Przełomowe zmiany w 800 plus: Tysiące rodzin może stracić świadczenie w 2025 roku. Co musisz wiedzieć?

System wsparcia rodzin w Polsce przechodzi znaczącą transformację. W 2025 roku choćby 20 tysięcy rodzin może utracić prawo do świadczenia 800 plus w wyniku zaostrzenia kryteriów jego przyznawania. Te zmiany dotykają szczególnie rodzin z Ukrainy, których dzieci nie uczestniczą w polskim systemie edukacji, a także mogą objąć osoby niepracujące lub planujące wyjazd z Polski.

Fot. DALL·E 3 / Warszawa w Pigułce

Od września 2024 roku wprowadzono najważniejszy wymóg – uczestnictwo dzieci w polskim systemie edukacji jest teraz warunkiem koniecznym do otrzymywania świadczenia. Ta zmiana już spowodowała, iż około 20 tysięcy dzieci z Ukrainy straciło prawo do wsparcia. To znaczący spadek, biorąc pod uwagę, iż w 2023 roku program obejmował prawie 347 tysięcy dzieci uchodźców.

W przestrzeni publicznej pojawiają się nowe propozycje dalszych zmian. Kandydat KO na prezydenta Polski zasugerował, aby świadczenie było dostępne wyłącznie dla osób zamieszkałych i pracujących w Polsce. Ta propozycja zyskała poparcie premiera Donalda Tuska, a klub PiS złożył w sejmie odpowiedni projekt ustawy.

Skutki społeczne tych zmian mogą być znaczące i wielowymiarowe. Przede wszystkim, mogą one wpłynąć na integrację społeczności ukraińskiej w Polsce. Wymóg uczestnictwa w polskim systemie edukacji może z jednej strony przyczynić się do lepszej integracji młodych Ukraińców, ale z drugiej może stanowić barierę dla rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.

Wprowadzenie warunku zatrudnienia może mieć istotny wpływ na rynek pracy. w tej chwili około 80% kobiet z Ukrainy jest aktywnych zawodowo w Polsce, co jest wyjątkowym wskaźnikiem w skali europejskiej. Nowe regulacje mogą jeszcze bardziej zmotywować do poszukiwania legalnego zatrudnienia.

Zmiany te mogą również wpłynąć na mobilność międzynarodową rodzin. Uzależnienie świadczenia od stałego pobytu w Polsce może ograniczyć możliwości czasowych wyjazdów zarobkowych, co jest istotne szczególnie dla rodzin o niższych dochodach.

System elektronicznego składania wniosków, choć efektywny, może stanowić wyzwanie dla niektórych grup społecznych. Wykluczenie cyfrowe może dotknąć szczególnie osoby starsze lub mieszkające w obszarach o ograniczonym dostępie do internetu.

Istotnym aspektem jest również wpływ na system edukacji. Szkoły i przedszkola muszą być przygotowane na przyjęcie większej liczby dzieci z Ukrainy, co może wymagać dodatkowego wsparcia językowego i adaptacyjnego.

Zmiany mogą również wpłynąć na strukturę wydatków rodzin. Utrata świadczenia w wysokości 800 złotych miesięcznie może znacząco wpłynąć na budżety domowe, szczególnie w przypadku rodzin wielodzietnych lub o niskich dochodach.

Eksperci zwracają uwagę na potrzebę monitorowania długoterminowych skutków tych zmian. Szczególnie istotne będzie śledzenie wskaźników ubóstwa wśród rodzin, które utracą świadczenie, oraz ich wpływu na rozwój dzieci.

Ważnym aspektem jest również potencjalny wpływ na decyzje prokreacyjne. Program 800 plus był pierwotnie pomyślany jako narzędzie wspierające dzietność, więc jego ograniczenie może wpłynąć na decyzje rodzin o posiadaniu dzieci.

W dłuższej perspektywie, zmiany te mogą przyczynić się do wypracowania bardziej zrównoważonego modelu integracji społecznej i wsparcia rodzin, który będzie łączył pomoc finansową z aktywizacją zawodową i edukacyjną.