Z ostatniej chwili! Putin zgadza się na negocjacje z Ukrainą bez żadnych warunków

Światowa scena polityczna stała się areną intensywnych działań dyplomatycznych i militarnych, gdy prezydent Rosji Władimir Putin oświadczył gotowość do rozmów pokojowych z Ukrainą „bez warunków wstępnych”, podczas gdy równocześnie prezydent USA Donald Trump otwarcie zagroził Rosji sankcjami bankowymi, oskarżając Putina o zwodzenie i kontynuowanie ataków na cele cywilne. Napięcie międzynarodowe osiąga nowy poziom, gdy dyplomacja, groźby i działania militarne splatają się w złożonej rozgrywce o przyszłość regionu.

Fot. Warszawa w Pigułce

Jak poinformował rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow, deklaracja Putina o gotowości do negocjacji bez stawiania wstępnych warunków padła podczas spotkania z amerykańskim wysłannikiem Stevem Witkoffem, specjalnym przedstawicielem prezydenta Trumpa ds. Ukrainy. Spotkanie to miało miejsce w Moskwie i było częścią intensywnych wysiłków administracji Trumpa na rzecz doprowadzenia do zakończenia konfliktu, który trwa już ponad trzy lata.

Witkoff, nowojorski deweloper nieruchomości i długoletni przyjaciel Donalda Trumpa, został mianowany specjalnym wysłannikiem do spraw konfliktu rosyjsko-ukraińskiego zaledwie dwa miesiące temu. Jego nominacja wzbudziła kontrowersje zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie, ze względu na brak dyplomatycznego doświadczenia. Jednak Trump bronił swojej decyzji, twierdząc, iż potrzebuje kogoś z biznesowym podejściem do negocjacji, a nie „dyplomatów z przeszłością niepowodzeń”.

Na pierwszy rzut oka deklaracja Putina mogłaby być interpretowana jako przełom w patowej sytuacji. Jednak rzecznik Kremla gwałtownie osłabił nadzieje na natychmiastową zmianę, przypominając, iż rosyjski przywódca wielokrotnie wyrażał takie stanowisko w przeszłości. Eksperci ds. polityki międzynarodowej podkreślają, iż mimo deklarowanej gotowości do negocjacji, rzeczywiste stanowisko Rosji pozostaje niezmienione – Putin przez cały czas domaga się ustępstw terytorialnych i gwarancji, iż Ukraina nigdy nie przystąpi do NATO.

Spotkanie Witkoffa z Putinem odbyło się w krytycznym momencie, gdy administracja Trumpa intensyfikuje wysiłki na rzecz zakończenia konfliktu przed wyborami do Kongresu zaplanowanymi na listopad. Trump, który podczas kampanii prezydenckiej obiecywał szybkie zakończenie wojny, stoi teraz przed rosnącą presją, by wykazać postępy w realizacji tej obietnicy. Jak donoszą źródła z Waszyngtonu, prezydent USA jest coraz bardziej sfrustrowany brakiem konkretnych rezultatów swoich wysiłków dyplomatycznych.

Ta frustracja znalazła swój wyraz w ostrym wpisie Trumpa opublikowanym na platformie Truth Social. Amerykański prezydent oskarżył Putina o zwodzenie i podważył szczerość jego intencji pokojowych, wskazując na kontynuowanie przez Rosję ostrzału obszarów cywilnych w Ukrainie. „Nie było powodu, aby w ciągu ostatnich kilku dni Putin ostrzeliwał cywilne obszary, miasta i miasteczka” – napisał Trump, dodając, iż skłania go to do myślenia, iż rosyjski przywódca może nie chcieć zatrzymać wojny.

Szczególnie uderzająca była bezpośrednia groźba Trumpa dotycząca możliwości nałożenia sankcji bankowych lub tzw. sankcji wtórnych na Rosję. Sankcje wtórne to potężne narzędzie ekonomiczne, które mogłoby uderzyć nie tylko w samą Rosję, ale również w państwa i firmy z nią współpracujące, w tym potencjalnie Chiny, które stały się kluczowym partnerem gospodarczym Moskwy od początku konfliktu. Analitycy wskazują, iż groźba sankcji bankowych mogłaby oznaczać odcięcie rosyjskich instytucji finansowych od międzynarodowego systemu płatności SWIFT lub innych kluczowych mechanizmów finansowych.

Równocześnie z tymi dyplomatycznymi napięciami, sytuacja na froncie pozostaje dynamiczna. Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy zdementował rosyjskie doniesienia o zakończeniu walk w obwodzie kurskim, informując, iż ukraińskie jednostki przez cały czas prowadzą tam operacje i skutecznie odpierają rosyjskie kontrataki. Ta informacja stoi w bezpośredniej sprzeczności z wcześniejszymi oświadczeniami rosyjskiego Ministerstwa Obrony, które ogłosiło „całkowite oczyszczenie” tego regionu z ukraińskich sił.

Obecność ukraińskich wojsk na terytorium Federacji Rosyjskiej stanowi bezprecedensową sytuację w historii tego konfliktu. Ukraińskie siły wkroczyły do obwodu kurskiego w sierpniu 2024 roku, zajmując znaczące obszary przygraniczne w operacji, która zaskoczyła zarówno rosyjskie dowództwo, jak i zachodnich obserwatorów. Mimo wielokrotnych oświadczeń Moskwy o odzyskaniu kontroli nad tym terytorium, ukraińskie wojska zdołały utrzymać szereg przyczółków, prowadząc działania, które Kijów określa jako „tworzenie strefy buforowej”.

Sztab Generalny Ukrainy wspomniał również o działaniach w obwodzie biełgorodzkim, co sugeruje, iż ukraińskie operacje na terytorium Rosji mogą mieć szerszy zasięg niż dotychczas przyznawano. Choć szczegóły tych działań nie zostały ujawnione, analitycy wojskowi spekulują, iż mogą one obejmować operacje sił specjalnych, ataki dronowe lub choćby ograniczone incursje lądowe mające na celu rozproszenie rosyjskich sił i zmniejszenie presji na froncie w Donbasie.

Te ukraińskie działania ofensywne na terytorium Rosji komplikują wysiłki dyplomatyczne i stawiają administrację Trumpa w trudnej sytuacji. Z jednej strony, Stany Zjednoczone oficjalnie nie popierają ukraińskich ataków na terytorium Rosji, z drugiej zaś – sukces tych operacji wzmacnia pozycję negocjacyjną Kijowa, co potencjalnie mogłoby przyczynić się do korzystniejszego dla Ukrainy rozwiązania konfliktu.

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, który niedawno spotkał się z Donaldem Trumpem w Rzymie, konsekwentnie utrzymuje, iż jego kraj jest gotowy do rozmów pokojowych, ale tylko na warunkach, które szanują suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy. Podczas konferencji prasowej w Kijowie dzień przed deklaracją Putina, Zełenski podkreślił, iż „pokój musi być sprawiedliwy, a nie narzucony” oraz iż „żadne terytorium Ukrainy nie jest przedmiotem negocjacji”.

Tymczasem sytuacja humanitarna w Ukrainie pozostaje katastrofalna. Intensywne rosyjskie ataki na infrastrukturę energetyczną spowodowały, iż miliony Ukraińców wchodzą w zimę z ograniczonym dostępem do ogrzewania i elektryczności. Organizacje międzynarodowe ostrzegają przed poważnym kryzysem humanitarnym, jeżeli konflikt nie zostanie rozwiązany przed nadejściem mrozów.

Europejscy sojusznicy Ukrainy z niepokojem obserwują rozwój sytuacji. Kanclerz Niemiec Olaf Scholz wezwał do „realnych i konstruktywnych negocjacji”, podkreślając jednocześnie, iż „pokój nie może oznaczać kapitulacji Ukrainy”. Z kolei prezydent Francji Emmanuel Macron ostrzegł przed „pokojem za wszelką cenę”, argumentując, iż ustępstwa terytorialne mogłyby zachęcić Rosję do dalszej agresji w przyszłości.

Analitycy wskazują, iż groźby Trumpa dotyczące sankcji bankowych mogą być częścią szerszej strategii „kija i marchewki”. Administracja amerykańska prawdopodobnie oferuje Putinowi pewne ustępstwa za kulisami, jednocześnie publicznie grożąc konsekwencjami w przypadku braku współpracy. Ta podwójna strategia ma na celu wywarcie maksymalnej presji na Rosję, by skłonić ją do poważnych negocjacji.

Eksperci ds. bezpieczeństwa międzynarodowego zauważają również, iż zarówno Rosja, jak i Ukraina mogą próbować poprawić swoje pozycje na polu bitwy przed ewentualnymi rozmowami pokojowymi. To wyjaśniałoby zarówno intensyfikację rosyjskich ataków na cele cywilne, jak i kontynuowanie przez Ukrainę operacji na terytorium Rosji. Obie strony dążą do uzyskania jak najlepszej pozycji negocjacyjnej.

W Moskwie reakcja na groźby Trumpa była stonowana. Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow określił słowa amerykańskiego prezydenta jako „część normalnego procesu dyplomatycznego”, podkreślając, iż Rosja „pozostaje otwarta na dialog”. Jednak rosyjscy analitycy bliscy Kremlowi sugerują, iż Putin może odczytywać groźby Trumpa jako oznakę słabości i desperacji, co potencjalnie mogłoby skłonić go do przyjęcia jeszcze bardziej nieustępliwego stanowiska.

Media rosyjskie skupiają się głównie na deklaracji Putina o gotowości do negocjacji bez warunków wstępnych, przedstawiając ją jako dowód na pokojowe intencje Kremla. Równocześnie marginalizują one informacje o ukraińskich operacjach w obwodach kurskim i biełgorodzkim, a także pomijają groźby Trumpa dotyczące sankcji.

Amerykańscy eksperci ds. Rosji są podzieleni w ocenie szczerości oferty Putina. Część z nich uważa, iż rosyjski przywódca faktycznie może być gotowy do pewnych ustępstw, szczególnie w obliczu przedłużającego się konfliktu i jego kosztów dla rosyjskiej gospodarki. Inni wskazują, iż jest to jedynie manewr taktyczny, mający na celu złagodzenie presji międzynarodowej i zdobycie czasu w przegrupowanie sił.

John Bolton, były doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA, ostrzegł w wywiadzie dla CNN, iż „Putin mistrzowsko gra na czasie i wykorzystuje dyplomację jako broń”. Według niego, prawdziwym testem intencji rosyjskiego przywódcy będzie zaprzestanie ataków na cele cywilne i infrastrukturę krytyczną Ukrainy.

Z kolei były sekretarz stanu Henry Kissinger wyraził opinię, iż obecna sytuacja stwarza „rzadką szansę na zakończenie konfliktu”, argumentując, iż zarówno Rosja, jak i Ukraina osiągnęły punkt, w którym dalsza eskalacja niesie ze sobą więcej ryzyka niż potencjalnych korzyści.

W Kongresie USA reakcje na groźby Trumpa wobec Putina były mieszane. Republikańscy kongresmeni generalnie poparli „twardą linię” prezydenta, podczas gdy Demokraci wyrazili sceptycyzm co do skuteczności jego podejścia. Senator Bob Menendez, czołowy Demokrata w Komisji Spraw Zagranicznych, ostrzegł przed „dyplomacją przez media społecznościowe”, argumentując, iż tak delikatne sprawy wymagają „dyskrecji i przemyślanej strategii”.

Chiny, które pozostają kluczowym sojusznikiem gospodarczym Rosji, wezwały wszystkie strony do „powściągliwości i dialogu”. Rzecznik chińskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Wang Wenbin podkreślił, iż Pekin „wspiera wszelkie wysiłki zmierzające do pokojowego rozwiązania konfliktu”, jednocześnie unikając bezpośredniego komentowania gróźb Trumpa dotyczących sankcji wtórnych, które potencjalnie mogłyby dotknąć chińskie firmy współpracujące z Rosją.

W nadchodzących dniach najważniejsze będzie, czy za deklaracjami i groźbami pójdą konkretne działania. jeżeli Rosja rzeczywiście ograniczy ataki na cele cywilne, a Ukraina zawiesi operacje na terytorium Rosji, mogłoby to stworzyć przestrzeń dla realnych negocjacji. Jednak historia tego konfliktu uczy, iż między słowami a czynami często istnieje przepaść trudna do pokonania.

Międzynarodowi obserwatorzy pozostają ostrożni w swoich prognozach. Jak zauważył sekretarz generalny ONZ António Guterres, „widzieliśmy już wiele momentów, które wydawały się zwiastować przełom, a kończyły się rozczarowaniem”. Jednocześnie podkreślił, iż społeczność międzynarodowa „nie może tracić nadziei i musi przez cały czas pracować na rzecz pokojowego rozwiązania, które szanuje prawo międzynarodowe i Kartę Narodów Zjednoczonych”.

Najbliższe tygodnie pokażą, czy dyplomatyczna rozgrywka między Trumpem a Putinem doprowadzi do realnego przełomu, czy też okaże się kolejnym rozdziałem w przedłużającym się konflikcie, który kosztował już dziesiątki tysięcy istnień ludzkich i spowodował największy kryzys uchodźczy w Europie od czasów II wojny światowej.