Z cyklu „Pamiętaj o tym, wnuku…” Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Mławie przypomina o urodzonym na naszym terenie kapitanie Stefanie Zalewskim, żołnierzu 1. Samodzielnej Kompanii Commando i uczestniku bitwy pod Monte Cassino.
Pamiętaj wnuku… o kapitanie Stefanie Zalewskim
Na naszym terenie urodziło się wielu bohaterskich obrońców Ojczyzny. Takich jak kapitan Stefan Zalewski, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, który urodził się 2 września 1911 roku w miejscowości Dąbrowa w powiecie mławskim.
Nota biograficzna o bohaterskim żołnierzu przygotowana przez mławski oddział Archiwum Państwowego.
„Stefan Zalewski, kapitan, żołnierz 1. Samodzielnej Kompanii Commando, uczestnik bitwy pod Monte Cassino. Urodził się 2 września 1911 roku w miejscowości Dąbrowa w powiecie mławskim. Syn Stanisława, nauczyciela, i Walentyny z Jasińskich. Przed II wojną światową ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. W 1939 roku, jako podporucznik, przedostał się przez Węgry do Francji, gdzie służył w armii polskiej. Po upadku Francji w 1940 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii. W 1942 roku podjął służbę w 1. Samodzielnej Kompanii Commando, elitarnej polskiej jednostce wchodzącej w latach 1942-1944 jako 6. kompania w skład 10. (Międzyalianckiego) Commando, czyli nietypowej jednostki, złożonej z Brytyjczyków, Francuzów, Holendrów, Belgów, Norwegów, Jugosłowian oraz Żydów z Niemiec, Austrii i innych państw europejskich. We wrześniu 1943 roku polska kompania licząca 92 ludzi wyruszyła drogą morską do Włoch. Jako pierwsza jednostka wojsk lądowych PSZ na Zachodzie miała wznowić walkę z Niemcami na kontynencie europejskim. Po dwumiesięcznym przygotowaniu w Algierii, 1 grudnia 1943 roku, polscy komandosi przybyli do Włoch, gdzie brali udział m.in. w walkach nad rzekami Sangro, Garigliano czy bitwie o Monte Cassino. Porucznik Zalewski dowodził wówczas 2. plutonem tej kompanii, która 15 sierpnia 1944 roku przeformowana została w 2. Batalion Komandosów Zmotoryzowanych. Po wojnie znalazł się w Wielkiej Brytanii, gdzie poślubił Łucję Kawińską, uczestniczkę Powstania Warszawskiego. Razem, wraz z córką, w 1951 roku wyjechali do Stanów Zjednoczonych. Osiedlili się w Chicago, gdzie Stefan pracował jako kreślarz. Zmarł 17 czerwca 2008 roku w Chicago, gdzie został pochowany.”
Porucznik (później kapitan) Stefan Zalewski. Odznaczony był m.in.czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami oraz licznymi odznaczeniami brytyjskimi i włoskimi (fot. zbiory IPN).
Akt urodzenia nr 80 Stefana Zalewskiego z 1911 roku, przechowywany w aktach zespołu nr 632 ,,Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Dąbrowie”, sygn. 149.
Polscy komandosi defilują w Fairbourne w Wielkiej Brytanii, 27 października 1942 roku. W pierwszym szeregu pierwszy od lewej porucznik Stefan Zalewski (fot. zbiory IPN).
