dla obywateli Ukrainy przysługuje wyłącznie tym rodzinom, które rzeczywiście przebywają w Polsce. Warunkiem jest, aby dzieci w wieku od 7 do 18 lat realizowały obowiązek szkolny w polskiej placówce — przedszkolu, szkole podstawowej lub ponadpodstawowej. Dodatkowo przynajmniej jeden z rodziców musi być aktywny zawodowo na terenie kraju.

To reakcja na przypadki tzw. „turystyki świadczeniowej”, czyli pobierania pieniędzy przez osoby, które nie mieszkają na stałe w Polsce, a ich dzieci uczą się zdalnie w systemie ukraińskim. ZUS będzie teraz automatycznie weryfikować te dane dzięki dostępowi do Systemu Informacji Oświatowej (SIO), w którym znajdują się informacje o uczniach zarejestrowanych w polskich szkołach.

W razie wątpliwości urząd wezwie świadczeniobiorców do złożenia dodatkowych dokumentów lub zaświadczeń ze szkoły. Jak zapowiada instytucja, system pozwoli na szybkie wykrycie nieprawidłowości bez konieczności długotrwałych postępowań.

Weryfikacja zatrudnienia i dochodów

ZUS sprawdzi także, czy rodzice dzieci korzystających z programu są faktycznie aktywni zawodowo. Dane mają być weryfikowane automatycznie, m.in. na podstawie składek odprowadzanych do systemu ubezpieczeń społecznych. Urzędnicy będą też współpracować z innymi instytucjami, które potwierdzą legalne zatrudnienie cudzoziemców.

Świadczenie nie przysługuje osobom, które nie osiągają dochodu na poziomie co najmniej 50 proc. płacy minimalnej. W 2025 roku oznacza to 2333 zł brutto, a w 2026 roku – 2403 zł. Wyjątki przewidziano jedynie dla osób z niepełnosprawnościami oraz rodzin w szczególnie trudnej sytuacji życiowej.

Obowiązek składania nowych wniosków

Od 1 lutego 2026 roku obywatele Ukrainy pracujący w Polsce będą zobowiązani do ponownego złożenia wniosków o 800 plus. ZUS zapowiada, iż w tym czasie przeprowadzi kompleksową weryfikację wszystkich cudzoziemców korzystających z programu. Kontrole obejmą nie tylko Ukraińców, ale także innych obcokrajowców legalnie pracujących w Polsce — w ich przypadku ruszą w czerwcu 2026 roku.

Koniec z automatycznym wsparciem

Nowelizacja ma zakończyć etap bezwarunkowej pomocy, wprowadzony w pierwszych miesiącach wojny. Teraz wsparcie ma trafiać tylko do tych, którzy faktycznie mieszkają i pracują w Polsce. To – jak podkreśla rząd – naturalny krok w kierunku długofalowej integracji i uszczelnienia systemu.

Według danych ZUS w Polsce pracuje w tej chwili ponad 1,1 mln cudzoziemców, z czego 759 tys. to obywatele Ukrainy. Regularnie płacą składki i podatki, co — jak podkreślają eksperci — równoważy część kosztów ponoszonych przez państwo na pomoc społeczną.