Rządowe Centrum Bezpieczeństwa finalizuje przygotowania do największej operacji logistycznej w historii Polski. Nowe plany ewakuacyjne obejmą każde województwo i mogą dotyczyć każdego obywatela. To już nie scenariusz z filmów – to realna odpowiedź na zagrożenia, które pokazała wojna w Ukrainie.
Fot. Warszawa w Pigułce
Dyrektor RCB Zbigniew Muszyński potwierdził w rozmowie z portalem InfoSecurity24, iż wytyczne dla wojewodów są już przygotowywane we współpracy ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego. Po raz pierwszy w historii III Rzeczypospolitej cywilne i wojskowe struktury działają razem, przygotowując scenariusze masowego przemieszczania ludności.
Ustawa daje RCB nowe uprawnienia
Podstawę dla działań RCB stanowi ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej, która weszła w życie w styczniu 2025 roku. Artykuł 22 tego aktu nakłada na centrum szereg nowych obowiązków – od opracowania krajowego planu ewakuacji po koordynację działań wszystkich wojewodów.
Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej daje nam zadanie, które polega na tym, iż mamy przygotować wytyczne dla wojewodów w zakresie planów ewakuacji i mamy to zrobić razem ze Sztabem Generalnym – powiedział dyrektor RCB Zbigniew Muszyński.
Lekcje z ukraińskiej tragedii
Musimy wyciągać wnioski z tego, co się działo w Ukrainie i dostosować te plany do współczesnej rzeczywistości – podkreślił Muszyński. Doświadczenia ukraińskie pokazały, iż skuteczne planowanie musi uwzględniać nie tylko aspekty logistyczne, ale również złożone zagadnienia społeczne i psychologiczne.
W pierwszych dniach rosyjskiej inwazji w 2022 roku ukraiński system ewakuacji stanął przed bezprecedensowymi wyzwaniami. Masowe przemieszczenia ludności wymagały elastycznych rozwiązań dostosowanych do różnorodnych scenariuszy – od klęsk żywiołowych po ataki zbrojne.
Współpraca wojska z administracją cywilną
Kluczową różnicą względem poprzednich planów jest ścisła kooperacja RCB ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego. Według słów dyrektora Muszyńskiego, wojsko wnosi do projektu doświadczenie i zasoby logistyczne niezbędne do przeprowadzania masowych operacji przemieszczania ludności.
Szczególną uwagę kierownictwo RCB zwraca na koordynację między województwami oraz między Polską a krajami sąsiednimi. Musimy pamiętać o punktach styku między województwami oraz między Polską a krajami sąsiednimi – podkreślił dyrektor Muszyński.
Nie tylko wojna – różne scenariusze zagrożeń
Nowe plany uwzględniają nie tylko zagrożenia militarne, ale także klęski żywiołowe, awarie przemysłowe czy cyberataki na infrastrukturę krytyczną. Każdy region przygotuje własne scenariusze dostosowane do lokalnych warunków – od zagrożeń powodziowych na Dolnym Śląsku, przez ryzyko przemysłowe na Śląsku, aż po specyfikę terenów przygranicznych na wschodzie kraju.
RCB wskazuje również na konieczność dostosowania planów ewakuacyjnych do współczesnych zagrożeń – takich jak ataki rakietowe czy cyberataki – które w tej chwili są bardziej prawdopodobne niż tradycyjne działania wojenne.
Wojewodowie mają kluczową rolę
Niestety duża odpowiedzialność spoczywa na wojewodach. My, oprócz tego, musimy później sporządzić krajowy plan ewakuacyjny – wyjaśnił Muszyński. Szef RCB podkreśla znaczenie współpracy z samorządami i innymi instytucjami w celu skutecznego planowania.
Będziemy szykowali wytyczne zgodnie z tym duchem, żeby nie narzucać czegoś na siłę, ponieważ wiadomo, iż ludzie na dole najczęściej wiedzą lepiej, jak wygląda sytuacja – zaznacza dyrektor RCB.
Edukacja obywateli priorytetem
RCB planuje stworzenie poradnika dla obywateli, który pomoże im zrozumieć zasady alarmowania i postępowania w czasie zagrożenia. Nowe przepisy mają także na celu edukację społeczeństwa i budowanie świadomości obywatelskiej.
W sytuacjach trudnych bezpieczeństwa, każdego trzeba najpierw wyedukować w zakresie świadomości, jakie zagrożenia każdego mogą czekać – zaznacza szef RCB.
System wykracza poza ewakuację
Nowe regulacje wykraczają daleko poza same plany ewakuacyjne. Ustawa obejmuje systemy ostrzegania ludności, dostęp do schronów, wzmacnianie społecznej odporności na kryzysy oraz całe finansowanie ochrony ludności na poziomie centralnym i lokalnym.
RCB będzie odpowiedzialne za komunikaty przekazywane przez radio i telewizję w sytuacjach kryzysowych. To oznacza centralizację systemu powiadamiania o zagrożeniach w jednej instytucji.
Co to oznacza dla ciebie?
Dla każdego obywatela: Już teraz warto przemyśleć własny plan ewakuacyjny. Gdzie pojedziesz w przypadku zagrożenia? Czy masz dokumenty w jednym miejscu? Jakie są twoje plany komunikacji z rodziną?
Dla mieszkańców różnych regionów: Twój plan ewakuacji będzie dostosowany do lokalnych zagrożeń. Na Dolnym Śląsku to powodzie, na Śląsku – awarie przemysłowe, na wschodzie – zagrożenia militarne.
Dla samorządowców: Gminy muszą do końca roku przygotować „wkłady” do wojewódzkich planów ewakuacji. To obowiązek wynikający z nowej ustawy.
Dla przedsiębiorców: Firmy powinny opracować własne plany ciągłości działania i ewakuacji pracowników. To może stać się wymogiem prawnym.
Praktyczne przygotowania:
- Przygotuj apteczkę pierwszej pomocy i zapas leków
- Zadbaj o dokumenty w jednym miejscu (lub kopie cyfrowe)
- Ustal z rodziną plan spotkania w przypadku rozłączenia
- Sprawdź, gdzie w twojej okolicy znajdują się schrony
- Zainstaluj aplikację RCB na telefonie
Dla społeczeństwa: Państwo po raz pierwszy systemowo przygotowuje się na sytuacje kryzysowe. To oznacza większe bezpieczeństwo, ale też większą odpowiedzialność każdego z nas.
RCB analizuje rozwiązania stosowane w Japonii, Izraelu i Stanach Zjednoczonych, dążąc do stworzenia jednego z najbardziej zaawansowanych systemów ewakuacyjnych w Europie. To inwestycja w bezpieczeństwo, której mamy nadzieję nigdy nie będziemy musieli wykorzystać.
