Józef Mikołaj Potocki to postać niezwykle barwna i wielowymiarowa, której życie i działalność odzwierciedlały bogactwo polskiej szlachty oraz jej zaangażowanie w rozwój gospodarczy, kulturalny i naukowy – m.in. terenu Bieszczad.
Potomek rodu znanego w całej Europie
Urodzony w 1962 roku we Lwowie, był potomkiem jednej z najbardziej znanych polskich rodzin arystokratycznych, a zarazem prawnukiem Jana Potockiego – znanego pisarza, archeologa i twórcy słynnego „Rękopisu znalezionego w Saragossie”. Jego życie to historia podróży, pasji, działalności społecznej i naukowej, które uczyniły go postacią wyjątkową na tle ówczesnego świata.
Od wielkiego świata do górskich dolin
Józef Mikołaj Potocki był nie tylko hrabią i ziemianinem, ale także aktywnym politykiem – w 1906 roku został posłem do rosyjskiej Dumy Państwowej, co świadczyło o jego zaangażowaniu w sprawy narodowe i społeczne. Od młodości fascynowały go podróże, dzięki którym poznawał odległe zakątki świata. Jako pierwszy Europejczyk dotarł do Senaar nad Nilem Błękitnym, co było nie lada osiągnięciem w tamtych czasach. Jego pasja podróżnicza zaowocowała powstaniem licznych publikacji, m.in. „Notatki myśliwskie z Dalekiego Wschodu. Indye, Ceylon” (1894), „Notatki myśliwskie z Afryki. Somali” (1897) oraz „Nad Nilem Niebieskim” (1902). Był także kolekcjonerem książek i materiałów podróżniczych, co podkreślało jego zamiłowanie do wiedzy i odkrywania świata.
Arystokrata w służbie lokalnej społeczności
Poza pasją podróżniczą, Józef Mikołaj Potocki aktywnie działał na polu gospodarki i rozwoju lokalnego. Posiadał rozległe majątki na Wołyniu, ale także na obszarze południowego Podkarpacia, obejmujące takie miejscowości jak Dołżyca, Duszatyn, Komańcza, Mików, Polany Surowiczne, Posada Dolna i Górna, Rymanów czy Zawoje. W swoich dobrach pracował nad podniesieniem poziomu życia mieszkańców – budował cukrownie, zakładał gospodarstwa rolne, leśne i rybne, a także przeprowadził budowę kolei, co przyczyniło się do rozwoju infrastruktury i handlu. Jego działania miały na celu nie tylko bogacenie się, ale przede wszystkim poprawę warunków życia lokalnej społeczności i wspieranie rozwoju gospodarczego regionu.
Potocki był również aktywnym promotorem szkolnictwa i kultury. Fundował kościoły, wspierał inicjatywy edukacyjne i kulturalne, co świadczyło o jego trosce o duchowy i intelektualny rozwój społeczności lokalnych. Jego zaangażowanie w edukację i religię podkreślało głęboki patriotyzm i odpowiedzialność za dziedzictwo narodowe.
Mecenas nauki i kultury
W dziedzinie nauki i kultury Józef Mikołaj Potocki odgrywał istotną rolę. Wspierał Towarzystwo Naukowe Warszawskie, ofiarowując mu swój dom przy ul. Kaliksta (później ul. Śniadeckich), a także pełnił funkcję kuratora Komisji Pracowni Naukowych i protektora towarzystwa. W 1911 roku został członkiem honorowym tego prestiżowego stowarzyszenia, co podkreślało jego znaczenie dla polskiej nauki i kultury. Jego działalność naukowa i kolekcjonerska odzwierciedlała szerokie zainteresowania – od archeologii, przez podróże, aż po literaturę i sztukę.
Józef Mikołaj Potocki zmarł w 1922 roku we Francji.
Zdjęcie: Józef Mikołaj Potocki, Źródło: Nowości Ilustrowane, 1911 / Wikimedia Commons
