Obchody 100. rocznicy powstania Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie

Grób Nieznanego Żołnierza to zwierciadło, które pokazuje nam, co zrobić z naszą wolnością – podkreślił w poniedziałek prezydent Karol Nawrocki. Jak zauważył szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz, Grób Nieznanego Żołnierza upamiętnia minione pokolenia Polaków i przypomina historię przelanej za Polskę krwi.

Prezydent RP Karol Nawrocki podczas uroczystego apelu na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie, 03.11.2025. Wydarzenie odbywa się z okazji 100-lecia istnienia Grobu Nieznanego Żołnierza. Fot. PAP/Rafał Guz

W poniedziałek na placu Piłsudskiego w Warszawie odbyły się uroczyste obchody setnej rocznicy ustanowienia Grobu Nieznanego Żołnierza: 2 listopada 1925 r. do grobu złożono – przy asyście najważniejszych dygnitarzy państwowych i wojskowych – szczątki niezidentyfikowanego żołnierza losowo wskazanego przez Jadwigę Zarugiewiczową, sprowadzone z cmentarza Orląt Lwowskich.

W uroczystości wzięli udział prezydent Nawrocki, wicepremier, szef MON Kosiniak-Kamysz, marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska oraz najważniejsi dowódcy wojskowi z szefem Sztabu Generalnego WP gen. Wiesławem Kukułą na czele. W ramach obchodów odbyła się uroczysta zmiana warty przy Grobie Nieznanego Żołnierza, w której uczestniczyli żołnierze poszczególnych rodzajów sił zbrojnych, a także funkcjonariusze Straży Pożarnej, Policji oraz warszawskiej Straży Miejskiej. Uroczystości towarzyszył także salut armatni.

– W szczątkach jednego polskiego żołnierza zamknięto ponad 1000 lat starań narodu polskiego i budowania polskiej państwowości na tak wielu frontach – od bojów pod Cedynią do wojny polsko-bolszewickiej roku 1920 – powiedział prezydent. Podkreślał też kolejne konflikty i poległych żołnierzy, którzy są dzisiaj upamiętniani przy Grobie.

Nawrocki dodał, iż Grób Nieznanego Żołnierza to „ołtarz naszej ojczyzny”, ale to także dla wszystkich współczesnych Polaków zwierciadło, w którym „przyglądamy się w czasie oficjalnych uroczystości i przyglądamy się często każdego dnia”.

Jak mówił, „to zwierciadło, w którym musimy zobaczyć, iż jesteśmy narodem wolnym i niepodległym mimo wszystko”. – Ale to też zwierciadło, które mówi nam, współczesnym, co musimy z naszą wolnością zrobić. Jak sprawić, aby w kolejnych dekadach nie pojawiały się na grobie Nieznanego Żołnierza kolejne tablice bitew i kolejni nieznani i znani żołnierze – zauważył Nawrocki.

Podkreślił, iż jest to zadaniem dla niego, ale także dla rządu. – Co zrobić, aby polska armia była najsilniejszą armią NATO w Unii Europejskiej? Po naszej stronie jest wielka odpowiedzialność co do tego, by wydawać na zbrojenia 5 proc. PKB. Do tego zmuszają nas dzisiejsze czasy i to, co dzieje się na arenie międzynarodowej. W tym zwierciadle musimy zobaczyć, iż każdy polski żołnierz i każdy polski funkcjonariusz musi od prezydenta i od rządu usłyszeć, iż jest bohaterem naszej współczesności, i to na nich tak bardzo liczy polskie społeczeństwo – mówił prezydent.

– Musicie mieć też świadomość, iż będziemy się zawsze o was upominać, bo polski żołnierz i polski funkcjonariusz potrzebuje dziś sprzętu, potrzebuje dobrych szkoleń, potrzebuje czuć się zaopiekowany przez władze państwowe, a nie potrzebuje czuć oddechu prokuratury na swoich plecach – oświadczył Nawrocki.

Kosiniak-Kamysz podkreślił, iż Grób Nieznanego Żołnierza upamiętnia minione pokolenia Polaków i przypomina historię przelanej za Polskę krwi. Zaznaczył, iż ta historia musi być dziś odczytywana na nowo. – Ja tu widzę drogowskaz, kierunek, iż te nasze emocje, wszystko, co nas różni, nie może być większe niż ofiara, którą oni złożyli – powiedział minister obrony.

Według szefa MON, ten drogowskaz przypomina o tym, co należy zrobić, by „więcej prochów polskiego żołnierza, obrońcy, bohatera nie musieć składać”. Temu ma służyć, jak zauważył, budowanie silnej polskiej armii i silnych sojuszy, by nie trzeba było więcej poświęcać życia Polaków.

Podkreślił, iż polska armia ma być tak silna, by nikt nie chciał jej atakować; podkreślał znaczenie rozbudowy jej zdolności i poparcie społeczne, jakim cieszą się wielkie nakłady na obronność. Zapowiedział też, iż w tym tygodniu zostanie przedstawiono program powszechnych, dobrowolnych przeszkoleń wojskowych dla cywili.

Dodał, iż w tej chwili „nie my za naszą wolność, ale ktoś ginie za nasze bezpieczeństwo”. – Bo granica polskiego bezpieczeństwa leży dziś na froncie ukraińsko-rosyjskim – ocenił wicepremier. Jak podkreślił, wspieranie walczącej Ukrainy leży w interesie Polski. Ocenił jednocześnie, iż nie przekreśla to sprawy ludobójstwa na Wołyniu, kwestii ekshumacji jego ofiar i upamiętnienia, które – jak zaznaczył – trzeba realizować.

– Dobrze rozróżniamy, skąd jest dzisiaj zagrożenie – ono niezmiennie jest ze wschodu. (…) Wiemy, iż ono jest ze wschodu, nie z zachodu. Na zachodzie są nasi sojusznicy – podkreślił Kosiniak-Kamysz. Jak zaznaczył, to zasadnicza różnica między obecnymi czasami a sytuacją II Rzeczypospolitej w latach 30.

Kidawa-Błońska w wystąpieniu przypomniała postać Jadwigi Zarugiewiczowej – matki Konstantego, ochotnika w wojnie polsko-bolszewickiej, który 17 sierpnia 1920 r., w wieku 19 lat, zginął w bitwie pod Zadwórzem. W 1925 roku w związku z budową Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie poproszono ją o wskazanie jednej z trzech trumien żołnierzy ekshumowanych na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Dokonując wyboru trumny z ciałem bezimiennego obrońcy Lwowa, Jadwiga Zarugiewiczowa stała się symboliczną matką Nieznanego Żołnierza.

– Ten Grób stoi nie na pałacowych fundamentach, ale na morzu łez, wylanych przez matki, żony, siostry czy narzeczone poległych – tych, które nie mogły pogrzebać swoich najbliższych, którym pozostały tylko wspomnienia. (…) Ten Grób ukazuje także cierpienie tych, którym nie dano to szansy – mówiła marszałek Senatu.

Przypomniała, iż na filarach dawnej kolumnady pałacu Saskiego, z których składa się Grób, znajdują się tablice z wymienionymi miejscami najważniejszych starć w polskiej historii. – Powinniśmy zrobić wszystko, by nie pojawiła się tu ani jedna nowa nazwa. By tak się stało, Polska musi być silna, zjednoczona w odstraszaniu wrogów – właśnie po to, by już nigdy nikt na nowo nie musiał przeżywać bólu pani Jadwigi Zarugiewiczowej – powiedziała Kidawa-Błońska.

Podczas uroczystości specjalnymi wyróżnione zostały instytucje zaangażowane w utrzymanie, pamięć i ceremonie związane z Grobem Nieznanego Żołnierza – w tym Miasto Stołeczne Warszawa, Dowództwo Garnizonu Warszawa oraz Pułk Reprezentacyjny Wojska Polskiego, którego żołnierze pełnią codzienną wartę przy Grobie.

Grób Nieznanego Żołnierza zlokalizowany jest w arkadach dawnej kolumnady nieistniejącego już Pałacu Saskiego, zniszczonego przez Niemców w trakcie II wojny światowej. w tej chwili płonie tam wieczny znicz, jest także stale utrzymywana warta honorowa. w tej chwili Grób Nieznanego Żołnierza i plac Piłsudskiego to miejsce, gdzie realizowane są państwowe obchody najważniejszych polskich świąt narodowych – Święta Konstytucji 3 Maja, Święta Wojska Polskiego i Święta Niepodległości 11 listopada.

mml/par/PAP