Na tle wojny rosyjsko-ukraińskiej i zmiennych stosunków między Kazachstanem a Rosją Uzbekistan zyskuje strategiczne znaczenie dla Chin jako potencjalny stabilny wschodzący rynek w Azji Centralnej. W rezultacie Pekin podjął bardziej skoordynowane wysiłki, aby rozszerzyć swoją miękką siłę na cały kraj.
Od początku wojny chińskie inwestycje w Uzbekistanie systematycznie rosną. W szczególności dwa sektory, sektor motoryzacyjny i sektor zielonej energii, odzwierciedlają ogólną rosnącą siłę gospodarczą Pekinu w regionie.
W sektorze motoryzacyjnym chińskie marki samochodowe zwiększają swój udział w rynku, ponieważ rosyjskie firmy wycofują się z regionu z powodu zachodnich sankcji. Co więcej, bardziej przystępne cenowo i przyjazne dla środowiska chińskie marki coraz częściej przyciągają uwagę uzbeckich konsumentów.
Inwestycje w uzbecki sektor motoryzacyjny
W 2022 roku Uzbekistan importował samochody z 34 innych krajów, przy czym Chiny miały największy udział – 11 159 samochodów. W tej branży Chiny odgrywają dla Uzbekistanu szczególnie istotną rolę, zwłaszcza w kontekście importu pojazdów hybrydowych i elektrycznych. W styczniu 2023 r. Uzbekistan sprowadził 389 pojazdów elektrycznych, z czego 346 stanowiły samochody chińskie.
Oprócz importu Uzbekistan podpisał umowy z różnymi chińskimi firmami w celu przyciągnięcia inwestycji i lokalizacji produkcji. W ostatnim czasie głównymi przykładami rosnącej obecności chińskich marek w Uzbekistanie była umowa podpisana pomiędzy UzAuto Motors a chińskim producentem samochodów BYD Auto oraz umowa uzgodniona przez Asaka Motors International i EXEED na organizację produkcji samochodów w Uzbekistanie. Ponadto uzbecka firma Roodell rozpoczęła montaż modeli chińskiej firmy Chery w fabryce ADM-Jizzakh zlokalizowanej w Jizzakh Free Economic Zone we wschodnim Uzbekistanie.
Zielona energia to kolejny obszar, w którym chińskie firmy stają się coraz bardziej aktywne. Zimą 2022 roku niedobory gazu i kryzys energetyczny spowodowały wiele problemów w Uzbekistanie. W tym kontekście Taszkent zaczął szukać alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza zielonych źródeł energii, przy czym branża doświadcza znacznego wzrostu napływu chińskich inwestycji. W 2022 roku wybrano ofertę chińskich firm GD Power Development i PowerChina na budowę elektrowni fotowoltaicznych w Namangan. W lutym 2023 roku Uzbekistan podpisał dwie umowy z Energy China i Huaneng Renewables na budowę elektrowni fotowoltaicznych.
Inwestycje w zieloną energię
Ponadto Chiny planują budowę fabryki paneli fotowoltaicznych w Ferganie we wschodnim Uzbekistanie. Nic dziwnego, iż chińskie firmy wolą inwestować w regionach, w których rośnie zapotrzebowanie na energię, takich jak Namangan i Fergana. choćby jeżeli Chiny nie odgrywają roli inwestora, odgrywają kluczową rolę jako eksporter krytycznego sprzętu. Pekin dostarcza turbiny i generatory do budowy farmy wiatrowej Zarafshan budowanej przez państwową firmę Masdar ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich w regionie Navoi w Uzbekistanie.
Dekret podpisany przez prezydenta Uzbekistanu Szawkata Mirzijojewa w sprawie przyspieszenia wprowadzania energii odnawialnej i technologii energooszczędnych w 2023 roku najprawdopodobniej będzie sprzyjał dalszemu udziałowi chińskich firm w sektorze zielonej energii Uzbekistanu.
Chiny przesuwają priorytety inwestycyjne z rozwoju infrastruktury na produkcję w nadziei na zmniejszenie nastrojów antychińskich w państwach Azji Środkowej. W tym kontekście kooperacja w sektorze motoryzacyjnym może utorować drogę do lokalizacji wytwarzanych produktów – takich jak produkcja silników, silników elektrycznych i akumulatorów samochodowych – przyspieszając w ten sposób industrializację w Uzbekistanie i tworząc nowe miejsca pracy.
Pytania o odbiór społeczny w Uzbekistanie chińskiej ekspansji
Zwiększone inwestycje w sektor zielonej energii pomogą też Uzbekistanowi zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza, oszczędzać gaz i zmniejszyć skuteczność nacisków Moskwy na Taszkent, by importował więcej rosyjskiego surowca. Oczywiście inwestycje wzmacniają także dalszą ekspansję potęgi gospodarczej Chin w Uzbekistanie i zwiększają ich konkurencyjność wobec regionalnych rywali – na co Taszkent będzie musiał uważać. Jednak pomimo zmieniającej się strategii inwestycyjnej Chin i ich pozytywnego wkładu w gospodarkę Uzbekistanu, narastają pewne obawy co do Chin i ich zwiększonych inwestycji w Uzbekistanie.
Wpływy gospodarcze Chin w Uzbekistanie stale rosną, zwłaszcza w sektorach zielonej energii i motoryzacji. Jednak pomimo zmieniającej się strategii inwestycyjnej Pekinu i obiecanego pozytywnego wpływu na rozwój Uzbekistanu, sondaże opinii publicznej wskazują na rosnący niepokój o Chiny na szczeblu lokalnym. Czynnik ten może nie wpłynąć na krótkoterminowe zaangażowanie gospodarcze Pekinu, gdyż ludność Uzbekistanu jest znacznie bardziej przychylnie nastawiona do chińskich inwestycji w porównaniu z silnymi nastrojami antychińskimi w Kazachstanie i Kirgistanie. jeżeli jednak w perspektywie średnio- i długoterminowej opinia publiczna Uzbekistanu będzie mniej pozytywnie nastawiona, będzie to stanowić poważne wyzwanie dla Pekinu w zwiększaniu wpływów gospodarczych w Uzbekistanie, tak jak miało to miejsce w przypadku Kazachstanu i Kirgistanu.
Kacper Ochman
Kaukaz Południowy i Azja Centralna to obszary, które leżą w obszarze moich zainteresowań już od czasów studiów. Bezpośrednią inspiracją dla mnie do stworzenia bloga były podobne platformy prowadzone przez ekspertów zajmujących się innymi regionami. Kierunek Kaukaz to miejsce gdzie będę dzielił się obserwacjami i analizami. Chciałbym aby moje wpisy były interesujące i interesujące zarówno dla osób nieobytych z tematyką wschodnią jak również osób znających temat od podszewki.
