Nowe wsparcie od ZUS. 300 zł na rachunki dla uprawnionych

Każdego miesiąca tysiące Polaków otrzymuje dodatkowe wsparcie finansowe na pokrycie rosnących kosztów energii, o którym wielu obywateli nie ma pojęcia. Mowa o ryczałcie energetycznym wypłacanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który od marca 2025 roku wynosi dokładnie 312,71 złotych netto miesięcznie. To świadczenie, wolne od podatku dochodowego, stanowi istotne wsparcie w pokrywaniu bieżących rachunków za media – prąd, gaz czy ogrzewanie. Co istotne, pieniądze te trafiają na konto uprawnionych osób razem z podstawowym świadczeniem emerytalnym, tworząc comiesięczne uzupełnienie domowego budżetu.

fot. Warszawa w Pigułce

Ryczałt energetyczny to świadczenie, które podlega corocznej waloryzacji. Oznacza to, iż jego wysokość jest regularnie dostosowywana do zmieniających się warunków ekonomicznych, w tym przede wszystkim do wskaźnika inflacji. W ostatnich latach kwota tego dodatku systematycznie rosła – jeszcze w 2020 roku wynosiła zaledwie 171,41 złotych, by w ciągu pięciu lat wzrosnąć niemal dwukrotnie. W 2023 roku było to już 255,17 złotych, w 2024 – 299,82 złotych, a w tej chwili beneficjenci otrzymują 312,71 złotych miesięcznie. Szczególnie imponujący skok nastąpił między 2022 a 2023 rokiem, gdy kwota ryczałtu wzrosła o ponad 60 złotych. W porównaniu z ubiegłym rokiem obecna waloryzacja nie była już tak spektakularna, przynosząc wzrost o 13 złotych.

Kluczową kwestią dla potencjalnych zainteresowanych jest jednak to, kto może otrzymać to comiesięczne wsparcie. W przeciwieństwie do wielu innych świadczeń socjalnych, ryczałt energetyczny nie jest przyznawany na podstawie aktualnej sytuacji materialnej czy życiowej. Decydującym czynnikiem jest przeszłość wnioskodawcy lub jego pokrewieństwo z osobą o określonej przeszłości. Świadczenie to zostało bowiem zaprojektowane jako forma uznania i wsparcia dla osób, które w szczególny sposób przysłużyły się Ojczyźnie lub doznały represji.

Pierwszą grupą uprawnionych do ryczałtu energetycznego są kombatanci oraz inne osoby, które aktywnie działały na rzecz niepodległości Polski lub padły ofiarą represji politycznych. To forma docenienia ich poświęcenia i trudów, których doświadczyli w walce o wolną Polskę. Do drugiej grupy zaliczają się żołnierze zastępczej służby wojskowej, którzy byli przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach pozyskiwania rud uranowych oraz batalionach budowlanych. Ich praca w tych trudnych i często niebezpiecznych warunkach została uznana za formę represji, zasługującą na dodatkowe wsparcie w jesieni życia.

Ryczałt energetyczny może otrzymać również trzecia grupa – wdowy i wdowcy po kombatantach i innych osobach uprawnionych, pod warunkiem iż sami również są emerytami lub rencistami. Podobnie, czwartą grupą uprawnioną do świadczenia są wdowy po żołnierzach przymusowo zatrudnianych, które w tej chwili pobierają emeryturę lub rentę. Ten aspekt przepisów sprawia, iż ryczałt energetyczny jest niejako dziedziczony przez najbliższą rodzinę, co stanowi dodatkową formę zabezpieczenia dla osób, które pozostają po śmierci głównego beneficjenta.

Procedura ubiegania się o ryczałt energetyczny nie jest skomplikowana, wymaga jednak zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji. Pierwszym krokiem jest wypełnienie formularza ZUS-ERK, który można pobrać ze strony internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub otrzymać bezpośrednio w placówce ZUS. Sam wniosek to jednak nie wszystko – konieczne jest dołączenie dokumentów potwierdzających uprawnienia do świadczenia.

W przypadku kombatantów i osób represjonowanych niezbędna jest decyzja szefa Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, która stwierdza okresy działalności kombatanckiej lub represji. Ten sam dokument jest wymagany od wdów i wdowców po kombatantach, przy czym musi on potwierdzać uprawnienia jako członka rodziny po kombatancie. Żołnierze przymusowo zatrudnieni muszą natomiast przedstawić zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień, które potwierdza okres i rodzaj przymusowego zatrudnienia w ramach zastępczej służby wojskowej. Z kolei wdowy po takich żołnierzach powinny dysponować zaświadczeniem wydanym przez adekwatny organ wojskowy.

Warto podkreślić, iż ryczałt energetyczny, w przeciwieństwie do wielu innych świadczeń, nie podlega opodatkowaniu. Oznacza to, iż kwota 312,71 złotych jest kwotą netto, która w całości trafia do kieszeni beneficjenta. Jest to istotne udogodnienie, które zwiększa realną wartość tego wsparcia. Za aktualizację wysokości ryczałtu odpowiada Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, który do 7. dnia roboczego lutego każdego roku ogłasza nową stawkę w formie komunikatu.

Szczególnie interesujący jest mechanizm dziedziczenia ryczałtu energetycznego. Przepisy przewidują możliwość kontynuacji wypłaty tego świadczenia po śmierci głównego beneficjenta, jednak grono osób uprawnionych do takiego „dziedziczenia” jest ściśle ograniczone. Prawo do ryczałtu energetycznego po zmarłym przysługuje wyłącznie wdowom i wdowcom, którzy sami są emerytami lub rencistami. Inne osoby, choćby blisko spokrewnione z beneficjentem, jak dzieci czy rodzeństwo, nie mogą przejąć tego uprawnienia.

Ta możliwość dziedziczenia świadczenia jest szczególnie wartościowa w kontekście starzejącego się pokolenia kombatantów i osób represjonowanych. Dla wielu wdów i wdowców, którzy pozostają po śmierci swoich małżonków, dodatkowe 312,71 złotych miesięcznie stanowi istotne wsparcie w pokrywaniu codziennych wydatków, zwłaszcza w obliczu rosnących kosztów energii.

Ryczałt energetyczny, choć dostępny dla stosunkowo wąskiej grupy beneficjentów, stanowi przykład świadczenia, które realnie wpływa na poprawę sytuacji finansowej osób uprawnionych. W czasach, gdy koszty energii stanowią coraz większe obciążenie dla domowych budżetów, dodatkowe wsparcie w wysokości ponad 300 złotych miesięcznie może znacząco ułatwić codzienne funkcjonowanie. Dla osób, które poświęciły swoje zdrowie i młodość w służbie Ojczyźnie lub doświadczyły represji, jest to także forma uznania ich zasług i trudów.

Osoby, które mogą kwalifikować się do otrzymania ryczałtu energetycznego, powinny rozważyć złożenie odpowiedniego wniosku do ZUS. Warto pamiętać, iż świadczenie to, choć nie jest automatycznie przyznawane, może stanowić istotne uzupełnienie comiesięcznego dochodu. W skali roku jest to dodatkowe wsparcie w wysokości niemal 3800 złotych, co dla wielu emerytów i rencistów stanowi znaczącą kwotę.

Jako iż ryczałt energetyczny jest świadczeniem przyznawanym na wniosek, istnieje prawdopodobieństwo, iż część uprawnionych osób nie korzysta z niego z powodu braku wiedzy o jego istnieniu lub przekonania o skomplikowanych procedurach. Tymczasem proces ubiegania się o to wsparcie jest stosunkowo prosty, a potencjalne korzyści finansowe znaczące. Dlatego też ważne jest rozpowszechnianie informacji o możliwości uzyskania tego dodatku wśród potencjalnie uprawnionych osób.