Po spotkaniu w Warszawie prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski i polski prezydent elekt Karol Nawrocki ogłosili postęp w sprawie ekshumacji ofiar zbrodni wołyńskiej. W piątek polscy i ukraińscy eksperci przeprowadzili rekonesans w Ugłach na Wołyniu, a zakrojone na szeroką skalę poszukiwania mają rozpocząć się wiosną. Ukraina jest gotowa przyspieszyć prace, które po latach blokady znów stają się możliwe.
Prezydent Zełenski potwierdził, iż nakreślono niezbędne kroki i prace już się rozpoczęły. «Jesteśmy gotowi do współpracy, by to, co nas łączy, wzmacniało nas i rozwijało», oświadczył podczas konferencji prasowej. Nawrocki wyraził przekonanie, iż wszystkie formalne i administracyjne kwestie hamujące proces zostaną rozwiązane przez stronę ukraińską. Polski Instytut Pamięci Narodowej (IPN) przekazał Ukrainie 26 konkretnych wniosków dotyczących ekshumacji.
Zakaz zniesiony po siedmiu latach
Ukraina zakazała prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych wiosną 2017 roku, po rozbiórce pomnika Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) w Hruszowicach w kwietniu tego roku. Zakaz oficjalnie zniesiono dopiero pod koniec listopada 2024. Szefowie dyplomacji Polski i Ukrainy, Radosław Sikorski i Andrij Sybiha, ogłosili wówczas, iż «nie ma żadnych przeszkód do prowadzenia przez polskie instytucje państwowe i podmioty prywatne we współpracy z adekwatnymi instytucjami ukraińskimi prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na terytorium Ukrainy, zgodnie z ustawodawstwem ukraińskim». Ukraina zadeklarowała również «gotowość do pozytywnego rozpatrywania wniosków w tych sprawach».
Ambitny plan prac na 2026 rok
Polsko-Ukraińska Grupa Robocza ds. Pochówków Godnych planuje kontynuować prace w 2026 roku. Na Ukrainie ekshumacje mają objąć Puźniki, Hołosko koło Lwowa, Ugły, Hutę Pieniacką i Ostrówki. W Polsce zaplanowano prace w Jureczkowej, Sahryniu i Łaskowie. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zapowiedziało, iż grupa robocza będzie działać w dotychczasowej formule.
Wcześniejsze ekshumacje
W Puźnikach w obwodzie tarnopolskim na Ukrainie odnaleziono szczątki co najmniej 42 osób. Ofiary – od 50 do 120 Polaków – zamordowali ukraińscy nacjonaliści w nocy z 12 na 13 lutego 1945 roku. We Lwowie-Zbojiskach uzyskano zezwolenie na ekshumację żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 roku. Odkryto dwa groby masowe ze szczątkami co najmniej 31 osób oraz liczne luźne szczątki. 14 listopada w Mościskach na Ukrainie odbyły się uroczystości pogrzebowe żołnierzy ze Zbojisk.
Zbrodnia wołyńska z lat 1943-1945 była czystką etniczną przeprowadzoną przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińską Powstańczą Armię (UPA). Zginęło w niej blisko 100 000 polskich mężczyzn, kobiet i dzieci. Sprawa ekshumacji ofiar pozostaje jednym z najtrudniejszych tematów w relacjach polsko-ukraińskich, choć obecne postępy mogą przyczynić się do jej rozwiązania.
Uwaga: Ten artykuł został stworzony przy użyciu Sztucznej Inteligencji (AI).
