Prof. Ilnicki – lekarz żołnierskich dusz

Człowiek renesansu

Prof. Ilnicki urodził się w 1942 roku w Klesowie na Wołyniu. Po II wojnie światowej jego rodzina przeniosła się na Pomorze, dlatego maturę zdał w liceum w Wejherowie. Następnie ukończył jako prymus Wydział Lekarski Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. Kształcił się na stażach zagranicznych w Szwecji, Niemczech, Holandii i USA.

W 1968 roku lekarz związał się z wojskowym szpitalem przy ul. Szaserów w Warszawie, w którym był m.in. kierownikiem Poradni Zdrowia Psychicznego. Przez 37 lat starał się, aby w Polsce powstał ośrodek pomagający cierpiącym na zespół stresu pourazowego (ang. posttraumatic stress disorder, PTSD). Jest to zespół symptomów, które mogą wystąpić u ludzi po przeżyciu lub byciu świadkiem traumatycznego zdarzenia.

Prof. Stanisław Ilnicki (z lewej) z wetranami w Orzyszu, luty 2011 r. Fot. Jarosław Wiśniewski

Udało mu się to w 2005 roku, kiedy w WIM-ie otwarto Klinikę Psychiatrii i Stresu Bojowego (obecnie jest to Klinika Psychiatrii, Stresu Bojowego i Psychotraumatologii), a on został jej pierwszym kierownikiem. „Klinka była pierwszym w Polsce ośrodkiem kompleksowo zajmującym się diagnozowaniem, leczeniem i rehabilitacją żołnierzy dotkniętych skutkami stresu pourazowego” – informuje WIM. To właśnie w tej placówce pomoc otrzymywali weterani misji zagranicznych m.in. w Iraku i Afganistanie oraz ich rodziny, a także cywile zmagający się z tego typu problemami.

– Pan profesor był ciepłym, empatycznym i mądrym lekarzem – mówi jeden z weteranów polskiej misji, pacjent kliniki. Jak dodaje, prof. Ilnicki pomagał żołnierzom cierpiącym na zespół stresu pourazowego z poświęceniem i wielkim zaangażowaniem. Potwierdza to Jarosław Rybak, PR-owiec i dziennikarz, były rzecznik resortu obrony i współpracownik WIM-u. – Profesor Ilnicki był niezwykle oddany pracy i zawsze miał czas dla pacjentów, działał też w ramach pomocy dla rodzin poległych żołnierzy, dlatego wielu mówiło, iż był „profesorem od łatania żołnierskich dusz” – mówi Rybak. Dodaje, iż Stanisław Ilnicki był rzadkim już przykładem człowieka renesansu. – Grał na fortepianie, znał grekę i łacinę, oprócz medycyny ukończył także filozofię – wylicza Jarosław Rybak.

Pozytywistyczna praca

Profesor działał też na niwie publicystycznej. Był autorem licznych prac dotyczących psychiatrii wojskowej i psychotraumatologii, redaktorem naukowym książki „Stres bojowy. Teorie, badania, profilaktyka i terapia”, zasiadał w komitecie redakcyjnym czasopisma „Lekarz Wojskowy”. Udzielał się także w Polskim Towarzystwie Psychiatrii Sądowej i Polskim Towarzystwie Badań nad Stresem Traumatycznym oraz był wieloletnim konsultantem Wojskowej Służby Zdrowia w dziedzinie psychiatrii.

W jego dorobku nie sposób pominąć historii medycyny wojskowej, której badaniom poświęcił znaczną część życia. Jak opowiada Jarosław Rybak, przez 15 lat pracował nad polskim tłumaczeniem najstarszego, nowożytnego podręcznika higieny wojskowej napisanego przez Antoniego Schneebergera po łacinie w 1564 roku. Wydał to dzieło w 2008 roku pod nazwą „Księga o zachowaniu dobrego zdrowia żołnierzy”.

Prof. Stanisław Ilnicki w 2011 roku został uhonorowany Buzdyganem, nagrodą magazynu „Polska Zbrojna”. Fot. Krzysztof Wojciewski

Za swoje osiągnięcia prof. Ilnicki był wielokrotnie nagradzany. W 2011 roku został uhonorowany Buzdyganem, nagrodą magazynu „Polska Zbrojna”. Jak napisano w uzasadnieniu, wyróżnienie otrzymał za to, iż „dzięki pozytywistycznej pracy uczynił z kliniki dla poszkodowanych żołnierzy spokojną przystań, w której nie tylko się uśmiechają, ale także zaczynają się śmiać całą gębą, a ich problemy psychiczne nie są już dziś tematem wstydliwym”.

Ponadto profesor w 2020 roku otrzymał nagrodę Pro Publico Bono im. Szpitala Ujazdowskiego, przyznawaną osobom, których pasje sięgają poza medycynę i poświęcających swój czas potrzebującym. „Pasjonat psychiatrii, wojska, historii psychiatrii i historii wojskowej służby zdrowia” – te słowa padły podczas wręczenia nagrody. Trzykrotnie był też wyróżniony przez dyrektora WIM-u za osiągnięcia organizacyjne, naukowo-techniczne i dydaktyczne.

W wojskowej służbie zdrowia działał ponad 60 lat, do końca pozostając aktywnym. Po przejściu na emeryturę przez cały czas pracował jako konsultant w swojej klinice. Ostatni raz publicznie wystąpił 30 września 2025 roku na konferencji naukowej dotyczącej współczesnych kryzysów zdrowia psychicznego w Wojsku Polskim. Prof. Ilnicki zmarł po ciężkiej chorobie 24 października w wieku 83 lat.