Ulica Załęże to jedna z najkrótszych i najbardziej charakterystycznych ulic na poznańskim Łazarzu. Łączy ul. Lodową z ul. Głogowską i mierzy zaledwie 127 metrów długości.
Ulica skrywa interesującą, momentami bardzo trudną historię. Do dziś zachowała się tu także oryginalna kostka brukowa z pierwszej połowy XX wieku, co czyni ją jedną z nielicznych ulic w okolicy o tak autentycznym charakterze.
Od Stargarderstrasse do Załęża
Po raz pierwszy Załęże pojawiło się na planach Poznania w 1909 roku. Podczas zaborów i w okresie II wojny światowej ulica nosiła niemiecką nazwę Stargarderstrasse.
W 1920 roku otrzymała polską nazwę Chociszewskiego. W tamtym czasie w jej sąsiedztwie znajdowały się głównie ogródki działkowe, a jedyną zabudową był dom postawiony w latach 20. XX wieku. Kolejne budynki zaczęły powstawać dopiero w następnej dekadzie.
W 1935 roku ulica ostatecznie zyskała obecną nazwę Załęże. Nazwa ta obowiązywała do 1939 roku, kiedy to, po wkroczeniu wojsk niemieckich, ponownie wprowadzono nazwę Stargarderstrasse. Po zakończeniu wojny i odzyskaniu przez Polskę niepodległości przywrócono polską nazwę Załęże, która funkcjonuje do dziś.
Siedziba NKWD
Jednym z najbardziej poruszających elementów historii ulicy jest jej związek z działalnością sowieckich służb bezpieczeństwa po II wojnie światowej. W 1945 roku na terenie dzisiejszego parku Heweliusza działał obóz NKWD (tzw. specłagier), a w całym Poznaniu funkcjonowały miejsca aresztowań i przesłuchań.
Jednym z takich punktów była willa przy ul. Załęże 6a. To właśnie wspomniany pierwszy budynek wzniesiony na tej ulicy. W nim mieściła się siedziba NKWD, w której przesłuchiwano więźniów.
Z relacji świadków wynika, iż przesłuchania odbywały się głównie nocą. Więźniowie byli bici i trzymano w piwnicach, w bardzo ciężkich warunkach na gołym betonie w pomieszczeniach z zamurowanymi oknami.
Willa jest niewidoczna z poziomu ulicy, znajduje się za blokiem nr 8.
Załęże dziś
Współcześnie ulica Załęże jest spokojną, kameralną uliczką o mieszkalnym charakterze. Historyczna zabudowa, przedwojenna kostka brukowa i lokalny klimat Łazarza sprawiają, iż miejsce to zachowało swój unikatowy urok.
Jednocześnie pamięć o powojennych wydarzeniach pozostaje ważnym elementem tożsamości tej okolicy.
Źródła:
Kronika Miasta Poznania nr 4/2019 Głogowska II, Wydawnictwo Miejskie Posnania.
