Polacy chcą się włączyć w budowanie szeroko rozumianej odporności państwa

Odsetki, ale dość liczne

Oczywiście sondaży dotyczących gotowości Polaków do służby i obrony kraju jest więcej. Regularnie pojawiają się nowe, co nie dziwi, zważywszy na fakt, iż jesteśmy krajem przyfrontowym, mocno zaangażowanym w pomoc napadniętej przez Rosjan Ukrainie. Nie czas i miejsce, by je obszerniej cytować, warto jednak posłużyć się omówieniem sondażowych trendów. W tym celu sięgnijmy po opublikowany w czerwcu raport „Powszechna Służba Państwowa. Program budowy rezerw osobowych na rzecz bezpieczeństwa RP”, przygotowany przez Instytut Sobieskiego i Instytut Flanki Wschodniej. Autorzy opracowania zwracają uwagę, iż średnio około 15% badanych wyraża gotowość do aktywnej obrony ojczyzny. Po przełożeniu na liczby rzeczywiste daje to 4,5 mln dorosłych Polaków. Z kolei jedna piąta mówi, iż w sytuacji kryzysowej pewnie nie poszłaby dobrowolnie na front, ale zaangażowałaby się w wolontariat. To około 6 mln dorosłych osób.

A zatem wcale nie jest tak źle z naszym poczuciem odpowiedzialności za kraj i wspólnotę. Owe 15% i 20% mogą się wydawać niewielkimi odsetkami, ale biorąc pod uwagę wielkość populacji, są to wystarczające liczby, by myśleć o tworzeniu armii zdolnej odeprzeć atak Rosji oraz o budowie zaplecza efektywnie wspierającego wysiłki wojska.Właśnie – zaplecza. Uwarunkowania geopolityczne wymuszają na Polsce budowanie systemu powszechnej obrony, obejmującego nie tylko silną armię, ale także liczną i wydajną obronę cywilną. Na co w Polsce – sądząc po wynikach badań – jest nie tylko przyzwolenie, ale i wielka (liczona w milionach potencjalnych ochotników) gotowość.

To mógł być cios w plecy

Do tego, iż powszechność cywilnych postaw proobronnych jest kluczowa dla społecznej odporności, przekonuje ppłk Maciej Korowaj, emerytowany oficer wywiadu, jeden z autorów raportu pt. „Powszechna Służba Państwowa”. „Współczesna wojna nie jest i nie będzie prowadzona wyłącznie przy użyciu sił zbrojnych” – argumentuje. „A aspekt pozawojskowy automatycznie przekłada się na działanie armii. Żołnierz lepiej walczy, o ile wie, iż jego rodzina ma zapewniony byt, dostęp do energii elektrycznej, usług medycznych, iż odpowiednie służby dbają o jej bezpieczeństwo pożarowe czy socjalne. W każdym z tych obszarów mamy już struktury, ale na czas wojny będą one wymagały drastycznej rozbudowy, dopływu ochotników. Te kadry trzeba przygotować już teraz, w czasie pokoju, i systematycznie prowadzić ich trening”.

Zdaniem Korowaja, przykład Ukrainy dobrze pokazuje, jak ważne są obrona cywilna i działania wolontariackie. Ale pułkownik radzi też zerknąć w stronę Rosji, która mimo prowadzonej wojny była w stanie poradzić sobie z katastrofalnymi powodziami na Dalekim Wschodzie w 2024 roku. „To mógł być cios w plecy, a nie był, bo Federacja ma służby i setki tysięcy przeszkolonych ludzi do reagowania kryzysowego. My też powinniśmy takie kadry mieć, zwłaszcza iż to zasób przydatny nie tylko w czasie wojny” – podkreśla.

Kompetencje podwójnego zastosowania

Jak taki system zbudować? Przyjrzyjmy się idei powszechnej służby państwowej, postulowanej przez Instytut Sobieskiego i Instytut Flanki Wschodniej. Jak podkreśla Maciej Korowaj, obejmuje ona nie tylko obszar ściśle wojskowy, związany z budową rezerw na potrzeby armii, ale także obronę cywilną, sferę medyczno-opiekuńczą i służby działające w ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego; ponadto certyfikowane przez państwo organizacje pozarządowe, wyspecjalizowane w działaniu kryzysowym oraz spółki najważniejsze z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa (obsługujące infrastrukturę krytyczną). Zgodnie z projektem docelowo każdy młody człowiek po ukończeniu szkoły średniej trafiłby na trzymiesięczne szkolenie w wybranym przez siebie sektorze. Otrzymałby za to miesięczne wynagrodzenie równe aktualnej średniej krajowej (dziś byłaby to kwota około 6 tys. netto zł).

Ale pieniądze to nie wszystko. Służba – w takiej czy innej formie – wiązałaby się z nabyciem kompetencji podwójnego zastosowania. Przydatnych w wojsku i w cywilu, za co armia by zapłaciła, także przy odnawianiu uprawnień czy certyfikatów. „Każdy rodzaj szkolenia byłby związany z benefitami, na przykład z możliwością uzyskania uprawnień do kierowania specjalistycznym samochodem, licencji pilotowania bezzałogowca, szkoleniami ratowniczymi czy dodatkowymi punktami do rekrutacji na studia specjalistyczne” – wymienia ppłk Korowaj. Takie kompetencje można dzisiaj zdobyć podczas dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, ale to wymaga 12-miesięcznego pobytu w koszarach.
Czy pomysł takich szkoleń brzmi sensownie? Owszem. Wpisuje się w społeczne oczekiwania? Jak najbardziej. Nad podobnymi rozwiązaniami pracuje również Sztab Generalny Wojska Polskiego. Co więcej, wydaje się, iż istnieje polityczna zgoda na wprowadzenie w Polsce czegoś na wzór powszechnej służby państwowej. Piłka po stronie decydentów.