Wielka wytwórnia w małym mieście, czyli wszystko o PWS w Białej Podlaskiej

Na rynku wydawniczym ukazała się pozycja niezwykle cenna dla miłośników historii Białej Podlaskiej i okolic. Napisana przez Jerzego Trudzika książka ma tytuł „Wielka wytwórnia w małym mieście”. Opisuje powstanie w stolicy Południowego Podlasia oraz blisko 16-letnią (1923-1939) działalność Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Wydawcą jest Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem” w Białej Podlaskiej, której powstanie zapoczątkowała w 1931 roku Spółdzielnia Pracowników PWS.

Zorganizowana przez Koło Bialczan promocja książki odbyła 13 września w należącej do PSS Społem restauracji Stylowa. Na spotkanie przybyło ponad 90 osób, wśród których dostrzec można było Jadwigę Srokową, wdowę po znakomitym regionaliście Jerzym Sroce.

Prelekcję autora o publikacji poprzedziło uhonorowanie okolicznościowym grawertonem – przez prezeskę Koła Krystynę Nowicką i członka zarządu Przemysława Szandeckiego – piastującego już ponad 30 lat funkcję prezesa spółdzielni Eugeniusza Mazura. Zdarzenie uświetnił występ dyrygowanego przez Waldemara Mazura chóru Echo Podlasia, który zaprezentował piękne żołnierskie pieśni z okresu międzywojennego.

Autor książki Jerzy Trudzik to były pilot wojskowy i cywilny, w stopniu podpułkownika, który do Białej Podlaskiej trafił w drugiej połowie lat 70. XX wieku wraz z przybyłym z Nowego Miasta nad Pilicą pułkiem lotniczym. Ma na koncie ponad 3700 lotów odrzutowcem. Po przejściu na emeryturę został dziennikarzem i przez blisko dziesięć lat był zastępcą redaktora naczelnego tygodnika „Słowo Podlasia”, a w drugiej połowie 2002 roku jego redaktorem naczelnym. W ostatnich kilku latach wchodził w skład zespołów redakcyjnych tygodników „Podlasiak” oraz „Podlasianin”, na którego portalu do dziś ukazują się na bieżąco jego najnowsze teksty. Jest też członkiem stowarzyszeń: Koło Bialczan i Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP oraz autorem książki „Od PWS do Społem”, wydanej w 2021 roku na 90-lecie powstania bialskiej spółdzielni spożywców.

– Podlaska Wytwórnia Samolotów to w historii Białej Podlaskiej największe, o ile chodzi o gospodarkę, przemysł, technikę, technologię i rozwój intelektualny, dzieło – tymi słowami rozpoczął ciekawą prelekcję o PWS autor książki. Następnie omówił powstanie w 1923 roku wytwórni, ze szczególnym podkreśleniem inicjatora tego procesu – barona Stanisława Rużyczki de Rosenwerth oraz pozyskanego przez niego inż. Witolda Rumbowicza, głównego od strony technicznej organizatora PWS. Zebrani poznali na zaprezentowanej mapie usytuowanie wytwórni, usłyszeli m.in. o tunelu aerodynamicznym, produkowanych w Białej Podlaskiej modelach samolotów, czy też zbombardowaniu PWS przez Niemców na początku II wojny światowej, w efekcie czego przestała ona istnieć.

Uczestnicy spotkania opuszczali restaurację Stylowa ze sprezentowanymi przez Społem egzemplarzami promowanej książki. W niemal wszystkich autor wpisał, na życzenie, imienne dedykacje. Kto chciał, to wrzucał do skarbonki dobrowolną kwotę na renowację zabytkowych nagrobków na bialskim cmentarzu parafialnym.

Roman Laszuk

zdjęcia Roman Laszuk