Tydzień z dziejów regionu [3-9 listopada]. Od Stoczka Łukowskiego po Czemierniki

3 listopada3 listopada 1861 roku – podczas niedzielnej mszy w kościele reformackim w Białej Podlaskiej do świątyni weszło kilku Kozaków, czyli żołnierzy carskiej armii rosyjskiej. Ich nagłe pojawienie się w czasie nabożeństwa wywołało panikę wśród wiernych. Jeden z zakonników z ambony poprosił, by żołnierze opuścili kościół, co w tamtych realiach było aktem odwagi. Wydarzenie to pokazuje, jak napięta była sytuacja w Królestwie Polskim w latach poprzedzających powstanie styczniowe, gdy rosyjskie władze starały się tłumić wszelkie przejawy patriotyzmu. Mija 164 lata.3 listopada 1921 roku – na stacji kolejowej w Łukowie doszło do niebezpiecznego incydentu. Podczas postoju pociągu towarowego przewożącego amunicję eksplodował jeden z wagonów. Siła wybuchu była tak duża, iż w okolicznych domach wyleciały szyby, a w całym mieście słychać było potężny huk. Dzięki natychmiastowej reakcji kolejarzy, którzy odczepili pozostałe wagony, udało się zapobiec dalszym eksplozjom i uratować miasto przed katastrofą o znacznie większej skali. Mija 104 lata.3 listopada 1953 roku – w Stoczku Łukowskim urodził się Adam Trochimiuk, wybitny fotoreporter, od lat związany z redakcją Słowa Podlasia. Dorastał w Białej Podlaskiej, gdzie ukończył szkołę średnią, a następnie studia na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie oraz podyplomowe w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1980 roku pracował jako fotoreporter Słowa Podlasia, z którym pozostał związany przez ponad cztery dekady. Fotografowanie było jego pasją – był współzałożycielem Fotoklubu Podlaskiego, autorem licznych wystaw i albumu „Tamten świat”. Za działalność artystyczną i społeczną został odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” i medalem „Zasłużony dla Powiatu Bialskiego”. Pośmiertnie uhonorowany tytułem „Zasłużony dla miasta Biała Podlaska”. Zmarł 6 kwietnia 2021 roku. Mija 72 lata od jego urodzin.4 listopada4 listopada 1941 roku – w Łuków (powiat łukowski) niemieckie władze okupacyjne wywiesiły oficjalne plakaty informujące, iż opuszczenie tzw. „dzielnicy żydowskiej” lub udzielanie pomocy Żydom grozi karą śmierci. To wydarzenie zaznaczało kolejny etap brutalnej polityki nazistowskiej wobec ludności żydowskiej w regionie i było zapowiedzią późniejszej likwidacji getta. Mija 83 lata.Łuków, dzielnica żydowska, rok 1941. Widok wzdłuż obecnej ulicy Stefana Zdanowskiego. W głębi budynek synagogi5 listopada5 listopada 1924 roku – w Łosicach biskup siedlecki Henryk Przeździecki dokonał uroczystego poświęcenia nowo wybudowanego kościoła parafialnego pw. św. Zygmunta Króla. Świątynia wzniesiona w stylu neogotyckim do dziś pozostaje jednym z najcenniejszych zabytków sakralnych regionu. Mija 101 lat.5 listopada 1941 roku – w Radzyniu Podlaskim urodził się Włodzimierz Nahorny, pianista, saksofonista, kompozytor i aranżer, jeden z najważniejszych polskich muzyków jazzowych. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Sopocie. Współpracował z takimi artystami, jak Ewa Bem, Novi Singers czy Andrzej Trzaskowski. Jest autorem wielu znanych utworów, m.in. „Jej portretu” – jednego z najpiękniejszych polskich standardów muzyki rozrywkowej. Choć od lat mieszka na Pomorzu, często wspomina swoje rodzinne miasto i nauczycielską rodzinę, z której się wywodzi. Mija 84 lata od jego urodzin.6 listopada6 listopada 1907 roku – w Parczewie urodził się porucznik Leonard Kopiś, oficer łączności Wojska Polskiego, absolwent Szkoły Podchorążych Łączności w Zegrzu. W kampanii wrześniowej 1939 roku dostał się do sowieckiej niewoli i został osadzony w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez NKWD w Katyniu. Jego nazwisko widnieje na liście katyńskiej oraz na tablicy pamiątkowej w parafii św. Jana Chrzciciela w Parczewie. Mija 118 lat od jego urodzin.7 listopada7–8 listopada 1942 roku – kulminacja wysiedleń z getta łukowskiego. Według relacji świadków i dokumentów niemieckich w ciągu dwóch dni deportowano od 3 do 4 tysięcy osób, a część zginęła na miejscu. Likwidacja getta zakończyła obecność wielowiekowej społeczności żydowskiej w Łukowie. Mija 83 lata.8 listopada8 listopada 1931 roku – w Parczewie, na obecnym placu Wolności, odsłonięto pierwszy w mieście pomnik Józefa Piłsudskiego. Monument przetrwał okupację niemiecką, ale został zniszczony po wojnie w końcu lat 40. Odbudowano go w 1992 roku z inicjatywy mieszkańców. Mija 94 lata.9 listopada9 listopada 1918 roku – tego dnia mieszkańcy Czemiernik i okolic, zachęceni wiadomościami o rozbrajaniu austriackich formacji w innych częściach Podlasia, rozpoczęli lokalną mobilizację. W kolejnych dniach Polacy przejęli władzę w miasteczku, a na wieść o upadku okupacji rozbrojono żołnierzy stacjonujących w okolicy. Był to element szerszej fali wydarzeń, które w dniach 9–11 listopada 1918 roku doprowadziły do odzyskania niepodległości w powiecie radzyńskim. Mija 107 lat.9 listopada 1918 roku – w pierwszych dniach odradzającej się niepodległości polskie władze kolejowe przejęły od Niemców linię kolejową nr 30 Łuków–Lublin, na której znajduje się przystanek Parczew Kolejowa i stacja Parczew. Działanie to stanowiło część szerszej akcji porządkowania infrastruktury państwowej po upadku okupacji i miało duże znaczenie dla komunikacji w regionie. Mija 107 lat.