W dniach 22–24 września 2025 roku na Uniwersytecie Warszawskim odbył się III Kongres Badaczy Historii Litwy, Polski, Ukrainy i Białorusi – wydarzenie, które zgromadziło ponad 100 historyków, kulturoznawców, literaturoznawców oraz edukatorów z Europy Środkowo-Wschodniej.
Pierwsza część kongresu została uroczyście zainaugurowana 20 września na Uniwersytecie Narodowym „Akademia Kijowsko-Mohylańska”. Ze względu na trudną sytuację wojenną w Ukrainie, obrady były następnie kontynuowane w Polsce – na Uniwersytecie Warszawskim.
Hasło tegorocznej edycji – „Nowy obraz naszych sąsiadów. Nowy język, nowe narracje i nowa edukacja o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości” – wyznaczyło kierunek debat i dyskusji. Uczestnicy zastanawiali się, jak opowiadać o trudnych i wielowątkowych dziejach regionu, aby budować mosty między narodami, a nie nowe podziały.
Najważniejsze tematy Kongresu
Nowe narracje historyczne – próba odejścia od jednostronnych interpretacji i otwarcie na perspektywę „sąsiada”.
Język pamięci i edukacji – refleksja nad tym, jak współczesna szkoła i kultura popularna kształtują wiedzę o historii.
Współczesne wyzwania – rozmowy o tym, w jaki sposób doświadczenia przeszłości wpływają na relacje międzynarodowe w obliczu aktualnych kryzysów.
Kongres stał się miejscem wymiany doświadczeń, obok debat plenarnych odbywały się panele tematyczne i prezentacje projektów.
Na zakończenie kongresu wręczono Nagrody im. Jadwigi i Zbigniewa Kruszewskich, ustanowione dla autorów najlepszych prac doktorskich dotyczących problematyki polskich granic w XX wieku. Uroczystość odbyła się w obecności Fundatora – prof. Zbigniewa Anthony’ego Kruszewskiego (prof. em. University of Texas, El Paso oraz visiting professor UW).
Laureaci 2025:
I Nagroda: Pavel Ablamski – Polityka narodowościowa państwa polskiego na Polesiu w latach 1921–1939
II Nagroda: Angelika Pawlaczyk – Funkcjonowanie rosyjskiej gwary staroobrzędowców w regionie augustowskim w zakresie kodu rozwiniętego i ograniczonego
III Nagroda: Natalia Chodorowska-Jackiewicz – Die Semantisierung des Raumes – die deutsche und die polnische Literatur über Ermland und Masuren/Ostpreußen (Semantyzacja przestrzeni – piśmiennictwo niemieckie i polskie dotyczące Warmii i Mazur/Prus Wschodnich)
Nagroda finansowana jest z prywatnych funduszy prof. Zbigniewa Anthony’ego Kruszewskiego.
Laureatom serdecznie gratulujemy!
