Tadeusz Borowski – Opowiadania – produkt ze sklepu Baba od polskiego
Pełne opracowanie i streszczenie Opowiadań („Pożegnanie z Marią”; „Proszę państwa do gazu”; „Ludzie, którzy szli”) Tadeusza Borowskiego – geneza, problematyka, typ narracji, język, motywy, konteksty, szczegółowe streszczenie każdego opowiadania – znajdziesz w moim sklepie!
Korzystasz z przygotowanego przeze mnie streszczenia i opracowania lektury, po inne opracowania zapraszam na stronę sklepu:
HTTPS://BABAODPOLSKIEGO.PL/SKLEP/
OPOWIADANIA („POŻEGNANIE Z MARIĄ”; „PROSZĘ PAŃSTWA DO GAZU”; „LUDZIE, KTÓRZY SZLI”)
Autor
Tadeusz Borowski (1922–1951)
Tytuł
„Pożegnanie z Marią”, „Proszę państwa do gazu”, „Ludzie, którzy szli” (opowiadania należące do cyklu pt. „Pożegnanie z Marią”)
Rodzaj literacki
Epika
Gatunek literacki
Opowiadanie
Data wydania
1946–1948 r.
Opowiadania „Proszę państwa do gazu”, „Ludzie, którzy szli” zostały po raz pierwszy wydane w tomie zbiorowym różnych autorów pt. „Byliśmy w Oświęcimiu” (Monachium 1946); następnie opowiadanie „Proszę państwa do gazu” wraz z „Pożegnaniem z Marią” i ukazały się w tomie „Pożegnanie z Marią. Opowiadania” (Warszawa 1948).
Epoka literacka
literatura II wojny światowej (1939–1945)
Miejsce wydania
Monachium [1946] – Warszawa [1948]
Czas akcji
Czasy II wojny światowej i okupacji niemieckiej
Miejsce akcji
Warszawa („Pożegnanie z Marią”); obóz koncentracyjny Auschwitz – Birkenau („Ludzie, którzy szli”; „Proszę państwa do gazu”, a także „U nas, w Auschwitzu” i in.)
Geneza
Tadeusz Borowski korzystał z osobistych doświadczeń, pisząc opowiadania. Urodził się w 1922 w Żytomierzu (należał więc do tzw. pokolenia Kolumbów – pierwszego urodzonego w wolnej Polsce, ok. roku 1920, wchodzącego w dorosłość w roku 1939). Kilkuletniego Tadeusza wychowywali dalsi krewni, ponieważ jego rodzice zostali zesłani w głąb Rosji, później rodzina osiedliła się w Warszawie. Po zdaniu matury na tajnych kompletach (1940) Borowski podjął studia na polonistyce na podziemnym Uniwersytecie Warszawskim. Jednocześnie pracował jako magazynier w przedsiębiorstwie budowlanym na warszawskiej Pradze. W 1942 roku wydał anonimowo na powielaczu debiutancki tom poezji „Gdziekolwiek ziemia… Cykl poetycki”. W czasie studiów poznał swoją narzeczoną Marię Rundo (1920–2001). W lutym 1943 roku został aresztowany przez Niemców. Po krótkim pobycie na Pawiaku został wywieziony do obozu w Oświęcimiu, gdzie po odpowiednim szkoleniu został flegerem (sanitariuszem). Przebywał tam do 12 sierpnia 1944 roku (do ewakuacji obozu), a następnie w obozach Dautmergen i Dachau (1945), po wyzwoleniu przebywał w obozie dla przesiedleńców we Freimannie, a następnie pracował w biurze Polskiego Czerwonego Krzyża w Monachium. W 1946 r. odbył podróż do Francji i Belgii i w maju tego roku wrócił do Warszawy. W grudniu 1946 roku ożenił się z Marią Rundą. Włączył się w bieżące życie literackie. W 1948 r. wydał dwa zbiory opowiadań o tematyce wojennej i obozowej – „Kamienny świat” oraz „Pożegnanie z Marią”. Borowski ich problematykę i kształt literacki przemyślał i częściowo przygotował już w obozie dla dipisów (od ang. od ang. displaced persons – osób przesiedlonych, które po uwolnieniu z obozu koncentracyjnego nie wróciły bezpośrednio do swojego kraju). Utwory te miały być zapisem doświadczeń i obserwacji z czasów wojny, świadectwem „czasów pogardy”. Borowski zmarł śmiercią samobójczą 3 lipca 1951 w Warszawie (tydzień po urodzeniu się córki – Małgorzaty).
Problematyka
Opowiadania Borowskiego ukazują życie ludności cywilnej podczas wojny i okupacji, w Warszawie („Pożegnanie z Marią”) i w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Borowski opisał nie tylko realia okupacyjnego czy obozowego życia, ale także mechanizmy niemieckich zbrodni i deformację psychiki więźniów, ich dehumanizację w obliczu ciągłego zagrożenia śmiercią. Nie zachował tu wyraźnego podziału na katów (Niemcy) i ofiary (więźniowie). Umieszczeni w obozie ludzie chcieli przede wszystkim przeżyć, robili więc wszystko, by za wszelką cenę ocalić swoje istnienie. Często ceną tą było przekroczenie granic moralnych. Można powiedzieć, iż funkcjonowali według przykazań „odwróconego dekalogu” – aby przetrwać, musieli kraść, zabijać, krzywdzić współwięźniów, oszukiwać, być posłusznym oprawcom, tłumić ludzkie odruchy i współczucie. Tak więzień stawał się „człowiekiem zlagrowanym”, myślał tylko kategoriami życia obozowego i postępował według obozowej moralności. Proces zlagrowania następował gwałtownie i był, według Borowskiego, jednym z mechanizmów podporządkowania sobie przez Niemców tłumów, które wysyłali na śmierć, przy biernej postawie pozostałych więźniów. Uważał on, iż człowiek w obliczu zagrożenia staje się bezduszny, pozbawiony godności, zdolny do najgorszych czynów, by tylko zachować swoje życie. Może zostać oprawcą, tym samym biorąc udział w zbrodniczym nazistowskim procederze. Borowskiemu zarzucano nihilizm (negowanie obowiązujących norm moralnych) i cynizm (postawa etyczna, charakteryzująca się podważaniem wartości i norm obowiązujących w danym środowisku), ponieważ jego ujęcie tematyki obozowej było dalekie od martyrologii. Bohaterowie opowiadań, zamiast heroizacji, podlegają reifikacji (uprzedmiotowieniu).
Typ narracji
Narratorem opowiadań jest Tadek, główny bohater, który wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej (narracja pierwszoosobowa). Czasem używa formy liczby mnogiej „my”, dzięki czemu utożsamia się z więźniami. Nie interesują go myśli, uczucia i motywacje bohaterów, ich stany psychiczne, nie jest wszechwiedzący. Przedstawia człowieka poprzez jego działanie, zachowanie, wygląd czy wypowiedzi. Taką technikę narracyjną nazywa się behawioryzmem. Chociaż odnajdujemy tu wątki autobiograficzne, nie możemy utożsamiać narratora z autorem.
Język
W płatnej wersji pliku.
Bohaterowie
W płatnej wersji pliku.
Style/kierunki
W płatnej wersji pliku.
Motywy literacki
W płatnej wersji pliku.
Konteksty
W płatnej wersji pliku.
Co jeszcze się omawia przy tej lekturze?
W płatnej wersji pliku.
Streszczenie
W płatnej wersji pliku.
Tadeusz Borowski – Opowiadania – produkt ze sklepu Baba od polskiego
Pełne opracowanie i streszczenie Opowiadań („Pożegnanie z Marią”; „Proszę państwa do gazu”; „Ludzie, którzy szli”) Tadeusza Borowskiego – geneza, problematyka, typ narracji, język, motywy, konteksty, szczegółowe streszczenie każdego opowiadania – znajdziesz w moim sklepie!
