RCB szykuje scenariusze ewakuacji. Polska przygotowuje się na najgorsze

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) rozpoczęło prace nad nowymi planami ewakuacyjnymi, które mają uwzględniać najnowsze wnioski płynące z wojny w Ukrainie oraz współczesne standardy zarządzania kryzysowego. Dyrektor RCB Zbigniew Muszyński w rozmowie z portalem InfoSecurity24 podkreślił, iż nowe rozwiązania będą odpowiedzią na wyzwania, jakie stawiają przed Polską współczesne zagrożenia geopolityczne.

Fot. Obraz zaprojektowany przez Warszawa w Pigułce wygenerowany w DALL·E 3

Opracowanie planów ewakuacji ludności to jedno z kluczowych zadań nałożonych na Rządowe Centrum Bezpieczeństwa przez ustawę o ochronie ludności i obronie cywilnej, która weszła w życie w styczniu 2025 roku. Zgodnie z artykułem 22 tej ustawy, RCB ma nie tylko przygotować krajowy plan ewakuacji, ale również koordynować działania wojewodów w zakresie tworzenia lokalnych planów ewakuacyjnych. To systemowe podejście ma zapewnić spójność i efektywność procedur na wszystkich szczeblach administracji.

Zbigniew Muszyński wyjaśnił, iż prace nad wytycznymi dla wojewodów prowadzone są w ścisłej współpracy ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego. Ta kooperacja między cywilnymi i wojskowymi instytucjami jest niezbędna dla stworzenia skutecznego systemu, który będzie funkcjonował zarówno w czasie pokoju, jak i w sytuacjach podwyższonego zagrożenia. Dyrektor RCB szczególnie podkreślił konieczność adaptacji istniejących koncepcji do współczesnych realiów, wskazując na konflikt w Ukrainie jako źródło cennych doświadczeń.

Wojna za naszą wschodnią granicą pokazała, jak najważniejsze znaczenie dla ochrony ludności cywilnej ma sprawny system ewakuacji. W Ukrainie masowe przemieszczenia ludności, obejmujące miliony osób, stanowiły ogromne wyzwanie logistyczne i organizacyjne. Doświadczenia ukraińskie wskazują na potrzebę elastycznych rozwiązań, które mogą być dostosowane do różnorodnych scenariuszy zagrożeń – od klęsk żywiołowych, przez awarie przemysłowe, aż po konflikty zbrojne.

W swoich wypowiedziach dyrektor Muszyński zwrócił szczególną uwagę na konieczność zapewnienia płynnej współpracy między poszczególnymi województwami oraz między Polską a krajami sąsiednimi. Te „punkty styku”, jak określił je szef RCB, są krytycznymi elementami każdego planu ewakuacyjnego, ponieważ w sytuacji kryzysowej przemieszczanie ludności nie ogranicza się do granic administracyjnych jednego regionu czy choćby państwa. Koordynacja międzywojewódzka i międzynarodowa jest niezbędna dla skutecznego zarządzania przepływami ludności w sytuacjach nadzwyczajnych.

Polska, ze względu na swoje położenie geopolityczne, musi być szczególnie dobrze przygotowana na różnorodne scenariusze kryzysowe. Bliskość konfliktu w Ukrainie, zmieniające się zagrożenia klimatyczne oraz ogólna niestabilność międzynarodowa sprawiają, iż posiadanie nowoczesnych, skutecznych planów ewakuacyjnych staje się priorytetem dla zapewnienia bezpieczeństwa obywateli.

Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej, stanowiąca podstawę prawną dla działań RCB, jest kompleksowym aktem prawnym, który reguluje nie tylko kwestie ewakuacji, ale również inne aspekty bezpieczeństwa cywilnego. Obejmuje ona szczegółowe przepisy dotyczące systemów ostrzegania i alarmowania, infrastruktury schronów, wzmacniania społecznej odporności na kryzysy, budowania zasobów i struktur ochrony ludności oraz funkcjonowania obrony cywilnej w czasie wojny. Istotnym elementem ustawy są również zasady finansowania działań związanych z ochroną ludności.

Maciej Kierwiński, były szef Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, podkreślał w swoich wypowiedziach znaczenie infrastruktury transportowej w procesie ewakuacji. Zaznaczał, iż państwo musi być zdolne do szybkiego i sprawnego przetransportowania zagrożonej ludności cywilnej do bezpiecznych, wcześniej zdefiniowanych lokalizacji. Ta zdolność wymaga nie tylko odpowiednich planów, ale również konkretnych zasobów materialnych i ludzkich, które mogą zostać gwałtownie zmobilizowane w sytuacji kryzysowej.

Prace nad nowymi planami ewakuacji ludności wpisują się w szerszy kontekst wzmacniania odporności państwa na różnorodne zagrożenia. W obliczu rosnącej niepewności międzynarodowej, zmian klimatycznych i innych potencjalnych źródeł destabilizacji, Polska, podobnie jak inne kraje europejskie, intensyfikuje wysiłki na rzecz poprawy swoich zdolności w zakresie zarządzania kryzysowego i ochrony ludności cywilnej.

Doświadczenia ukraińskie pokazują, jak ważna jest nie tylko techniczna strona ewakuacji – dostępność środków transportu, wyznaczenie tras ewakuacyjnych, zapewnienie zakwaterowania dla ewakuowanej ludności – ale również wymiar psychologiczny i informacyjny. Skuteczne komunikowanie się z obywatelami, zapewnienie im wiarygodnych informacji i wsparcia psychologicznego to elementy, które mogą zadecydować o powodzeniu całej operacji.

Współczesne plany ewakuacyjne muszą również brać pod uwagę specyficzne potrzeby różnych grup społecznych – osób starszych, niepełnosprawnych, rodzin z małymi dziećmi czy cudzoziemców nieznających języka polskiego. Doświadczenia z Ukrainy pokazały, iż brak uwzględnienia tych specyficznych potrzeb może prowadzić do poważnych problemów w trakcie realizacji ewakuacji.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, pracując nad wytycznymi dla wojewodów, analizuje również międzynarodowe standardy i najlepsze praktyki w zakresie planowania ewakuacji. Wiedza ekspercka z krajów, które mają bogate doświadczenia w zarządzaniu kryzysowym, takich jak Japonia, Izrael czy Stany Zjednoczone, może stanowić cenne źródło inspiracji dla polskich planistów.

Zbigniew Muszyński podkreśla, iż opracowywane plany muszą być realistyczne i dostosowane do konkretnych warunków lokalnych. Nie chodzi o tworzenie teoretycznych modeli, które mogłyby nie sprawdzić się w praktyce, ale o pragmatyczne rozwiązania, które można skutecznie wdrożyć w sytuacji rzeczywistego zagrożenia. Dlatego też wytyczne przygotowywane przez RCB będą stanowić ramy dla planów wojewódzkich, które z kolei zostaną dostosowane do specyficznych uwarunkowań poszczególnych regionów.

Warto zauważyć, iż skuteczny system ewakuacji wymaga nie tylko odpowiednich planów i procedur, ale również systematycznych ćwiczeń i szkoleń. Tylko poprzez regularne testowanie opracowanych rozwiązań można wykryć potencjalne słabości i wprowadzić niezbędne korekty. Można się spodziewać, iż po opracowaniu nowych planów ewakuacyjnych, zostaną one poddane rygorystycznym testom w ramach krajowych i regionalnych ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego.

Dla przeciętnego obywatela nowe plany ewakuacyjne oznaczają zwiększenie poziomu bezpieczeństwa. W sytuacji kryzysowej istnienie sprawnych, dobrze przygotowanych mechanizmów ewakuacji może dosłownie ratować życie. Jednocześnie świadomość, iż państwo jest przygotowane na różne scenariusze kryzysowe, może przyczyniać się do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa w społeczeństwie.

Planowanie ewakuacji to nie tylko kwestia bezpieczeństwa państwa, ale również odpowiedzialność każdego obywatela. Sondaże pokazują zróżnicowane podejście Polaków do potencjalnych sytuacji kryzysowych. Część deklaruje gotowość do aktywnego uczestnictwa w obronie kraju, inni preferują ewakuację, a jeszcze inni myślą o pozostaniu w miejscu zamieszkania bez podejmowania żadnych działań. Ta różnorodność postaw musi być brana pod uwagę w procesie planowania ewakuacji.

Dyrektor RCB zaznacza, iż opracowywane plany ewakuacji muszą uwzględniać nie tylko scenariusze związane z konfliktem zbrojnym, ale również inne rodzaje zagrożeń, takie jak powodzie, pożary wielkoobszarowe, awarie przemysłowe czy katastrofy naturalne. W każdym z tych przypadków procedury ewakuacyjne mogą się różnić, co wymaga elastycznego podejścia i wielowariantowego planowania.

Współpraca między RCB a Sztabem Generalnym Wojska Polskiego w zakresie planowania ewakuacji jest przykładem kompleksowego podejścia do bezpieczeństwa, które integruje elementy cywilne i wojskowe. W sytuacjach kryzysowych o dużej skali, zasoby wojskowe – w tym środki transportu, personel medyczny czy zaplecze logistyczne – mogą odegrać kluczową rolę we wsparciu cywilnych operacji ewakuacyjnych.

Proces opracowywania nowych planów ewakuacji ludności jest długotrwały i złożony. Wymaga konsultacji z wieloma interesariuszami, analizy różnorodnych scenariuszy zagrożeń, oceny dostępnych zasobów oraz przewidywania potencjalnych wyzwań. Jednakże, jak podkreśla Zbigniew Muszyński, jest to inwestycja w bezpieczeństwo Polski i jej obywateli, która może przynieść nieocenione korzyści w sytuacji rzeczywistego kryzysu.

Polska, wykorzystując swoje własne doświadczenia, wnioski z konfliktu w Ukrainie oraz międzynarodowe standardy i najlepsze praktyki, ma szansę stworzyć jeden z najbardziej zaawansowanych systemów ewakuacji ludności w Europie. System ten, będący elementem szerszej strategii bezpieczeństwa narodowego, stanowić będzie istotny wkład w budowanie odporności państwa na współczesne zagrożenia.

Źródło: InfoSecurity24/gazeta.pl/Warszawa w Pigułce.