Do rejestru zabytków wpisano część budynku głównego Cukrowni „Ciechanów”. Decyzją Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wpisem objęte zostało północne skrzydło budynku głównego (produktowni), czyli dawna klarownia i mieszalnia, położone przy ul. Fabrycznej w Ciechanowie.
Kierownik delegatury w Ciechanowie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Wanda Gołębiewska podkreśla, iż obiekt stanowi cenny przykład budownictwa przemysłowego z końca XIX wieku.
— Budynek jest dla nas bardzo cenny, nie jest przekształcony. Jest najbogatszy w elewację, w detal architektoniczny. To, iż jest objęty ochroną, oznacza, iż wszelkie prace przy tym budynku będą z nami konsultowane — mówi Gołębiewska.
W dwudziestoleciu międzywojennym, jak i po wojnie, cukrownia była największym przedsiębiorstwem w Ciechanowie. Po zakończeniu produkcji, ponad dwie dekady temu, obiekt zamknięto. Teraz należy do prywatnego przedsiębiorcy.
Historia Cukrowni „Ciechanów”
Zabudowania spółki udziałowej „Fabryki Cukrów Ciechanów” założonej w 1883 r. wzniesione zostały na gruntach dawnego majątku Szczurzyn w bezpośrednim sąsiedztwie linii Kolei Nadwiślańskiej. Zakład powstał w kilku etapach. Najstarsze obiekty wzniesiono w 1883 r. Należały do nich budynki produkcyjne (w tym północne skrzydło budynku głównego – produktowni będące przedmiotem niniejszego postępowania) wraz z warsztatami i parowozownią.
W latach 1929-1931 dobudowano mniejsze obiekty gospodarcze, a w latach 1945-1955 zespół rozbudowano o suszarnię, magazyn cukru oraz budynki administracyjne. Jednocześnie dokonywano drobnych przekształceń i rozbudowy istniejących obiektów.
W czasie II wojny światowej fabryka została przejęta przez władze niemieckie i przeszła pod zarząd Spółki „Zuckerfabriken – Betriebgesellaschaft m. H. Zichenau”. Zabudowania nie uległy zniszczeniu, zachowały się również maszyny, co umożliwiło wznowienie produkcji.
Po 1945 r. zakład został upaństwowiony i włączony do Zjednoczenia Przemysłu Cukrowniczego z siedzibą w Warszawie, a następnie Przedsiębiorstwa Państwowego Cukrownie Mazowieckie z siedzibą w Płocku (1966). W 1999 r. zakład sprywatyzowano, inwestorem strategicznym została Cukrownia Glinojeck S.A. W 2003 r., po zaniechaniu produkcji, zakład zamknięto.
Przedmiotowy obiekt stanowi cenny przykład budownictwa przemysłowego z końca XIX w., a jego walory typologiczne oraz artystyczne uwidaczniają się w zastosowanych materiałach oraz w sposobie opracowania ścian zewnętrznych, wprowadzeniu dekoracji architektonicznej w postaci cokołów, fryzów, gzymsów, lizen, pilastrów czy sterczyn.
Ponadto zachowany budynek jest świadectwem rozwoju cukrownictwa w Królestwie Polskim, a szczególnie na terenie Mazowsza gdzie cukrownictwo stanowiło jedną z najważniejszych i najprężniej rozwijających się gałęzi przemysłu tego regionu. Na tym terenie działały wówczas oprócz fabryki ciechanowskiej także Cukrownia Leonów w Duninowie, Cukrownia Izabelin w Glinojecku czy Cukrownia Krasiniec w Szczukach.
W dwudziestoleciu międzywojennym Cukrowania „Ciechanów” była największym przedsiębiorstwem w mieście, kontynuowała swoją działalność także w okresie powojennym, na trwale wpisując się w historię Ciechanowa i jego mieszkańców.
