Pomimo braku znaczących i przełomowych decyzji na niedawnym szczycie Azja Centralna – Chiny można odnotować znaczący wzrost obecności państwa środka w regionie. Ostatnie działania ekspansywne chińskiej dyplomacji gospodarczej skupiają się przede wszystkim na istotnych sektorach gospodarek państw Azji Środkowej.
W ślad za rosnącą wymianą handlową idą inwestycje w sektory wydobycia, energetyki, przemysł samochodowy, transport oraz media.
Kazachstan
Chiny rozszerzają swój zasięg medialny w Kazachstanie. CCTV+, oddział chińskiego nadawcy krajowego, podpisał 14 maja umowę o współpracy z agencją informacyjną Business Kazakhstan . Zgodnie z umową telewizja CCTV+ zapewni kazachskiemu kanałowi treści do dystrybucji za pośrednictwem platform internetowych i mediów społecznościowych, w tym wideo i specjalistycznych serwisów informacyjnych.
Wydaje się, iż porozumienie ma na celu poprawę wizerunku Chin w państwie Azji Środkowej, przy jednoczesnym wzmocnieniu pro-pekińskiej narracji dotyczącej spraw międzynarodowych. CCTV+ określa się jako największa chińska agencja informacyjna wideo, dodając, iż „jest zaangażowana w opowiadanie historii Chin reszcie świata”.
Prezydent Kazachstanu Kassym-Żomart Tokajew z zadowoleniem przyjmuje bliskie stosunki z Chinami, ale nie za bliskie. W rozmowie z główną chińską telewizją CCTV Tokajew powtórzył, iż Chiny są kluczowym partnerem dla Kazachstanu. „Powinniśmy cieszyć się strategicznym partnerstwem i wieczną przyjaźnią między obydwoma krajami.” – powiedział Tokajew w rozmowie z CCTV, mówiąc po angielsku. Prezydent Kazachstanu podkreślił także, iż każdy kraj „ma swoją własną ścieżkę rozwoju”, dodając, iż „nie powinno być ingerencji z zewnątrz w wewnętrzne sprawy żadnego kraju”.
Kazachstan i Chiny dążą do ulepszenia operacji w Khorgos, centrum wolnego handlu na wspólnej granicy obu krajów. Centrum od 2011 roku w dużej mierze nie dorównało oczekiwaniom jako bramy do handlowej do Chin. Oba kraje chcą „ujednolicić istniejącą infrastrukturę w jeden system”. To, czy taka zmiana może znacząco zwiększyć wolumen handlu, dopiero się okaże. Oprócz zatorów w infrastrukturze, korupcja jest wymieniana w przeszłości jako główny problem w Khorgos.
KazTransOil JSC przedłużył umowę z Rosnieftem na transport ropy rosyjskiego producenta do Chin, zgodnie z oświadczeniem wydanym 15 maja przez kazachstańską firmę. Umowa na transport 10 mln ton rosyjskiej ropy rocznie do ChRL będzie obowiązywać do 1 stycznia 2034 r. Za ułatwienie dostaw KazTransOil otrzymuje opłatę w wysokości 15 USD za tonę. W ciągu pierwszych czterech miesięcy 2023 roku firma przetransportowała przez Kazachstan do Chin 3,2 mln ton rosyjskiej ropy.
Uzbekistan
Chiny były głównym inwestorem zagranicznym w Uzbekistanie w pierwszym kwartale 2023 r., poinformowała 13 maja Państwowa Agencja Statystyczna. Druga Rosja miała 15,7 proc. udziału, a Arabia Saudyjska była trzecim co do wielkości inwestorem kwartału z udziałem 13,5 proc. Za podium uplasowała się Turcja. Pilotażowe programy walki z ubóstwem opracowane przy udziale chińskich ekspertów zostaną wdrożone w każdym regionie Uzbekistanu. Prezydenckie służby prasowe poinformowały również, iż 15 bilionów uzbeckich somów (około 1,3 mld USD) zostanie przeznaczone na wsparcie małych, rodzinnych firm w kraju. Rząd dodatkowo przeznaczy 200 tys. hektarów gruntów pod rozwój rolnictwa.
Szef Uzbeckiej Agencji Innowacji spotkał się z przedstawicielami chińskiej firmy SuperMap International Ltd. wypracowując wstępną umowę o współpracy. Według raportu opublikowanego 10 maja na Narodowym Portalu Naukowym Rządu Uzbekistanu umowa obejmuje „współpracę w dziedzinie teledetekcji ziemi, łączności satelitarnej [oraz] wykorzystania systemów nawigacyjnych w celu zwiększenia wydajności w dziedzinie rolnictwa i gospodarkę wodną”.
Fabryka Astana Motors w Kazachstanie osiągnęła porozumienie z chińskim producentem samochodów Changan w sprawie produkcji modeli Alsvin. Rozpoczęcie operacji planowane jest na koniec 2024 r. Przedsięwzięcie będzie miało na celu eksport do 60 procent samochodów montowanych w fabryce. Chiny zarejestrowały 60-procentowy udział samochodów importowanych przez Uzbekistan w pierwszym kwartale 2023 r. Ogólnie Uzbekistan sprowadził w tym kwartale nieco ponad 10 000 samochodów. Korea Południowa miała drugi najwyższy całkowity eksport z 36-procentowym udziałem. Pozostałą część stanowili amerykańscy producenci samochodów.
Kirgistan
Administracja prezydenta próbuje stłumić internetowe pogłoski, jakoby Biszkek był gotów przekazać Chinom duże złoże rudy żelaza. Według plotek w mediach społecznościowych kirgiscy urzędnicy byli gotowi wymienić kontrolę nad złożem Zhetim-Too na chińskie umorzenie długów. 11 maja rzecznik prezydenta Daijrybek Orunbekow zaprzeczył plotce w poście na Facebooku . „Zarządzamy Zhetim-Too w 100 procentach. Ani jeden procent nie może być przekazany komuś innemu”. Wskazał też w poście, iż rząd kirgiski niedługo sfinansuje budowę zakładu metalurgicznego i stworzy miejsca pracy dla okolicznych mieszkańców.
Tadżykistan
China Southern Airlines uruchomiły w maju nową trasę do Duszanbe. Lot raz w tygodniu połączy chińskie miasta Xi’an i Urumczi ze stolicą Tadżykistanu. Tymczasem przedstawiciele tadżyckiej linii lotniczej Somon Air rozważają zakup samolotów Y-12 chińskiego producenta AVIC.
Kacper Ochman
Kaukaz Południowy i Azja Centralna to obszary, które leżą w obszarze moich zainteresowań już od czasów studiów. Bezpośrednią inspiracją dla mnie do stworzenia bloga były podobne platformy prowadzone przez ekspertów zajmujących się innymi regionami. Kierunek Kaukaz to miejsce gdzie będę dzielił się obserwacjami i analizami. Chciałbym aby moje wpisy były interesujące i interesujące zarówno dla osób nieobytych z tematyką wschodnią jak również osób znających temat od podszewki.
