Odsłonięto tablicę upamiętniającą 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich

14 lutego 2025 r. na gmachu Akademii Nauk Stosowanych im. H. Cegielskiego w Gnieźnie odsłonięta została tablica upamiętniająca sformowanie podczas Powstania Wielkopolskiego, na terenie znajdujących się w tym miejscu koszar, Pułku Ułanów Gnieźnieńskich, późniejszego 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich. Upamiętnienie zostało sfinansowane przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu.

Wśród gości uroczystości, obok rektora Akademii Nauk Stosowanych prof. dr. hab. Pawła Chęcińskiego i dyrektora poznańskiego oddziału IPN prof. UAM dr. hab. Rafała Reczka, znaleźli się m.in.: Minister Klimatu i Środowiska Paulina Hennig-Kloska, Prezydent Miasta Gniezna Michał Powałowski, Starosta Gnieźnieński Tomasz Budasz, delegat Prymasa Polski abp. Wojciecha Polaka ks. Jan Kasprowicz, dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie ks. dr Michał Sołomieniuk, kierownik Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu Marcin Wiśniewski.

Po okolicznościowych przemówieniach organizatorów i fundatorów upamiętnienia, odsłonięcia tablicy dokonali: rektor Akademii Nauk Stosowanych prof. dr hab. Paweł Chęciński i dyrektor poznańskiego oddziału IPN prof. UAM dr hab. Rafał Reczek.

Uroczystość uświetnił pokaz kawaleryjski w wykonaniu ułanów z Oddziału Terenowego im. 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich – Stowarzyszenia Polski Klub Kawaleryjski.

17 Pułk Ułanów Wielkopolskich utworzono 6 stycznia 1919 r. w Gnieźnie w czasie Powstania Wielkopolskiego. Była to jedna z dwóch jednostek powstańczej kawalerii. Początkowo nosił on nazwę 2 Pułku Ułanów Wielkiego Księstwa Poznańskiego, a pod koniec lutego 1919 r. zmieniono ją na 3 Pułk Ułanów Wielkopolskich. Pułk uczestniczył w walkach Powstania Wielkopolskiego, następnie w przejęciu przyznanego w wyniku ustaleń traktatu pokojowego Pomorza, a w lutym 1920 r. został wysłany do Wilna na wojnę przeciw bolszewickiej Rosji.

W związku z unifikacją Armii Wielkopolskiej z Wojskiem Polskim nastąpiła kolejna zmiana numeracji pułku na 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich. Pod koniec kwietnia pułk skierowano na front południowy na Ukrainę. Swój krwawy chrzest bojowy pułk przeszedł w Malinie 27-28 kwietnia, a 7 maja jako pierwsza jednostka Wojska Polskiego wkroczył do opuszczonego przez bolszewików Kijowa. W związku z tym faktem dzień ten w późniejszym czasie stał się oficjalnym terminem święta pułkowego 17 Pułku Ułanów. W czasie półrocznej wojny z bolszewikami przez pułk przewinęło się ok. 2000 żołnierzy z czego blisko 1500 poległo, zaginęło lub dostało się do niewoli, a 350 było rannych.

Po wojnie pułk został przeniesiony do Leszna, gdzie stacjonował do 1939 r. W okresie międzywojennym 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich uplasował się w czołówce pułków kawalerii, dwukrotnie zdobywając pierwsze miejsce w Konnych Zawodach o Mistrzostwo Wojska Polskiego i raz wicemistrzostwo. Szwadron szkolny pułku zdobył na własność Srebrną Lancę Prezydenta Rzeczypospolitej. Oficerowie pułku zajmowali najwyższe lokaty w zawodach jeździeckich w kraju i zagranicą, a jego dowódca pułkownik Aleksander Pragłowski dwukrotnie zdobył puchar Prezydenta Rzeczypospolitej.

W maju 1939 r. pułk otrzymał nowy sztandar oraz imię patrona: Króla Bolesława Chrobrego. Swoją wysoką wartość bojową 17 Pułk Ułanów potwierdził we wrześniu 1939 r., stawiając bohaterski opór niemieckiemu agresorowi. W krwawych bojach pod Rydzyną, Rawiczem i Wschową, pod Walewicami, w Puszczy Kampinoskiej i w Warszawie pułk stracił połowę z 1200 żołnierzy. Szwadrony zapasowe pułku tworzone w Ośrodku Zapasowym Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w Kraśniku walczyły zarówno z niemieckimi najeźdźcami, jak i z sowieckimi agresorami, którzy napadli na Polskę 17 września. Za heroiczną walkę 17 Pułk Ułanów został uhonorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari na sztandar.

W czasie okupacji dowództwo Armii Krajowej podjęło decyzję o odtworzeniu 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich w ramach konspiracji, jako jednostki zmotoryzowanej. Ułani brali udział w walkach z niemieckim okupantem w bojach partyzanckich oraz w Powstaniu Warszawskim.

Po wojnie w okresie stalinowskim w wyniku narzucanego Polsce systemu komunistycznego polskie tradycje wojskowe, w tym kawaleryjskie, zostały zakazane, a oficerowie zostali poddani inwigilacji Urzędu Bezpieczeństwa. Pomimo komunistycznych represji byli żołnierze 17 Pułku Ułanów podtrzymywali więzi koleżeńskie i trwali przy tradycjach pułkowych, przekazując je nieformalnie na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku nowemu pokoleniu polskich żołnierzy.