27 września przypada rocznica powstania Polskiego Państwa Podziemnego – wyjątkowego fenomenu w dziejach II wojny światowej. Właśnie tego dnia, w 1939 roku, powołano Służbę Zwycięstwu Polski, pierwszą strukturę podziemnego państwa, które przez lata okupacji prowadziło działalność administracyjną, sądowniczą i wojskową. Armia Krajowa, będąca jego zbrojnym ramieniem, stała się największą organizacją podziemną w okupowanej Europie.
W Pińczowie miejscem szczególnej pamięci jest cmentarz wojenny na Zawięzieniu. Początkowo założony w latach I wojny światowej, jako miejsce pochówku żołnierzy armii austro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej, później stał się również świadkiem dramatycznych wydarzeń II wojny światowej. To tutaj, w lipcu 1943 roku, hitlerowcy rozstrzelali czterech instruktorów harcerskich z Szarych Szeregów. Waldemar Kaczmarczyk – pseudonim Krzak, Czesław Lech – pseudonim Młot, Zdzisław Marczewski – pseudonim Giermek i Antoni Piasecki – pseudonim Kułak zostali aresztowani w trakcie tajnych zajęć szkoły podchorążych. Ich śmierć to największa tragedia pińczowskiej konspiracji.
Dzisiejsza rocznica przypomina, iż wolność nigdy nie jest dana raz na zawsze. Polskie Państwo Podziemne było wyrazem siły narodu, który choćby w najtrudniejszych warunkach potrafił zorganizować się i działać w imię niepodległości. Pamięć o bohaterach – żołnierzach, harcerzach, zwykłych obywatelach – zobowiązuje nas, by pielęgnować wartości patriotyzmu i odpowiedzialności za wspólne dobro.
Zawięzienie pozostaje ważnym symbolem tej pamięci. Cmentarz otoczony jest kamiennym murem i kryje w sobie historię cierpienia oraz ofiary, ale też niezłomności i ducha walki o wolność. To miejsce uczy nas szacunku do przeszłości, przypomina o ofierze złożonej przez poprzednie pokolenia i wzywa do tego, by nigdy nie zapomnieć, jak wysoką cenę zapłacono za wolność, którą dziś możemy się cieszyć.