Szkoły 2025: Koniec z HiT, nowe ferie i mniej religii! Rewolucja dla uczniów i nauczycieli od września

Nadchodzący rok szkolny 2025/2026 przyniesie prawdziwą rewolucję w polskiej edukacji. Od 1 września 2025 roku uczniowie i nauczyciele zmierzą się z szeregiem fundamentalnych zmian, które dotkną podstawy programowe, organizację zajęć, a choćby terminy ferii zimowych. Znikną znane dotąd przedmioty, pojawią się nowe, a także modyfikacje obejmą zasady zatrudnienia i wynagradzania kadry pedagogicznej. Te kompleksowe reformy mają na celu unowocześnienie systemu i dostosowanie go do współczesnych wyzwań, jednak ich wprowadzenie wiąże się z wieloma praktycznymi konsekwencjami dla całej społeczności szkolnej.

Nowe Przedmioty: Edukacja Obywatelska i Zdrowotna Zastępują Stare

Kluczową zmianą jest wprowadzenie dwóch nowych przedmiotów. Edukacja obywatelska zastąpi kontrowersyjną Historię i Teraźniejszość (HiT), koncentrując się na przygotowaniu młodzieży do świadomego i odpowiedzialnego zaangażowania w życie społeczne. Przedmiot będzie nauczany w szkołach ponadpodstawowych, początkowo w klasie II liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły I stopnia, a w kolejnych latach obejmie szersze roczniki.

Drugą nowością jest edukacja zdrowotna, która wejdzie w miejsce wychowania do życia w rodzinie. Ma ona integrować wiedzę z różnych dziedzin – od medycyny po nauki społeczne – odnosząc się do zdrowia fizycznego, psychicznego, seksualnego, społecznego i środowiskowego na wszystkich etapach życia. Ważna informacja dla rodziców: w pierwszym roku (2025/2026) edukacja zdrowotna będzie przedmiotem nieobowiązkowym. Rezygnację z zajęć będzie można zgłosić do 25 września. Decyzja ta, ogłoszona przez minister Barbarę Nowacką, była efektem rozmów z nauczycielami i miała na celu ochronę szkół przed „awanturą polityczną” po protestach części społeczeństwa i Kościoła.

Przełom w WF i Zmiany w Lekcjach Religii

Od września 2025 roku obowiązywać będzie również nowa podstawa programowa wychowania fizycznego. Nacisk położono na wszechstronny rozwój umiejętności ruchowych, zachęcając uczniów do aktywności fizycznej przez całe życie, w tym na świeżym powietrzu. Kluczowym elementem nowej podstawy są obowiązkowe testy sprawnościowe przeprowadzane w każdej klasie od lutego do kwietnia. Nauczyciele WF ocenią bieg wahadłowy 10 × 5 m, 20-metrowy wytrzymałościowy bieg wahadłowy, podpór w leżeniu przodem na przedramionach (tzw. deska) oraz skok w dal z miejsca. Dodatkowo, w szkołach ponadpodstawowych wprowadzony zostanie obowiązkowy dział zapoznający z ćwiczeniami stosowanymi w rekrutacji do służb mundurowych.

Zmieni się także wymiar lekcji religii lub etyki. Od nowego roku szkolnego zajęcia te mają odbywać się w wymiarze jednej godziny tygodniowo, bezpośrednio przed lub po obowiązkowych zajęciach edukacyjnych ucznia. Rozporządzenie w tej sprawie zostało zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego przez I prezes Sądu Najwyższego Małgorzatę Manowską, która wskazywała na naruszenie praw rodziców. Mimo orzeczenia TK z 3 lipca, Ministerstwo Edukacji Narodowej podkreśla, iż „to minister odpowiedzialny za oświatę kształtuje prawo oświatowe w Polsce”, a rozporządzenia opublikowane w Dzienniku Ustaw stanowią obowiązujące prawo.

Nowe Terminy Ferii i Likwidacja „Godzin Czarnkowych”

Praktyczne zmiany dotkną również okresów wypoczynku. Od 2025 roku ferie zimowe będą odbywać się w trzech, a nie jak dotychczas w czterech terminach. Ministerstwo dokonało nowego podziału województw, eliminując osobny termin dla Podlasia i Warmii-Mazur. Nowe daty to:

• 19 stycznia – 1 lutego: mazowieckie, pomorskie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie.
• 2 – 15 lutego: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, zachodniopomorskie, małopolskie, opolskie.
• 16 lutego – 1 marca: podkarpackie, lubelskie, wielkopolskie, lubuskie, śląskie.

Od 1 września 2025 roku zlikwidowane zostają tzw. „godziny czarnkowe”, czyli godziny dostępności nauczyciela, podczas których musiał on być obecny w szkole na konsultacje z uczniami lub rodzicami. Rozwiązanie to, wprowadzone we wrześniu 2022 roku przez ówczesnego ministra Przemysława Czarnka, przestaje obowiązywać, co ma na celu większą elastyczność w pracy nauczycieli.

Kluczowe Zmiany dla Nauczycieli i Nowe Zawody

Rok szkolny 2025/2026 przyniesie także szereg istotnych modyfikacji w statusie zawodowym nauczycieli. Skrócony zostanie okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony dla nauczycieli bez stopnia awansu zawodowego – z dwóch lat szkolnych do jednego roku szkolnego. Uszczegółowione zostaną także przepisy dotyczące obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zastępstwa doraźne. Nauczyciel otrzyma wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, jeżeli w tym czasie realizował inne przydzielone przez dyrektora zajęcia. Wprowadzono także regulacje eliminujące przydzielanie zastępstw doraźnych nauczycielom bibliotekarzom i specjalistom w czasie ich własnych zajęć.

Ważną zmianą jest możliwość skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie lub rehabilitację uzdrowiskową dla nauczycieli, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok. Przywrócona zostanie również możliwość powierzenia stanowiska dyrektora szkoły lub placówki na kolejny okres bez konieczności przeprowadzania konkursu. W niepublicznych szkołach i placówkach oświatowych zwiększy się wymiar godzin (do 9 tygodniowo) dla nauczycieli specjalistów (np. pedagogów, psychologów) realizujących pomoc psychologiczno-pedagogiczną na podstawie innych umów niż umowa o pracę (np. zlecenie, B2B).

Kluczową informacją dla części kadry jest wygaszenie z dniem 31 sierpnia 2025 roku przepisów łagodzących ograniczenia w zatrudnieniu nauczycieli korzystających z nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych („kompensówek”). Oznacza to, iż nauczyciele pobierający to świadczenie nie będą mogli już pracować w szkole, przedszkolu czy ośrodku (nawet na stanowiskach niedydaktycznych) bez ryzyka zawieszenia świadczenia. Dotychczasowe odstępstwa, wprowadzone w związku z napływem uchodźców z Ukrainy (np. możliwość zatrudnienia jako pomoc nauczyciela czy nauczyciel języka polskiego dla obywateli Ukrainy), przestaną obowiązywać.

Warto również odnotować, iż od września 2025 roku możliwa będzie nauka w nowym zawodzie – technik gospodarki nieruchomościami, a wiosną 2026 roku po raz pierwszy przeprowadzony zostanie egzamin pisemny z języka ukraińskiego jako języka obcego na maturze dla wszystkich maturzystów.

Podsumowanie

Nadchodzący rok szkolny 2025/2026 to czas głębokich zmian w polskim systemie edukacji. Od nowych przedmiotów, przez modyfikacje w WF i lekcjach religii, po nowe terminy ferii i najważniejsze regulacje dla nauczycieli – każda z tych reform ma na celu dostosowanie szkoły do zmieniających się potrzeb społeczeństwa i rynku pracy. Zarówno uczniowie, rodzice, jak i nauczyciele powinni dokładnie zapoznać się z nowymi przepisami, aby być przygotowanym na rewolucję, która rozpocznie się już 1 września.