Oekraïne heeft een aanval uitgevoerd op een tanker die deel uitmaakt van de Russische "schaduwvloot" in de Zwarte Zee. Gelijktijdig neemt de diplomatieke druk op president Volodymyr Zelensky toe om een Amerikaans vredesplan te accepteren, terwijl de EU probeert bevroren Russische tegoeden te gebruiken om Oekraïne financieel te steunen.
De tanker Dashan, op weg naar de Russische havenstad Novorossiejsk, liep grote schade op door explosies in de exclusieve economische zone van Oekraïne. Het schip voer op maximale snelheid met uitgeschakelde transponders. De "schaduwvloot" bestaat uit vaak slecht onderhouden schepen die worden ingezet om sancties te omzeilen.
Viceminister van Energie Mykola Kolisnyk meldde op de Oekraïense televisie dat Rusland ook gas-infrastructuur aanvalt: «Alleen al in de afgelopen 24 uur hebben we gezien dat de vijand gerichte aanvallen heeft uitgevoerd, met name in de regio Odessa, waaronder op het gastransportsysteem en de bijbehorende installaties.»
Trump's vredesplan en territoriale concessies
De Amerikaanse president Donald Trump voert intensieve diplomatieke gesprekken met Europese leiders over een vredesplan voor Oekraïne. Hij sprak dinsdag 40 minuten met de Franse, Britse en Duitse regeringsleiders over de voorgestelde plannen.
Het Amerikaanse voorstel volgt een "Koreaans model" met drie documenten: een vredesplan, veiligheidsgaranties en een economisch herstelplan. Het plan voorziet in een gedemilitariseerde zone langs de frontlinie van de provincie Donetsk tot de steden Zaporizhia en Kherson. Een tweede zone daarachter zou zwaar wapenvrij worden.
Oekraïne zou grondgebied moeten opgeven, specifiek het resterende kwart van de provincie Donetsk. In ruil zou de VS bereid zijn het maximale aantal Oekraïense militairen te verhogen van 600.000 naar 800.000. Oekraïne zou tegen 2027 lid kunnen worden van de EU.
Amerikaanse onderhandelaars Steve Witkoff en Jared Kushner hebben president Poetin bezocht en druk uitgeoefend op Zelensky. Een Oekraïense functionaris zei tegen de Amerikaanse nieuwssite Axios: «Het voelde alsof de VS ons de wens van Rusland om de volledige Donbas in te palmen op verschillende manieren probeerden te verkopen, en alsof de Amerikanen wilden dat Zelensky dat allemaal meteen zou accepteren tijdens dat telefoongesprek.»
Trump zei in een interview met nieuwssite Politico: «Ze hebben al heel lang geen verkiezingen meer gehad. Weet je, ze praten over een democratie, maar op een gegeven moment is het geen democratie meer.»
Zelensky werkt met Europese bondgenoten aan aanpassingen van het plan. Hij zei dinsdag tegen journalisten: «Wij werken er vandaag aan en we gaan er morgen mee verder. Ik denk dat we het morgen zullen overhandigen.» De president kondigde ook aan bereid te zijn verkiezingen te houden binnen 60 tot 90 dagen, als de veiligheid kan worden gegarandeerd.
EU wil bevroren Russische tegoeden gebruiken
De Europese Unie wil de bevroren Russische staatstegoeden voor onbepaalde tijd bevriezen en als onderpand gebruiken voor een lening aan Oekraïne. Momenteel is elke zes maanden toestemming nodig van alle 27 lidstaten, waardoor landen zoals Hongarije kunnen dreigen met een veto.
De Europese Commissie stelt voor een noodmacht te gebruiken die een gekwalificeerde meerderheid vereist: 55 procent van de lidstaten (15 van de 27) die samen ten minste 65 procent van de totale EU-bevolking vertegenwoordigen. Het voorstel moet voor de volgende EU-top volgende week worden aangenomen.
António Costa, voorzitter van de EU-leiders, zei dinsdag in Dublin na een ontmoeting met de Ierse premier: «Er wordt momenteel gewerkt aan een oplossing die alle lidstaten kan overtuigen, of in ieder geval de breedst mogelijke steun kan verwerven.»
Militaire ontwikkelingen
Polen kondigt aan zijn laatste MiG-29 gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne te schenken. Het land gaf eerder in 2023 al 10 MiG-29's aan Oekraïne. De Poolse toestellen hadden het einde van hun levensduur bereikt en zijn vervangen door F-16's uit de VS en FA-50's uit Zuid-Korea.
Het Kiel Institute voorspelt dat de militaire steun aan Oekraïne in 2025 waarschijnlijk het laagste niveau sinds het begin van de oorlog zal bereiken. Na recordtoezeggingen in de eerste helft van dit jaar daalde de steun aanzienlijk na de zomer.
Een Brits militair is dinsdag om het leven gekomen bij een ongeluk tijdens het testen van nieuwe defensieve uitrusting door Oekraïense troepen, ver van het front. De Britse minister van Defensie John Healey uitte zijn geschoktheid over het overlijden.
Energiecrisis en scheepsbeslag
De energiesituatie in Kyiv blijft kritiek. Het Oekraïense ministerie van Energie meldde dinsdag via Telegram: «De situatie in Kyiv blijft een van de moeilijkste; momenteel zit tot 50 procent van de consumenten in de hoofdstad zonder elektriciteit.»
In Odesa heeft Oekraïne beslag gelegd op een schip dat meerdere keren illegaal had aangelegd in het door Rusland geannexeerde Crimea. Het vaartuig voer onder de vlag van een Afrikaans land en exporteerde stalen buizen. De kapitein en zestien bemanningsleden komen uit landen in het Midden-Oosten. Het schip had eind januari 2021 ongeveer 7.000 ton graan naar Noord-Afrika geëxporteerd.
Europese leiders komen maandag in Berlijn bijeen om de oorlog in Oekraïne en vredesonderhandelingen te bespreken. Donderdag vindt een videoconferentie plaats van de Coalitie van Gewillige Landen, waaraan demissionair premier Dick Schoof deelneemt.
Let op: Dit artikel is gemaakt met Kunstmatige Intelligentie (AI).
