Przemówienie, które wywołało lawinę komentarzy i pytań. Premier Donald Tusk na Warszawskim Forum Bezpieczeństwa mówił o „upiornym projekcie”, który raz na jakiś czas powraca, by zniewolić narody. Ostrzegł, iż konsekwencje mogą dotknąć kolejne pokolenia. Co dokładnie miał na myśli i dlaczego te słowa wywołały tak silne reakcje?
Fot. Shutterstock
Pod koniec września Warszawa stała się miejscem jednej z najważniejszych debat o bezpieczeństwie w Europie. Warsaw Security Forum, organizowane przez Fundację im. Kazimierza Pułaskiego, zgromadziło ponad 2,5 tysiąca uczestników z 90 krajów. Wśród nich znaleźli się najważniejsi politycy, eksperci od bezpieczeństwa, przedstawiciele NATO i sojuszniczych państw. To właśnie tam Donald Tusk wygłosił przemówienie, które przez wiele dni pozostawało tematem gorących dyskusji.
Ton wypowiedzi premiera był niezwykle poważny, wręcz dramatyczny. Od pierwszych słów dawał do zrozumienia, iż nie mówi o teoretycznych zagrożeniach, ale o realnej wojnie toczącej się tuż za naszą wschodnią granicą. „Dzisiaj najważniejszym zadaniem wszystkich liderów opinii publicznej jest uświadomić do bólu, do głębi umysłów i serc całej zachodniej wspólnoty, iż jest wojna” – rozpoczął swoje wystąpienie.
Pokój nie jest czymś oczywistym
Premier zaczął od przypomnienia prawdy, którą wiele osób woli ignorować. Pokój nie jest stanem naturalnym ani wiecznym. To nie coś, co zostało nam dane raz na zawsze i można o tym zapomnieć, skupiając się wyłącznie na codziennych sprawach. Tusk podkreślał, iż szczególnie w tej części Europy pokój nigdy nie był czymś pewnym i stabilnym. Historia wielokrotnie dowiodła, iż spokój może zostać zakłócony w najmniej oczekiwanym momencie.
To dlatego – jak tłumaczył szef rządu – ciągła refleksja nad bezpieczeństwem, wojną i wspólnotą wartości ma fundamentalne znaczenie. Nie można sobie pozwolić na luksus myślenia, iż wojny to przeszłość, iż należą do podręczników historii. Premier wspominał własne doświadczenie pokoleniowe: „Jestem z tej generacji, która urodziła się i dojrzewała po wojnie. Wszystko było po wojnie, wszystko było powojenne”. Wydawało się, iż upadek komunizmu i odzyskanie wolności przez Polskę to definitywny koniec trudnych czasów.
Tusk mówił też o nadziei, którą jego pokolenie żywiło – nadziei, iż nie tylko oni, ale także ich dzieci i wnuki będą żyć w pokoju. Ta nadzieja okazała się przedwczesna. Dzisiaj, jak ostrzega premier, musimy ponownie zmierzyć się z rzeczywistością konfliktu, który toczy się niedaleko naszych granic.
„Upiorne projekty”, które wracają w historii
To właśnie w tym kontekście padły słowa, które najbardziej wybrzmiały w mediach. Tusk stwierdził wprost: „Musimy mieć świadomość, iż to jest nasza wojna, bo wojna w Ukrainie jest tylko częścią tego upiornego projektu, który raz na jakiś czas pojawia się na świecie. I celem tego politycznego projektu jest zawsze to samo. Jak zniewolić narody, jak odebrać wolność poszczególnym ludziom, co zrobić, żeby zatriumfowały autorytaryzmy, despocje, okrucieństwo, brak praw człowieka”.
Premier nie nazwał wprost, o jaki konkretnie projekt chodzi, ale kontekst był oczywisty dla wszystkich uczestników forum. Mówił o cyklicznie powracającym w historii ludzkości dążeniu totalitarnych reżimów do podporządkowania sobie innych narodów, do budowania imperiów kosztem wolności milionów ludzi. To nie pierwszy raz, gdy świat walczy z takim zagrożeniem – historia XX wieku przyniosła dwa dramatyczne przykłady takich „upiornych projektów”.
Według premiera, wojna w Ukrainie nie jest izolowanym konfliktem lokalnym, którego skutki ograniczają się tylko do tego kraju. To fragment znacznie większej układanki, element szerszego planu politycznego. I właśnie dlatego – jak przekonywał Tusk – Polska i cały Zachód nie mogą udawać, iż to ich nie dotyczy.
Dlaczego to „nasza” wojna?
Najbardziej kontrowersyjnym elementem wystąpienia premiera było powtarzane wielokrotnie stwierdzenie: „to jest nasza wojna”. Słowa te wywołały falę pytań i emocji, zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami. Co dokładnie oznaczają? Czy Polska faktycznie jest w stanie wojny? Czy premier sugeruje, iż Polacy powinni bezpośrednio uczestniczyć w konflikcie zbrojnym?
Tusk wyjaśniał, iż nie chodzi o miłość do Ukrainy ani o historyczne relacje między naszymi narodami. „To nie jest pytanie o zwykłą solidarność z krajem, który został napadnięty przez agresora. To jest pytanie o bezpieczeństwo i możliwość przetrwania całej cywilizacji Zachodu” – tłumaczył. Według premiera, jeżeli Zachód pozwoli na zwycięstwo agresora w tej wojnie, konsekwencje odczuje cały demokratyczny świat.
I to właśnie tutaj padły najcięższe słowa ostrzeżenia: „Jeśli tę wojnę przegramy, to konsekwencje tego dotykać będą nie tylko naszego pokolenia, ale także następnych pokoleń. W Polsce, w całej Europie, w Stanach Zjednoczonych, wszędzie na świecie”. To ostrzeżenie przed długofalowymi skutkami, które mogą zmienić porządek światowy na pokolenia.
Co to oznacza dla ciebie?
Może się wydawać, iż przemówienia polityków na międzynarodowych forach to odległa od codziennego życia retoryka, która nie ma realnego wpływu na zwykłych ludzi. Nic bardziej mylnego. Słowa Tuska niosą za sobą konkretne konsekwencje dla wszystkich z nas.
Po pierwsze, mówienie o wojnie jako o „naszej” oznacza, iż Polska będzie kontynuować swoje zaangażowanie w pomoc Ukrainie. To przekłada się na wydatki budżetowe, które mogłyby teoretycznie trafić w inne obszary – edukację, służbę zdrowia, infrastrukturę. Jednocześnie rząd argumentuje, iż wydatki na bezpieczeństwo i wsparcie Ukrainy to inwestycja w naszą własną przyszłość – jeżeli konflikt zostanie zatrzymany tam, nie przeniesie się bliżej.
Po drugie, takie stanowisko oznacza dalszą modernizację polskiej armii i rosnące wydatki na obronność. Polska już teraz wydaje na wojsko znacznie powyżej 2% PKB, które jest minimalnym wymogiem NATO. Te pieniądze muszą skądś pochodzić – co oznacza albo wyższe podatki, albo mniejsze środki na inne dziedziny życia publicznego.
Po trzecie, geopolityczna sytuacja wpływa na codzienne bezpieczeństwo. Incydenty z dronami naruszającymi polską przestrzeń powietrzną, rosnąca aktywność służb obcych państw na terenie Polski, próby dezinformacji i cyberataków – to wszystko realne zagrożenia, z którymi musimy się liczyć. Każdy obywatel powinien być świadomy, iż żyjemy w czasach napięcia geopolitycznego, które może wpływać na naszą codzienność.
Młode pokolenie w cieniu zagrożenia
Dla młodych ludzi, którzy dorastali w pokoju i stabilności, słowa o „upiornym projekcie” i wojnie mogą brzmieć abstrakcyjnie. Wielu z nich nie pamięta czasów Zimnej Wojny, nie doświadczyło bezpośrednio konfliktów zbrojnych. Dla nich wojna to coś z podręczników historii lub relacji z odległych rejonów świata.
Tymczasem to właśnie młode pokolenie może najbardziej odczuć konsekwencje obecnej sytuacji. jeżeli naprawdę żyjemy w czasie kształtowania się nowego porządku światowego, to dzisiejsi dwudziestolatkowie będą musieli żyć w świecie, który powstanie w wyniku rozstrzygnięcia obecnych konfliktów. Będą to oni, którzy będą pracować, płacić podatki i wychowywać dzieci w rzeczywistości ukształtowanej przez decyzje podejmowane dzisiaj.
Rodzice zadają sobie pytanie: jak rozmawiać z dziećmi o wojnie? Jak wyjaśnić im, dlaczego świat, który wydawał się bezpieczny, nagle stał się niepewny? Psychologowie zalecają szczerość dostosowaną do wieku dziecka, ale bez wzbudzania paniki. Ważne jest pokazanie, iż dorośli podejmują działania, by zapewnić bezpieczeństwo, ale też uczenie dzieci świadomości sytuacji.
Jak zabezpieczyć swoją przyszłość w niepewnych czasach?
W obliczu ostrzeżeń o długofalowych konsekwencjach geopolitycznych napięć, warto pomyśleć o praktycznych krokach, które możemy podjąć jako jednostki i rodziny.
Pierwszym krokiem jest bycie na bieżąco z wiarygodnymi informacjami. W dobie fake newsów i dezinformacji umiejętność odróżnienia prawdziwych wiadomości od propagandy to podstawowa kompetencja. Warto korzystać z kilku źródeł informacji, porównywać doniesienia, sprawdzać fakty. Nie daj się manipulować nagłówkom wzbudzającym strach lub agresję.
Drugim istotnym elementem jest przygotowanie na sytuacje kryzysowe. Nie oznacza to budowania bunkrów czy gromadzenia wieloletnich zapasów żywności, ale rozsądne przygotowanie. Każda rodzina powinna mieć podstawowy zapas wody pitnej, jedzenia, latarki, baterii, apteczkę pierwszej pomocy. Warto też znać lokalizację najbliższych schronów i punktów ewakuacyjnych.
Trzeci aspekt to bezpieczeństwo finansowe. W niepewnych czasach dywersyfikacja oszczędności staje się jeszcze ważniejsza. Nie trzymaj wszystkich pieniędzy w jednym miejscu, rozważ różne formy oszczędzania – od tradycyjnych lokat przez obligacje po złoto. Nie podejmuj pochopnych decyzji finansowych pod wpływem strachu, ale też nie ignoruj sygnałów ostrzegawczych.
Czwarty element to budowanie lokalnej społeczności. W czasach kryzysu najważniejsze okazują się relacje z sąsiadami, znajomość ludzi, na których można polegać. Warto uczestniczyć w życiu lokalnej społeczności, pomagać innym, budować sieć wzajemnego wsparcia.
Reakcje na słowa premiera
Wystąpienie Tuska nie pozostało bez echa. Część komentatorów zgodziła się z diagnozą premiera, podkreślając, iż Zachód rzeczywiście musi zdać sobie sprawę z powagi sytuacji. Inni krytykowali retorykę za nadmierny dramatyzm i ostrzegali przed wciąganiem Polski w bezpośredni konflikt.
W mediach społecznościowych pojawiły się różnorodne reakcje. Część użytkowników wyrażała zaniepokojenie, pytając, czy słowa o „naszej wojnie” oznaczają przygotowania do wysłania polskich żołnierzy na Ukrainę. Inne komentarze wskazywały na konieczność stanowczej postawy wobec agresji i doceniały jasne stanowisko premiera.
Również politycy opozycji odnieśli się do wystąpienia. Część z nich zgodziła się z ogólną diagnozą zagrożenia, choć miała zastrzeżenia do konkretnych działań rządu. Inni krytykowali premiera za „strasznie Polaków” i oskarżali go o próbę odwrócenia uwagi od problemów wewnętrznych.
Polska na pierwszej linii
Faktem pozostaje, iż Polska znalazła się w specyficznej sytuacji geopolitycznej. Jako kraj graniczący bezpośrednio z obszarem konfliktu, mamy szczególną perspektywę na wydarzenia rozgrywające się na Ukrainie. Jednocześnie jako członek NATO i Unii Europejskiej jesteśmy częścią szerszej struktury bezpieczeństwa.
Warszawa staje się coraz ważniejszym ośrodkiem debaty o bezpieczeństwie europejskim. Warsaw Security Forum to tylko jeden z przykładów – coraz więcej międzynarodowych konferencji i spotkań odbywa się właśnie w polskiej stolicy. To pokazuje rosnącą rolę Polski w kształtowaniu europejskiej polityki bezpieczeństwa.
Dla zwykłych obywateli to oznacza, iż żyjemy w kraju, który odgrywa kluczową rolę w jednym z najważniejszych kryzysów naszych czasów. To daje nam wpływ na rozwój sytuacji, ale też wiąże się z odpowiedzialnością i potencjalnym ryzykiem.
Pytanie o przyszłość
Słowa Tuska o „upiornym projekcie” i konsekwencjach dotykających kolejne pokolenia stawiają przed nami fundamentalne pytanie: w jakim świecie chcemy żyć i jaki świat chcemy zostawić naszym dzieciom? Czy będzie to świat, w którym demokratyczne wartości triumfują nad autorytaryzmem, czy też odwrotnie?
Historia pokazuje, iż w kluczowych momentach decyzje pojedynczych liderów, ale też postawa całych społeczeństw, mogą zadecydować o losach pokoleń. Nie wiemy jeszcze, jak rozstrzygnie się obecny kryzys, ale wiemy, iż każdy z nas – choćby przez wybór, jak myśleć o tych sprawach i jak o nich rozmawiać – ma wpływ na przyszłość.
Premier Donald Tusk zakończył swoje wystąpienie słowami nadziei: „Jeśli będziemy solidarni, to Ukraina wygra tę wojnę i ocalimy niepodległość Ukrainy, ocalimy przyszłość naszych pokoleń”. To apel o jedność i determinację, ale też przypomnienie, iż przyszłość nie pozostało przesądzona. Zależy od wyborów, które podejmujemy dzisiaj.
