Główna ceremonia 80. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu Auschwitz rozpoczęła się w namiocie ustawionym przed historyczną bramą główną byłego obozu Auschwitz II-Birkenau. Uczestniczy w niej ponad 50 byłych więźniów.
Ceremonia zgromadziła około 3 tys. uczestników. Powita ich Marian Turski, ocalały z Auschwitz i członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.
Podczas uroczystości przemówienia wygłoszą ocalali: Janina Iwańska, deportowana do obozu w 1944 roku jako 14-latka z powstańczej Warszawy, Tova Friedman, jako dziecko więziona w getcie w Tomaszowie Mazowieckim, obozie pracy w Starachowicach, a potem w KL Auschwitz II-Birkenau, a także Leon Weintraub, jeden z ostatnich żyjących ocalałych z getta Litzmannstadt, były więzień Auschwitz i innych obozów.
W ich słowa wsłuchają się wysłannicy z 61 państw i organizacji międzynarodowych reprezentowanych na uroczystości. Gospodarzem jest prezydent RP Andrzej Duda, który objął nad uroczystościami honorowy patronat. Obecni są między innymi przedstawiciele polskiego rządu, król Karol III (Zjednoczone Królestwo), prezydenci Frank-Walter Steinmeier (Niemcy) i Emmanuel Macron (Francja), kanclerz Niemiec Olaf Scholz, a także przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola. Izrael reprezentowany jest przez ministra edukacji Joawa Kisza. Przyjechał również prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.
Nieobecna jest Rosja, która ze względu na jej agresję na Ukrainę nie została zaproszona.
Podczas uroczystości przemówią także: przewodniczący Światowego Kongresu Żydów Ronald Lauder i dyrektor Muzeum Auschwitz Piotr Cywiński.
Między wystąpieniami zabrzmią utwory czterech kompozytorów, którzy trafili do Auschwitz. Żydzi: niemiecki Simon James i czeski Gideon Klein, nie przeżyli. Dwaj pozostali ocaleli; zmarli wiele lat po wojnie. To Polak Józef Kropiński i polski Żyd Szymon Laks. Ich kompozycje wykona kwartet klarnetowy w składzie: Grzegorz Tobis, Piotr Wybraniec, Waldemar Żarów i Tomasz Żymła.
Później zmówione zostaną modlitwy. Rozpocznie je dźwięk szofaru, baraniego rogu używanego przez Żydów podczas wydarzeń religijnych. Zabrzmi modlitwa kadisz, a później Psalm 42. Obecni są duchowni reprezentujący różne grupy ofiar: przedstawiciele judaizmu, Kościoła katolickiego i prawosławnego, Kościołów protestanckich i islamu.
Uroczystość zwieńczy oddanie hołdu ofiarom. Ocalali i szefowie delegacji złożą go przy ustawionym w miejscu uroczystości historycznym kolejowym wagonie towarowym. Takimi samymi Niemcy przewozili Żydów na zagładę.
