Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi

Zajęcia strzeleckie są prowadzone na podstawie „Instrukcji o broni służbowej krótkiej” – Sygn. Uzbr. 2641/2010, zgodnie z którą nie przewiduje się prowadzenia szkolenia strzeleckiego z broni innej niż służbowa.

Żołnierze są kierowani do wykonywania zadań służbowych na wschodniej granicy RP z etatowym wyposażeniem i uzbrojeniem, a to oznacza, iż przepisy nie przewidują możliwości używania w działalności służbowej broni prywatnej.

Małżonek przed ślubem wykupił od Agencji Mienia Wojskowego mieszkanie na preferencyjnych zasadach, a następnie je sprzedał. Gdy wyszłam za niego za mąż, AMW odebrała mi świadczenie mieszkaniowe. Czy słusznie? Czy po rozwodzie świadczenie mieszkaniowe zostanie mi z powrotem przyznane i będzie mi się należała odprawa?

Zgodnie z art. 21 ust. 1 o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2022 roku, poz. 1623; DzU z 2023 roku, poz. 1872) żołnierzowi zawodowemu od dnia wyznaczenia na pierwsze stanowisko służbowe do dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej przysługuje prawo do zakwaterowania na czas pełnienia służby wojskowej w miejscowości, w której pełni służbę, albo w miejscowości pobliskiej, albo za jego zgodą w innej miejscowości. Ustawodawca w ust. 6 ww. przepisu zawarł katalog przesłanek negatywnych, które wyłączają dopuszczalność realizacji prawa do zakwaterowania (w tym w formie wypłaty świadczenia mieszkaniowego). W świetle tego przepisu żołnierzowi zawodowemu nie przysługuje prawo do zakwaterowania, o ile on lub jego małżonek:

1) otrzymał ekwiwalent pieniężny w zamian za rezygnację z kwatery, wypłacony na podstawie przepisów ustawy obowiązujących do 30 czerwca 2004 roku;
2) otrzymał odprawę mieszkaniową wypłaconą albo zrealizowaną w formie rzeczowej na podstawie przepisów ustawy obowiązujących od 1 lipca 2004 roku;
3) nabył lokal mieszkalny od Skarbu Państwa, Agencji albo jednostki samorządu terytorialnego z bonifikatą lub z uwzględnieniem pomniejszenia w cenie nabycia;
4) otrzymał pomoc finansową wypłaconą w formie zaliczkowej lub bezzwrotnej do 31 grudnia 1995 roku na podstawie przepisów ustawy z 20 maja 1976 roku o zakwaterowaniu sił zbrojnych (DzU z 1992 roku nr 5, poz. 19; DzU z 1994 roku nr 10, poz. 36);
5) nabył własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego od Agencji.

Co istotne, wskazane w punktach 1–5 zdarzenia odnoszą się zarówno do żołnierza zawodowego, jak i jego małżonka. W sytuacji nabycia od Agencji przez małżonka lokalu mieszkalnego z bonifikatą w myśl art. 21 ust. 6 pkt 3 ustawy o zakwaterowaniu żołnierzowi zawodowemu nie przysługuje prawo do zakwaterowania (w tym w formie wypłaty świadczenia mieszkaniowego). W przypadku, gdy małżeństwo zostanie rozwiązane, dotychczasowego małżonka żołnierza zawodowego określa się byłym małżonkiem. Wówczas przesłanka z art. 21 ust. 6 pkt 3 ww. ustawy nie będzie istniała, o ile beneficjentem bonifikaty udzielonej przy nabyciu lokalu był wyłącznie były małżonek żołnierza zawodowego (np. nabycie lokalu z bonifikatą nastąpiło przed ślubem z żołnierzem).

W przypadku odprawy mieszkaniowej, przysługującej po zwolnieniu żołnierza z zawodowej służby wojskowej, przesłanki negatywne do jej wypłaty określono w art. 23 ust. 9 ustawy o zakwaterowaniu. Zgodnie z tym przepisem odprawa mieszkaniowa nie przysługuje żołnierzowi zawodowemu oraz osobom, o których mowa w ust. 3, o ile żołnierz:

1) skorzystał z uprawnień w przypadkach określonych w ust. 6 i art. 21 ust. 6;
2) został zwolniony z czynnej służby wojskowej na skutek skazania prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa umyślnego;
3) został zwolniony z czynnej służby wojskowej na skutek orzeczenia wydanego w postępowaniu dyscyplinarnym;
4) został zwolniony z czynnej służby wojskowej przed upływem dziesięciu lat od dnia powołania do tej służby w przypadku, gdy powołanie do czynnej służby wojskowej nastąpiło po okresie służby w Policji, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Celno-Skarbowej, Służbie Celnej, Służbie Wywiadu Wojskowego, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego lub Urzędzie Ochrony Państwa.
Ustawodawca w katalogu przesłanek negatywnych do wypłaty odprawy mieszkaniowej odwołuje się, w art. 23 ust. 9 pkt 1, do tych samych zdarzeń (skorzystania przez żołnierza lub jego małżonka z uprawnień) wskazanych w art. 21 ust. 6, co do których obowiązują opisane powyżej zasady.

Sposób rozstrzygnięcia sprawy dotyczącej prawa żołnierza zawodowego do zakwaterowania (w tym w formie świadczenia mieszkaniowego) czy wypłaty odprawy mieszkaniowej zależy od wielu okoliczności prawnych i faktycznych, których dopiero rzeczywiste zaistnienie wymaga oceny w postępowaniu przez adekwatnego dyrektora oddziału regionalnego Agencji. O zmianie sytuacji rodzinnej, na podstawie prawomocnego orzeczenia przez sąd o rozwiązaniu małżeństwa, żołnierz zawodowy jest obowiązany niezwłocznie powiadomić dyrektora oddziału regionalnego Agencji, na mocy art. 24 ust. 5 ustawy o zakwaterowaniu.

Czy za czas pełnienia służby żołnierza OT naliczane są składki emerytalne?

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 11 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę wojskową, do której zalicza się również terytorialną służbę wojskową. Jednocześnie w świetle art. 18 ust. 4 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawą wymiaru składek emerytalnych i rentowych w stosunku do żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową jest kwota otrzymywanego uposażenia.

Zostałem przeniesiony do jednostki wojskowej z innego garnizonu. W odległości 30 km od miejscowości, w której w tej chwili służę, posiadam dom. Czy należy mi się dodatek osiedleniowy? Dodam, iż w poprzednim miejscu służby korzystałem z prawa do internatu oraz dodatku za rozłąkę. Według przepisów dodatek osiedleniowy mi się nie należy, jeżeli posiadam dom/mieszkanie w miejscowości, w której służę, jednakże organ kadrowy rozszerza interpretację o miejscowość pobliską, odmawiając mi przedmiotowego dodatku.

Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ na podstawie informacji zawartych w pytaniu nie da się ustalić wszystkich szczegółów stanu faktycznego. Niemniej jednak należy wskazać, iż zasiłek osiedleniowy związany jest z przesiedleniem, nie zaś wyłącznie z przeniesieniem służbowym żołnierza. Z treści zapytania zdaje się wynikać, iż żołnierz pomimo korzystania z prawa do internatu oraz dodatku za rozłąkę był zameldowany na pobyt stały w tym samym domu w miejscowości pobliskiej nowego miejsca pełnienia służby. Wobec powyższego nie nastąpił element przesiedlenia – niezbędny do powstania prawa do omawianej należności.

Art. 485 ustawy o obronie ojczyzny przewiduje zawieszenie połowy uposażenia żołnierza niezawodowego w przypadku zawieszenia żołnierza w czynnościach służbowych (przepis mówi o żołnierzu, ale rozdział dotyczy żołnierzy niezawodowych). Na jakiej podstawie można zawiesić w czynnościach służbowych żołnierza niezawodowego, skoro art. 225 dotyczy tylko żołnierzy zawodowych, a w ustawie brak podstawy do zawieszenia żołnierza niezawodowego, pomimo iż art. 485 przewiduje taką sytuację?

Po dokonanej analizie przepisów ustawy z 11 marca 2022 roku o obronie ojczyzny należy stwierdzić, iż brak jest podstaw prawnych do zawieszenia w czynnościach służbowych żołnierza niezawodowego. Oznacza to, iż przywołany art. 485 jest przepisem martwym.