Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem otrzymał Nagrodę Orła Jana Karskiego. Wyróżnienie zostało wręczone podczas czwartkowej uroczystości w Teatrze Polskim w Warszawie, uhonorowano centralną izraelską instytucję zajmującą się dokumentacją i upamiętnieniem Zagłady.
Dajan, występujący podczas ceremonii, podkreślił znaczenie Polski w upamiętnianiu Holokaustu. «Przeszłość, którą dzielimy, jest złożona. Prawdziwa przyjaźń między narodami wymaga prawdy, a nie mitu; uczciwości, a nie wygody. Szanujemy polskie bohaterstwo tam, gdzie istniało – niezwykłe bohaterstwo – i w razie potrzeby mierzymy się z bolesnymi rozdziałami. Jedno i drugie jest częścią odpowiedzialnej pamięci», powiedział.
Członek kapituły nagrody, ksiądz profesor Alfred Wierzbicki, przypomniał w laudacji, iż Yad Vashem ustaliło nazwiska pięciu z około sześciu milionów ofiar Holokaustu. W Sali Imion można usłyszeć zapętlone imiona zamordowanych osób. «Spotykamy się dziś w Warszawie, aby uhonorować Yad Vashem za dawanie świadectwa, iż dobro pamięci zawsze triumfuje nad złem śmierci», mówił profesor Wierzbicki.
Wierzbicki zwrócił uwagę na eksponaty związane z żydowską Warszawą. «Trudno nie zadrżeć, gdy podchodzi się do miejsca, w którym przechowuje się bruk i szyny tramwajowe z obszaru getta. Trudno nie odczuć grozy, gdy staje się przy wagonie, którym Żydów transportowano do krematoriów w Treblince», opisywał. Podkreślił związek antysemityzmu z Holokaustem i zacytował słowa Jana Karskiego: «Jestem chrześcijaninem i Żydem. Jestem praktykującym katolikiem».
Głosy z Europy i Polski
Witold Naturski, dyrektor Biura Parlamentu Europejskiego w Polsce, odczytał list od Roberty Metsoli, przewodniczącej Parlamentu Europejskiego. Napisała ona, iż Jan Karski «przekształcił świadectwo w ostrzeżenie, a cierpienie w służbę». Metsola ostrzegła: «Antysemityzm znów nasila się w Europie i na całym świecie. Mity, kłamstwa i teorie spiskowe, odwieczna nienawiść ubrana w nowy język rozprzestrzeniają się dzięki nowych technologii. Konsekwencje są namacalne oraz druzgocące. W najbardziej przerażającej formie urzeczywistniły się 7 października 2023 r.»
Waldemar Piasecki, sekretarz i biograf Karskiego, w przekazanym liście odniósł się do poczucia przynależności swojego bohatera. «Jan Karski, należał tak samo do Polski, jak Stanów Zjednoczonych i Izraela. Miał prawo, aby Mu tego nie odbierać. Na pytanie: »Czyj był?«, odpowiedź brzmi: »Nasz«. I równe prawo do niej ma Warszawa, Waszyngton i Jerozolima», napisał. Piasecki podkreślił, iż Karski identyfikował się jako Amerykanin polskiego pochodzenia, duchowy Izraelita.
Biograf bronił skuteczności misji Karskiego. «Swą wojenną misję dostarczenia Zachodowi faktograficznych, politycznych i moralnych podstaw do akcji na rzecz ratunku Żydów wypełnił do końca i kompletnie. To Zachód zawiódł. Z misją Karskiego nie zrobił nic. On ją dokończył. Zachód swojej choćby nie rozpoczął», argumentował.
Andrzej Seweryn, dyrektor Teatru Polskiego, odczytał list prymasa Polski arcybiskupa Wojciecha Polaka. «Dzisiejsza uroczystość pokazuje, iż pamięć o Janie Karskim nie jest jedynie wspomnieniem, ale przestrzenią żywego dialogu: pomiędzy narodami, religiami, pokoleniami», napisał prymas. Podkreślił, iż przyznanie nagrody Yad Vashem przypomina, iż «męstwo i wierność sumieniu są ponadczasowe».
O nagrodzie i laureatach
Nagrodę Orła Jana Karskiego ustanowił 5 maja 2000 roku Jan Karski, legendarny emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego, świadek zagłady Żydów i profesor Uniwersytetu Georgetown. Określił ją jako wyróżnienie moralne, przyznawane osobom, instytucjom i narodom, które «godnie nad Polską potrafią się zafrasować» lub «Polsce dobrze życzą». Nagroda nie ma charakteru finansowego.
Po śmierci Karskiego kapitułę nagrody tworzą dotychczasowi laureaci oraz osoby powoływane przez Towarzystwo Jana Karskiego. Wśród uhonorowanych znaleźli się między innymi Elie Wiesel, Szymon Peres, Steven Spielberg, Tadeusz Mazowiecki, ksiądz Jan Zieja, Jechiel Dynowicz i Jacek Kuroń.
Tegoroczny laureat, Instytut Yad Vashem z siedzibą w Jerozolimie, został powołany w 1953 roku na mocy ustawy Knesetu. Jego misją jest zachowanie pamięci o ofiarach Shoah, dokumentowanie losów społeczności żydowskich zniszczonych przez nazizm, edukacja o Holokauście oraz uhonorowanie tych, którzy nieśli pomoc prześladowanym – w tym przyznawanie tytułu «Sprawiedliwy wśród Narodów Świata».
Uwaga: Ten artykuł został stworzony przy użyciu Sztucznej Inteligencji (AI).
