Przedstawiciele państw członkowskich Unii Europejskiej w Radzie UE wstępnie uzgodnili rozszerzenie sankcji wobec Białorusi. Głównym powodem jest przemyt papierosów na terytorium UE dzięki balonów wysyłanych z Białorusi. Formalne zatwierdzenie i szczegóły nowych sankcji spodziewane są w przyszłym tygodniu.
Propozycja Litwy z końca listopada i początku grudnia obejmuje zakaz działalności dla dziesięciu białoruskich banków, nowe limity na nawozy oraz zakaz importu białoruskiego oleju rzepakowego i soli. Jak podaje Radio Wolna Europa, nowe sankcje mają dotyczyć osób i podmiotów zagrażających «suwerenności lub niepodległości jednego lub kilku jej państw członkowskich».
Rada UE wskazała, iż objęte będą osoby, które «planuje, kieruje, angażuje się, bezpośrednio lub pośrednio, we wspieranie lub w inny sposób ułatwia działania ukierunkowane na funkcjonowanie instytucji demokratycznych, działalność gospodarczą lub usługi świadczone w interesie publicznym». Sankcje obejmą także «nieuprawniony wjazd na terytorium państwa członkowskiego, w tym na jego przestrzeń powietrzną» oraz «zakłócanie funkcjonowania infrastruktury krytycznej».
Skala problemu z balonami
Od czerwca na terytorium Litwy przedostało się 315 nieautoryzowanych balonów z Białorusi. Jak przekazali anonimowi litewscy urzędnicy Radio Wolnej Europie, szczyt przypadł na październik – 71 naruszeń przestrzeni powietrznej. Lotniska w Wilnie i Kownie były czasowo zamykane 15 razy między październikiem a grudniem.
Skutki były poważne. Dotknęły ponad 320 lotów i ponad 45 000 pasażerów. Według litewskiego portalu Delfi, jeden balon może przenieść około 60 000 papierosów. Balony mogą gwałtownie osiągnąć wysokość 5 kilometrów, co utrudnia ich wykrycie przez radary.
Białoruskie niezależne służby dziennikarskie BuroMedia podają, iż Białoruś produkuje rocznie około 34 miliardów papierosów – 1,7 miliarda paczek. Połowa trafia do nielegalnych kanałów dystrybucji.
Próby przemytu w Polsce i na Łotwie
Podlaski Oddział Straży Granicznej poinformował 1 grudnia o 126 próbach przemytu balonami i 19 przy użyciu dronów w tym roku. Wartość przemycanego towaru oszacowano na 3,6 miliona złotych.
Rudolf Bounis, rzecznik łotewskiej Straży Granicznej, przekazał 2 grudnia, iż od początku roku do końca listopada wykryto ponad 30 podejrzanych obiektów. Osiem zostało przchwyconych, przewożąc łącznie 720 000 papierosów.
Ocena skuteczności sankcji
Kamil Kłysiński z Ośrodka Studiów Wschodnich w rozmowie z PAP ocenił zamknięcie granic jako «broń atomową» w kontekście ekonomicznym. Dodał jednak: «Jednak, żeby ta dotkliwość sankcji była skuteczna, blokada musiałaby trwać dłużej».
Aleksandra Kuczyńska-Zonik z Katedry Systemów Politycznych i Komunikowania Międzynarodowego KUL oraz Instytutu Europy Środkowej wskazała w wywiadzie dla PAP na przykład nieudanej próby Litwy: «Kilka tygodni temu Litwa zamknęła granicę z Białorusią. Jaki był tego efekt? Musiała się z tego wycofać, bo Białoruś zamknęła przejścia po swojej stronie, zatrzymując litewskie ciężarówki. Tak oto sankcje nałożone przez Litwę na Białoruś odbiły się rykoszetem na obywatelach litewskich».
Litwa zamknęła granicę z Białorusią 29 października na miesiąc, ale musiała ją otworzyć po trzech tygodniach. Kuczyńska-Zonik zauważyła, iż ograniczenie tranzytu z Białorusi do obwodu kaliningradzkiego wymagałoby renegocjacji na forum UE: «Trzeba byłoby to ponownie przedyskutować na forum UE. Pozyskać poparcie dla takiego rozwiązania. A nie wszyscy jej członkowie podchodziliby do tego przychylnie. W każdym razie to trwa».
Kłysiński zaznaczył w rozmowie z PAP, iż Białoruś działa pod wpływem Moskwy: «Więc jeżeli w Moskwie zostało postanowione, iż teraz atakujemy, prowokujemy Litwę, to, czy Białoruś tego chce, czy nie, będzie to robić. choćby kosztem interesów gospodarczych. Tym niemniej reakcja powinna być twarda, bo tylko takie sygnały rozumie Mińsk».
Uwaga: Ten artykuł został stworzony przy użyciu Sztucznej Inteligencji (AI).
